Pire Whakaako i Te Paipera Tapu Ki Roto Ki Nga Kura Kawanatanga.

Na Mr. Sidey (mema mo Caversham) tenei Pire i kokiri ki te Whare. He roa tana whai-korero whakamarama i tana Pire. Ka mutu ia ka tu ake ko etahi mema torutoru nei, ka mutu era ka tu ko,—

Hone Heke (mema mo nga Maori o te Tai Tokerau).—Ki toku nei whakaaro kaua tenei Pire e whakaaetia kia uru ki te Komiti o te Whare. Ki taku, kaore rawa e tika kia whakaae nga mema kia uru tenei Pire ki te Komiti. Mehemea kei te whakahe nga mema ki tenei mea ki te Paipera Tapu kia kaua e whakaaetia kia akona i roto i nga kura, kaati, kaore rawa e tika kia tukua e ratou tenei Pire kia whakahaerea. Na ki taku, otira e penei ana ano hoki te kupu a etahi o nga mema honore i te po nei, na nga Hahi Karakia tenei take i whakatupu—ara na etahi o aua Hahi—hei take e pa atu ai ki nga whakahaerenga ture me nga mahi Kawanatanga. He mohio no ratou kua kore ratou e kaha ki te mahi i nga mahi i hoatu ma ratou e whakahaere, na reira ka haere mai ratou ki te Paremete tono ai kia hanga he ture mo tenei take. Kei roto i toku Takiwa Pooti e noho ana etahi wahanga nunui o te Hahi o Ingarangi, o te Katorika, o te Weteriana. Na kei te tino mohiotia te tino pai o a ratou mahi me a ratou whakahaere i nga ra o mua, engari i enei ra, ara, i roto i nga tau kotahi tekau o muri nei, kua kitea kei te hoki haere te kaha o a ratou whakahaere, kaore i te rite te pai ki a ratou mahi o mua. I aua ra o mua, kaore kau he rori, he hoiho, he kooti ranei, hei harihari i a ratou ki nga kainga, otira ahakoa te pera me te tawhiti o nga kainga hei haerenga ma ratou, ara, he rua tekau he rima tekau ranei maero te tawhiti, hei aha ma ratou haere noa atu i te whenua ma o ratou pona ano e kawe, ahakoa pehea te nui o te awha me te marangai. Koia enei nga take i kaha ai te tupu o nga Hahi i roto i nga Maori o toku Takiwa Pooti i nga ra o mua. Tena, patairia, he aha te take i hoki ai to ratou tupu i tenei ra? Te take, kua rereke nga tikanga i naianei.

Tenei ano te roanga atu o nga korero a te mema honore me titiro i Hansard. Ko te aronga o ana korero he whakahe i te Pire, he mea kia kaua e paahitia engari me waiho ma nga Hahi ano e ako nga Karaipiture Tapu, kaua e whakaaetia kia riro ma nga Kura Kawanatanga e ako.

Ka mutu a Hone Heke ka riro ma nga mema Pakeha tokorima e korero. Ka mutu nga whai-korero a era ka tu ko—

Tame Parata (mema mo nga Maori o Te Waipounamu).—E te Pika, ki taku whakaaro ka mahi he ahau mehemea ka tuku noa atu ahau kia puta te panuitanga tuarua o tenei Pire ki te kore ahau e tu ake ki te whakapuaki i aku nei whakaaro mo runga i tenei mea. Ko tenei Pire, ara ko tetahi Pire tino rite tonu ki tenei, i kawea mai ki te aroaro o tenei Whare i te tau 1885, a ko te tikanga o taua Pire o te tau 1885 he whakahau kia akona nga tikanga o te Karaipiture i roto i a tatou kura e puare ana ki te katoa. Kaati, e te Pika, ki ahau e tu atu nei, kaore rawa ahau e kite ana i tetahi painga kotahi tena e puta mai i runga i te whakahautanga kia akona nga tikanga o te Rongopai i roto i a tatou kura, ko te take, me whakaaro e tatou nga tino painga nunui mo nga tamariki maha noa iho e haere ana ki aua kura i nga ra katoa: me te maharahara atu ano ki aua tamariki no ia pekanga me ia rerenga page 20me ia ahuatanga kotahi o te whakapono Karaitiana e taea ana te mohio e te ngakau. Koia ahau i ki ake ai e hara tena mea te kura e puare ana ki te katoa i te wahi tika hei akoranga i nga tamariki ki nga tikanga o te whakapono ki te Atua. Ko te wahi tika hei akoranga i nga tamariki ki nga tikanga o te Whakapono ko roto i o ratou whare ake, a ma o ratou matua me o ratou kai-tiaki e whakahaere tera mahi. Tetahi, e te Pika, me tohutohu atu e an, e hara i te mea ko te kainga anake te wahi e taea ana te ako nga tamariki ki nga tikanga o te Whakapono, notemea tena ano ona kai-whakaako e mohiotia ana me nga Minita Karakia e taea atu ana i nga wa katoa puta noa i te koroni nei mo tera mahi. A mo te taha ki toku whakaaro ake, e te Pika, me ki ake ahau ki taku mahara ko te mahi tino tika ma nga kai-whakaako kura o te koroni e whakaako nga matauranga kura ki nga tamariki kia paahi ai ratou i te Tuarima me te Tuaono o nga karaihe kia kaha ai ratou ki te mahi i nga mahi tika o tenei ao. Ki taku titiro ko te mea tino nui rawa tena, kei runga noa atu tena i te ako i nga tikanga o te Whakapono i roto i nga kura o te koroni e puare ana ki te katoa. Mo te taha ki nga tikanga e kiia ana i roto i tenei Pire kaore rawa e taea e au te whakaae atu. Heoi kau te tukunga iho o ena tikanga ka aranga he pakanga ka maranga he tautohetanga mo runga mo nga tikanga Karakia Whakapono, a te mutunga iho ka papahoro atu ka kore atu nga tamariki i roto i a tatou kura. Ki taku titiro ki te aronga o tenei Pire e penei ana; mehemea ka paahitia tenei Pire kua whakamanaia e te Paremete ma te iwi katoa e ki, ae, kaore ranei, mo runga i tenei take. Engari kei te whiwhi ano hoki ratou i naianei i tena mana ki te ki ae kaore ranei, ahakoa ki te kore e paahitia e tatou te Pire nei. Ki taku whakaaro ko te mauranga mai o te Pire penei te ahua ki te aroaro o te Whare he whakapau he noa iho i te taima o te iwi. E kore rawa e awangawanga taku nei kupu mo runga mo tenei Pire. Ka tino ki atu ahau ki te Whare i naianei ka pooti turaki ahau i te panuitanga tuarua o tenei Pire, pera ano me taku mahi i te tau 1885 i te kawenga mai i te Pire penei ano te ahua. Ko te akoranga o nga tamariki ki nga tikanga o te whakapono ma nga matua o nga tamariki tena mahi; waiho atu ma ratou e mahi nga mahi e pa ana ki a ratou ake; waiho kia haere ana ratou ki o ratou nei whare karakia ai, ki reira akona ai ratou ki nga tikanga whakapono e hangai tika ana ki runga ki o ratou ake whakaaro mo runga i tena take. Kaore ahau e pai ana kia pohehetia mai taku kupu; e hara i te mea e ki atu ana ahau kaua e akona nga tikanga o te whakapono ki nga tamariki, engar[gap — reason: illegible] e ki atu ana ahau tena ano nga taima pai, tena ano nga wahi tika hei akoranga i tena matauranga ki a ratou. Tena iana, mehemea ka paahitia tenei Ture, a ka oti te whakawhiwhi atu i te mana pooti e kiia nei e tenei Pire kia hoatu ki te iwi mo runga i tenei take, ka pewhea? Ka hoki mai ano te iwi ki te Paremete mana rawa e whakatuturu nga wahi o te Karaipiture hei ako ki nga tamariki. I runga i taku ata titiro atu ki ia ahua o tenei Pire kaore kau rawa ona painga tahi ki taku nei titiro. E ki nui tonu atu ana ahau i naianei ka pooti turaki ahau i te panuitanga tuarua; waiho kia whakapau ana te Paremete i tona taima ki runga anake ki nga take nunui e hangai ana hei painga mo te iwi nui tonu, kaua e moumoua ki te rupahu mo runga mo nga take penei te te ahua, kei waho noa atu nei e takoto ana o nga mahi tika hei mahinga ma te Paremete, a e kore ano hoki e taea e tatou te whakaoti tika.

Ka mutu te whai-korero a te mema honore mo nga Maori o Te Waipounamu ka riro ma etahi mema Pakeha tokorima e korero. Ka mutu era ka tu ake ko te mema honore mo Caversham, ara, ko te tangata nana te Pire, ki te whakautu i nga whaikorero mo tana Pire.

Ka mutu ia, ka whiua te patai e te Pika, ara, "Kia panuitia tuaruatia te Pire i naianei."

Wahi ana te Whare.

I te Ae, 39.

• Alison
• Allen, E. G.
• Arnold
• Baume
• Bedford
• Buddo
• Davey
• Duncan
• Ell
• Field
• Flatman
• Eraser, W.
• Graham
• Hall-Jones
• Hannanpage 21
• Hardy
• Hawkins
• Herdman
• Harries
• Houston
• Jennings
• Kirkbride
• Lang
• Laurenson
• Lewis
• Mander
• Massey
• McNab
• Moss
• Reid
• Rhodes
• Tanner
• Thomson, J. C.
• Thomson, J. W.
• Vile
• Ward
• Willis.

Nga Kai-tatau.

• Aitken
• Sidey.

I te No, 22.

• Barber
• Bennet
• Carroll
• Fowlds
• Hall
• Harding
• Heke
• Hogg
• Kidd
• Lawry
• Lethbridge
• Major
• McGowan
• Mackenzie, T.
• McLachlan
• Miller
• Parata
• Remington
• Wilford
• Witty.

Nga Kai-tatau.

• Fisher
• Fraser, A. L. D.

Te putanga o te Ae, 17.

Heoi paahi ana te panuitanga tuarua o te Pire.

No te tekau meneti te paahitanga o te tahi karaka i te po ka hiki te Whare.