.gif)
Nga Korero Paramete: 1881-1885
Taite, te 22 o Hune, 1882
Taite, te 22 o Hune, 1882.
Teihana Kara Mo Nga Maori O Waipawa.
H. Tomoana.—E patai ana au ki te Kawanatanga, mehemea ka whakaae te Kawanatanga ki te hanga i tetahi teihana kara mo te kotahi rau rima te kau Maori e noho ana i Waipawa, e haere tonu ana aua Maori ma runga i taua reriwe, e tae ana pea ki te maero te matara atu o to ratou kainga i te teihana reriwe, a e haere atu ana ratou ma runga i te piriti o te reriwe, me te nui o to ratou wehi? Me whakaatu atu au, e tae atu ana ki te mano putu te roa o te piriti, a ko te papa e takoto ana hei ara mo nga Maori ki te teihana o te reriwe e ono inihi pea te whanui. I nga takiwa ua, waipuke hoki, e tae ana ano ki te rua wiki e noho mate ana nga Maori, i te kore e taea te kawe mai i nga kai i nga taonga hoki, i te teihana. Ko Waipawa hoki te kainga hei huihuinga mo nga Maori e haere mai ana i Wairarapa i Porangahau me etahi atu takiwa, na e haere katoa ana ratou ma runga i taua papa, e ka haere atu i te teihana ki te kainga Maori. Tera ano tetahi pakeha he koata maero pea te roa atu i te teihana, na kua hanga he teihana kara ki reira ma tona kotahi ko te nuinga o nga Maori o taua kainga e tae ana ki te rua rau, kaore i te iti iho i te tahi rau rima te kau, na he tawhiti rawa to ratou kainga i te teihana. E hiahia ana au kia whakaaetia mai tenei tono aku.
Te Honehana, tana kupu whakahoki, ka mahia taua piriti ki te paraki, kia kore ai e wehi wehi nga tangata e haere ana ma runga i taua piriti, ma tera mahi e kite ai te Mema rangatira na kua kore he take kia tu ai he teihana ki te wahi e kiia mai na.
Te Tuku Paura Ki Nga Maori O Otaki Me Etahi Atu Wahi.
Meiha Te Wheoro.—E patai ana au ki te
Kawanatanga, mehemea ka whaka ngawaritia te huarahi hei hokonga
paura ma nga Maori o Otaki, Ohau, Waikanae me Porirua, kia taea ai e
ratou te hoko i etahi paura hei pupuhi manu, kia kore ai te roa me
te raruraru o te tuku ma te Kai-whakawa i Rangitikei e tuku nga tono
paura ki te Minita o te taha Maori, he tawhiti rawa hoki te kainga o
taua page 35
tangata, e tae
ana ki te rima te kau maero, kaore hoki ia e tae mai ana ki aua
takiwa?
Te Paraihe, tana kupu whakahoki, e rua nga mea e he ana i roto i te patai a te rangatira na: Tuatahi, ko tana ki kaore a te Wari e tae ana ki Otaki, tetahi, ko tana ki me tono rawa ki te Minita mo te taha Maori. Me panui atu e au te pakapuka kua tukua e te Kawanatanga ki nga Apiha o ia takiwa:—"Kua timata inainanei te takiwa e puhia ai nga manu, no reira kua whakahana ahau e te Minita mo te taha Maori, kia ki atu au ki a koe, e whaimana ana koe ki te tuku raihana paura, ki nga Maori tika, noho pai, me ka tono ratou kia koe, mau e hoatu te pukapuka kia ahei ai te Apiha i raro i te 'Tore Pu, Paura,' ki te tuku i enei mea hei pupuhi manu—ara, kia 1 pauna paura, kia 10 pauna hoota, kia 250 keepa. Kia tupato koe kei tukua he raihana ki te tangata tutu ki te tangata ranei e mohio ana koe e hara ia i te tangata piri pono ki te Kuini, e hara ranei i te tangata mahi tika, me ata mohio hoki koe i runga i to whakaaro hei paura pupuhi manu, e kore hoki e kohia kia takoto topu ana. Ko nga tono kia mahia nga pu pakaru, me tuka rawa e koe ki te Minita kia whakaetia e ia. Me tono atu hoki au kia tukua mai e koe he rarangi ingoa o nga tangata e hoatu ana e koe he raihana i raro i tenei mana." Me ki atu ano au, ki taku mahara, kia kotahi kia rua atu ranei nga tau, ka taea te whakangawari nga tikanga e here nei i te tuku paura ki nga Maori, tera ranei e taea rawatia te whakakore; engari inaianei e mahara ana au e whai ana ano au i te tikanga o te Ture i au e tuku nei i aku panui pera ki nga Apiha. Mo runga i te patai mo Porirua me Otaki, tera pea he roa rawa pea te tono atu kia te Wari, engari me ata rapu e au te tikanga me kimi hoki he hurahi hou e hohoro ai te whakahaere i nga tono o taua takiwa.
Nga Tono A Tawhiao.
Meiha te Wheoro.—E patai ana au ki te Kawanatanga, mehemea kua whai whakaaro ratou mo nga tono a Tawhiao kua whakatakotoria nei ki ruuga ki te tepu o te Whare? E hiahia ana au kia mohio au ki te whakaaro o te Kawanata nga mo aua kupu.
Te Paraihe, kaore au i mohio i puta mai he tono a Tawhiao hei whakaoti pai i etahi raruraru i waenganui i a ia me te Pakeha. Engari e whakaaro ana au i ata tupato a Tawhiao kei puta i a ia te whakahua i etahi tono. E mea ana nga pnkapuka, kua takoto nei ki runga ki te tepu o te Whare, kia whakamutua te wea i nga whenua Maori me te mahi i nga rori, kia tae mai rano ana tono; engari e tupato rawa ana ia ki te huna i aua tono. Kaore ano au kia mohio he pehea ra te tikanga o aua tono ana. I tohe au ki te Mema Maori mo te Tai Hauauru i tana taenga mai ki taku tari, kia whakaaturia mai e ia te tikanga o aua tono e oti paiai nga mea e tautohetia nei i waenganui o nga iwi e rua, ki mai ana kaore ia e mohio, engari ko tana i mohio ai ko te hiahia o Tawhiao kia whakamutua aua mea. Mehemea koia nei te tikanga o te patai kia whakatarewatia nga wea me te mahi i nga rori, mo tetahi takiwa e kore nei e mohiotia te roa, kia taea ra ano te whakariterite, na heoi ano taku kupu mo tera, ki taku whakaaro e kore e taea.