Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Korero Paremete: 1904-1905

Wenerei, te 21 o Hepetema, 1904

page 72

Wenerei, te 21 o Hepetema, 1904.

No te hawhe-paahi i te rua karaka ka noho te Pika ki runga ki tona nohoanga.

Ka karakia te Whare.

Ka oti etahi mahi ka whakahaerea ko nga patai.

Tono Penihana Maori.

Tame Parata (mema mo Te Waipounamu).—Ka patai ki te Pirimia,—(1.) Mehemea e mohio ana ranei te Kawanatanga tera etahi Maori kei Te Umukaha i whakawhiwhia ki te penihana kaumatua e te Kai-whakawa Hara i te tau 1900, a i whakahoutia nei o ratou penihana i te tau 1901 me te tau 1902, a i whakaputaina ano hoki ki a ratou nga puru penihana—£18 nei i te tau-mo nga tau e toru tae mai ki te tahi o Aperira 1903, a kaore nei ano i utua he moni penihana ki a ratou e te Kai-rehita o nga Penihana mai o te marama o Aperira 1903 tae mai ki naianei; a ahakoa i tono tika atu ratou i runga i ona huarahi tuturu o tera mahi i te tau 1903 kia whakahoutia ano o ratou penihana, kaore nei ano a ratou tono whakahou kia tae ki te arcaro o te Kai-whakawa hei whakawakanga? (2.) Ka tahuri ranei te Kawanatanga ki te whakarite tikanga e utua ai nga moni penihana e tau tika ana ki te whakaaro iho a aua Maori kia whakaputaina mai ki a ratou, me te tahuri ano hoki ki te hanga tikanga pumau e whakawakia tikatia ai a ona wa e rite ana a nga wa e takoto ake nei nga tono penihana a nga Maori, e utua tikatia ai hoki aua penihana i runga i te tiwhikete a te Kai-whakawa, i runga i nga huarahi kua whakatakotoria e "Te Ture Penihana Kaumatua 1898," me ona Ture Whakatikatika?

Te Raiti Honore Te Hetana (the Right Hon. Mr. Seddon), (Pirimia).—Ka whakautu, Ko te Kai-rehita o nga Penihana, i te mea keore ano i tae atu ki a ia nga tiwhikete a te Kai-whakawa e whakahou ana i nga penihana, kaore e kaha ki te tuku atu i nga moni hei utu i aua penihana. Ko te whakahoutanga o tena mea o te penihana ma te Kaiwhakawa tena e whakatau.

Pukapuka Kerero Maori O Namata.

Tame Parata (mema Maori mo Te Waipounamu) — Ka patai ki te Minita Maori, Mehemea ka whakatutukitia e te Kawanatanga te kupu a te Komiti mo nga Mea Maori mo runga mo Pitihana Nama 373, 1903, i ripoatatia nei i te 11 o nga ra o Hepetema 1903?

Te Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Ka whakautu, Ko te pitihana e korerotia nei e tono ana mo tetahi pukapuka tuhituhinga o nga Korero Maori o Namata me era atu ahua e tuhituhia ana i naianei me tuku kia whakatikatikaina c tetahi tangata mohio i mua o te perehitanga. I penei te kupu a te Komiti; me tuku atu taua pitihana ki te Kawanatanga kia whiriwhiria paitia. Kaati, kua takoto te whakaaro a te Minita Maori kia tukua atu taua pukapuka ki tetahi tangata mohio, i mua o te perehitanga, mana e titiro.

Kooti Whenua Maori.

Te Heningi (Mr. Jennings), (mema mo Egmont).—Ka patai ki te Minita Maori, Mehemea ka whakahaua e ia kia tu he Kooti whenua Maori ki Waitara a te wa tuatahi tonu e taea ai, hei whakawa i nga mahi kua huihui ake nei ki reira hei mahinga?

Te Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Ka whakautu, Ka tono atu te Minita Maori i te whakaaro a te Tumuaki Kai-whakawa o te Kooti Whenua Maori mo runga i tena take.

Te Keehi O Porirua Whenua Rahui Kura Maori.

Te Whiira (Mr. Field), (mema mo Otaki).:—Ka patai ki te Minita Maori, Mehemea ka whakahaua e ia kia whakamaoritia nga wkakataunga a te Hupirimi Kooti (hui atu hoki ki te kupu apiti ki taua mea) me te Kooti Piira, me te Komiti Whakawa o te Piriwi Kaunihera, mo runga mo te keehi o te Whenua Rahui Kura Maori i Porirua?

Te Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Ka whakautu, Heoi anake te whakahe mo tena tono koia tenei; mehemea ka whakamaoritia nga whakataunga roroa pena page 73te ahua e ki tonu ana i nga kupu aronga motuhake me nga kupu roia, e kore rawa e marama ki te ngakau Maori. He pai rawa me hanga i tetahi whakarapopototanga, me whakawhaiti ki runga anake ki nga paina me nga take nunui, e whakaatu marama ana i te aronga o aua whakataunga.

Kura Maori I Te Puaha O Waikato.

Te Maihe (Mr. Massey), (mema mo Franklin).—Ka patai ki te Kawanatanga, Mehemea ka uiuia e ratou mehemea e tika ana kia whakaturia he Kura Maori i te puaha o Waikato? (Kua whakaaturia mai ki ahau e tetahi tangata e noho ana i taua takiwa, e rua tekau ma tahi rawa nga tamariki e tupu ake ana i taua takiwa kaore rawa nei e akona ana.)

Te Raiti Honore Te Hetana (the Right Hon. Mr. Seddon), (Minita mo nga Kura).—Ka whakautu, kua tuhituhi atu te Tari ki nga Maori o Paku, he kainga e tata ana ki te puaha o Waikato, engari kua kitea kaore e tino whakaarohia nuitia ana taua korero kia tu he kura ki reira. E maharatia ana kaore e tika kia whakaturia he kura Maori ki te kore e kitea tetahi tohu tino marama, ae, e hiahiatia ana tena kura, a ka tautokongia ka awhinatia e nga tangata o taua takiwa.

Whenua Mo Nga Maori Whenua-Kore.

Henare Kaihau (mema mo te Tai Hauauru).—Ka patai ki te Minita Maori,—(1.) Mehemea ka hanga mai e ia he Pire i tenei tunga ano o te Paremete hei whakarite whenua mo nga Maori Whenua-kore o Aotearoa? (2.) Mehemea ka wehea e ia he whenua Karauna i naianei mo nga Maori o Aotearoa kia kore ai aua whenua e tututukuna ketia e nga Poari Whenua. A, (3.) Mehemea kaore e nui ana nga whenua Karauna i naianei i te motu o Aotearoa hei whakarite whenua mo nga Maori Whenua-kore, ka hanga tikanga ranei ia e tangohia mai ai e te Karauna he whenua paraiwete hei whakaoti i tena take?

Te Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll), (Minita Maori).—Ka whakautu, I mua i te whakatutukitanga nga tikanga e kiia mai nei e te mema honore. e hiahia ana te Kawanatanga kia whiwhi maramatanga pono ratou mo runga i tena take. Kua whakaaro te Kawanatanga kia rapua te tuturu whakatoputanga o nga whenua Maori; a hei reira ano ka ata rapua tikatia te kaute o nga tangata whenua-kore o Aotearoa (mehemea ia he tangata whenua-kore), to ratou ahua, a ko tewhea te tikanga tika kia hanga mo ratou. Tera etahi wahi whenua Maori nui noa atu kei te takoto mangere i naianei, a tena hoki aua whenua e whakaarohia i roto i te whiriwhiringa o tenei take nui whakaharahara.

Haere tonu nga mahi a te Whare, a no te rua tekau miniti ki te rua karaka i te ata tu o te Taite ka hiki te Whare.