No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Pika ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka whakahaerea etahi mahi maha noa atu, ka mutu ka korerotia ko te ripoata a te Komiti mo nga Pitihana a te Iwi Katoa mo te waapu kaipuke mo tetahi kainga ko Te Huia te ingoa. Ka maha nga mema Pakeha te korero mo taua ripoata—he whakaahe ta etahi he whakatika ta etahi—ka tu ake ko te mema mo nga Maori o te Tai Rawhiti ki te korero mo taua.

Waapu I Te Huia.

Wi Pere (mema mo nga Maori o te Tai Rawhiti).—I te mea kua korerorero etahi mema honore i nga take i mea ai ratou e tika ana kia hoatu he moni motuhake mo nga mahi nunui i o ratou takiwa ake, no reira ki taku mahara me tono atu ano hoki ahau i tetahi moni pera ano mo toku nei takiwa. Tera tetahi wahi kei toku takiwa ko Uawa te ingoa. Ko nga tangata mahi paamu me nga tangata whakatupu hipi o toku takiwa e noho mate ana e noho taumaha ana i raro i nga tikanga e mau nei i naianei, i runga i te utanga atu i a ratou taonga ki runga ki nga poti me nga kaipuke ririki hei hari atu i aua taonga kia tae ai ki runga ki nga tima. page 24E tino mohio ana ahau mehemea ka taea e te Kawanatanga te tuku mai ki aua tangata tetahi moni e kaha ai ratou ki te whakaara waapu ma raotu ka kaha ratou ki te uta i nga initareti, me ki pea i roto o nga moni katimauta e kohikohia ana i te tuunga kaipuke o Uawa. I roto i enei tau maha kua hori ake nei kaore ano tetahi mahi nui kotahi e pa ana ki te katoa kia mahia ki roto ki taua takiwa. Heoi te mahi ma nga tangata o taua takiwa he utu anake i tetahi wahi o te itareti i runga i nga moni nama i namaia hei painga mo te koroni nui katoa. Nui atu te kino o te mahi a te Kawanatanga mo taua takiwa, ano me te mea nei e hara rawa taua takiwa i te wahi no Niu Tireni engari he motu motuhake ke noa atu. Mehemea ka kaha te Kawanatanga ki hanga waapu ki taua takiwa hei tino painga nui tera mo nga tangata e noho ana i reira. Kei te mohio te Kawanatanga ki te ahua; a e tono atu ana ahau i naianei kia namaia he moni motuhake mo ratou anake, a kia kaua hoki e tukua tetahi wahi o nga moni o te koroni mo te waapu i Te Huia, notema ki te peratia ka waiho tera hei take raruraru hei take puhaehae i waenganui i era atu mema o tenei Whare. He tino pai atu me nama i tetahi moni motuhake mo taua waapu a waiho ma nga tangata o roto i taua takiwa e utu nga initareti. Taku korero tuturu tenei i roto i nga tau maha, a tena hoki koutou nga mema e mahara i kaha rawa taku tono atu ki te Kawanatanga kia namaia he moni e nui ana hei whakaoti i te raina reriwe e rere atu ana i Kihipane kia puta tonu atu ki Tauranga. Ka taea noatia atu taua raina te mahi i roto i nga tau e toru, atu i Kihipane tae noa ki Tauranga, mehemea i peratia kua nohoia katoatia e te tangata nga taha e rua o taua raina i naianei puta noa i taua whenua. Otira i pewhea te tukunga iho? E rima ano nga maero i oti i te tau tuatahi, e rima maero i te tau tuarua, a e rima maero i te tau tuatoru. Mehemea ka pena tonu te ahua o te mahinga o tena raina e kore rawa e ea tona mahinga, ko te take kaore e whai mahi; engari mehemea i tukua mai ki taku i tohutohu atu nei ahau kia whakaotia katoatia taua raina kia puta tonu atu i nga tau e toru kua whai hua i naianei. Mehemea e whakaroangia ana te hanganga o taua raina i runga i te mahara kia waihotia taua mea hei whakawhiwhi mahi ma nga tangata pirangi mahi o taua takiwa, kaati, kua marama ki taku titiro e hara tera i te mea e mahia ana hei painga mo te koroni katoa. I ahau e ki atu nei kia namaia he moni e nui ana hei whakaotioti i enei mahi i roto i toku nei takiwa kaore ahau e mea ana kia waihotia ma tetahi atu takiwa o te koroni e utu tetahi wahi o nga moni hei whakaea i taua nama. E mohio ana ahau mehemea ka tangohia he moni mo tenei take tika i roto anake o nga moni o te koroni—ara nga moni e takoto ana hei mahinga rori, piriti, me era ahua mahi pera — e kore rawa toku takiwa e korero nei ahau e whakawhiwhia ki tetahi kapa kotahi i roto i tenei toru tekau tau e takoto ake nei. Kaati i konei nga kupu hei korero atu maku mo runga i tenei take; heoi taku kupu e tino kaha rawa ana taku akiaki atu ki te Kawanatanga kia whakaritea mai he moni hei mahi i te waapu mo Uawa. Ki taku mahara ka oti pea taua mahi i te £3,000 pea, tatemea he wahi ngawari noa iho a reira hei whakatuunga waapu. Tetahi take e hiahia ana ahau ki te korero ko te piriti o Motu. Kei te mohio te Kawanatanga he tokomaha nga tamariki i matemate i mua ake nei, e whakawhiti ana i te awa o Motu i runga waka kia tae atu ai ratou ki te kura ka tahuri ki te wai ka mate, na te kore piriti anake te take. Ko tetahi take ano tena e tino tika ana kia whakaotia tatatia e te Kawanatanga i naianei tonu, kei mate ano he tamariki ki taua awa.

Te Pika (Mr. Speaker).—Ko tena take e tika ana kia korerotia a te wa e korerorerotia ana nga Etimete mo nga Mahi Nunui, e korero ke ana te Whare i naianei mo runga i te ripoata kia whakaritea he moni hei whakatu waapu.

Wi Pere.—Kaati, e kore ahau e whakaroa i te korero, heoi ka tuaruatia atu ano e au taku tono kia whakaae mai te Kawanatanga kia namaia he moni motuhake hei hanga waapu ki Uawa. Waiho nga moni o te koroni kia takoto ana, kaua e tukua tetahi wahi o nga moni o te page 25koroni mo taua waapu, kei tu kotoa ki runga nga mema o nga taha katoa o te Whare nei ki te whakahe. Kei te kite atu hoki ahau ka whiwhi ana tetahi mema i tetahi wahi moni mo tona takiwa kua puhaehae tetahi, kua riri mo te whiwhinga o tetahi. No reira, e ki atu ana ahau, tukua mai kia whiwhi enei tangata e korero ake nei ahau i tetahi moni motuhake ma ratou, ma ratou e whakapau i runga i to ratou hiahia ake. Tukua mai he moni ma ratou ake, a ma ratou ake ano e utu e whakaea atu.

Te mutunga o nga whai-korero paahitia ana te ripoata mo taua waapu i Te Huia.

Haere tonu nga mahi a te Whare, a no te tekau meneti te paahitanga i te tekau ma tahi o nga haora i te po ka huki te Whare.