Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paramete: 1881-1885

Paraire, te 12 o Akuhata, 1881

Paraire, te 12 o Akuhata, 1881.

Mo Te Wai Inu I Moeraki.

H. K. Taiaroa, patai ki te Minito mo te taha Maori. Meliemea ranei kua whakaarotia e te Kawanatanga tetahi tikanga mo etahi moni hei mahi hei whakapai i te wai inu n nga tangata o Moeraki? Te take i patai atu ai au i tenei patai, he kore wai reka hei inu i Moeraki. Ko te wai katoa i roto i nga awa me nga puna lie kino anake, be wai taihoki, kaore e pai hei wai inu. Kotahi tonu te roto e pai ana ie wai kei runga i te whenua a tetahi pakeha, a ko tera e hiahiatia ana e nga tangata o reira kia whakapaia, natemea e takahia ana e nga kau, nui rawa te kino. Ko tera anake te wai hei inu ma nga pakeha me nga Maori o taua takiwa. Mehemea ka tae te Minita mo te taha Maori ki reira ka kite ia i te kino o taua wai. Otira e kore au e mohio mehemea ka whakaarotia e tenei Kawanatanga Te Roretana tana kupu whakahoki E hiahia ana au kia tino mohio au ki nga tikanga. Ki taku mohio e tika katoa ana nga kupu a te mema (a Taiaroa) e ki nei ia kotahi tonu te wai reka me te wai pai ko te wai o taua roto i runga i tetahi rahui ko te mea tika pea kia mahia taua roto ki te kohatu. Me ata wbakaaro marire mehemea ranei e tika ana ma te Kawanatanga e utu te mahinga o taua wahi. Mehemea ka haere mai a Taiaroa kia kite i au, a ka taea e ia te whakaatu mai he mea tika ma te Kawanatanga e utu taua mahi, a hei reira ka mahia ai.

Takoha Kaanga.

H. Tomoana, patai ki te Kawanatanga. Awhea whakamauaia ai te whakataunga a te "Komiti mo runga i nga mahi me nga takoha o te Koroni, "kia tapiriahia he takoha ki te kaanga e utaina mai ana i tawahi, penei me te witi, me to pare, me era atu hua o tawahi e utu takoha ana?

Te Akitini, tana kupu whakahoki. Kahore ano i ata tau te whakaaro a te Kawanatanga mo taua mahi otira kei te tukunga mai o te Pire Takoha Tiuti mo nga mea pera, ka whakaritea hoki tera. Kia kotahi wiki pea ka tukua mai taua Pire ki te Whare.

Mo Nga Tikanga Maori O Te Waipounamu.

H. K. Taiaroa, patai ki te Minita mo te taha Maori. (1.) Ka peheatia ra e te Kawanatanga te whakaaro, e tika ai nga tikanga Maori o te Waipounamu, i runga i te mahi whakakore a te Kawanatanga i te Apiha ia te Waata, o te takiwa mo Otakou, raua ko Te Taka o te takiwa o Tautahi? (2.) Ko wai ra hei Apiha hei Kai-whakamaori mo runga i nga pukapuka tuku, riihi ranei a te Maori ki te pnkeha i runga i te arai o nga "Ture Whenua Maori"? (3.) Mehemea kua kore aua Apiba mo te taha ki nga Maori o te Waipounamu, me pehea ra e taea ai te mahi i nga raruraru o aua Maori? I raro i te Ture mo nga Whenua Maori, e ki ana e kore e mana nga pukapuka, mo nga riihi, me nga hoko, me etahi atu mea pera, mehemea kaore i whakamaoritia e tetahi Kai-whakamaori kua raihanatia nei.

page 18

Inaianei kua whakakorea te mahi a te Waata raua ko te Taka, kua kore rawa he tangata hei whakamaori i ana pukapuka i te takiwa o Otakou, o Tautahi a he maha noatu nga pukapuka kei reira c takoto ana, kaore hoki e mana,. E hiahia ana au kia whakaritea mai he tangata hei whakainaori.

Te Roretana tana kupu whakahoki Ko te Make te apiha whakahaere i nga mabi Maori i te Waipounamu. Kaore ia i te noho tuturu i reira, engari ka hokihoki tonu atu ia ki reira. A i runga i te mahi whakamaori i nga pukapuka, e hara i te mea ma te Apiha a te Kawanatanga, engaai nia nga Kai-whakamaori i raihauatia ano e mahi. A ma te Kawanatanga e raibana he Kai-whakamaori mehemea e kitea ana be tangata tika he taogata mohio hoki. Kahore au i te mohio mehemea e noho tonu ana a te Taka i te Waipounamu, engari mehemea kei reira, ka taea e ia te mahi. Na he Kai-whakamaori ano kei Akaroa e uoho ana inaianei.