Na te Honore Timi Kara (the Hon. Mr. Carroll, Minita Maori) i timata te korero mo tenei Pire. He roa ana whakamarama i te Pire. Ka mutu ia ka korero ko etahi mema Pakeha, ka mutu era ko—

Hone Heke (mema mo nga Maori o te Tai Tokerau). —Kei te tino whakatika ahau ki nga korero a te mema honore mo Peiwhairangi mo runga i tenei Pire. I korero te Minita Maori, timata atu i te puau o Hokianga tae noa ki Te Rerenga-Wairua, he teepu katoa te takutai. He tika tera korero, ina hoki kei etahi wahi o reira kua kapi katoa nga pukepuke me nga rakau o runga i te onepu-rere. Engari kaore ano ahau i tino mohio ka kaha te karaihe hou nei (marram-grass) ki te arai i te onepu-rere. He nui nga wahi o taua wheuua, kaore kau ona wariu, na reira ki te paahitia tenei Pire a ki te whakahaerea hei ture mo aua whenua, ka pa he mate ki nga Maori me nga Pakeha nona, na reira hei te taenga o te Pire nei ki roto ki te Komiti ka whakamatau ahau kia kapea nga whenua o Hokianga tae noa ki Te Rerenga-Wairua ki waho, ara kia kaua e uru ki raro i te mana o tenei Pire ina paahi hei ture

Tame Parata (mema mo nga Maori o Te Waipounamu). —Ka tautoko ahau i tenei Pire, notemea ki taku mahara e tika ana kia hanga he tikanga hei arai atu i te onepu-rere. Otira tera ano etahi takiwa kei etahi wahi o te koroni e tika ana kia whakaarohia—ina noho a Komiti te Whare nei—kia kaua e ekengia e nga tikanga o tenei Pire. Me tohu atu e au ki nga mema honore tetahi mahi kua whakamatauria e matou i toku ake kainga i Otakou ; i hangaia e matou hei tiaki i tetahi kurae whenua kei tapahia atu e te moana i te tuawhenua. Whakaturia ana matou e matou ano hei ropu whakapai whenua, kohikohi ana i te moni, me era atu awhinatanga i riro mai i a matou i nga tangata noho whenua o taua takiwa, a i naianei kua araitia atu e matou te moana, kua kore e riro atu taua kurae; kua hanga e matou he taiapa e waru putu te teitei; muri iho ka whakaturia e matou he waara, nga moni i pau i taua mahi £230, a kua uhia a waho ki te huru rakau, kua ruia ki te marama karaihe (marram-grass), kia kaua ai e puta mai he onepu ki roto. Te mutunga iho tu ana he puke onepu puta noa i te raina o taua taiapa nana i arai atu te moana kei pakaru mai ki roto ka huri mai ki tua ki te awa o Waikouaiti. Hanga ana e matou he rori whiti noa ki tetahi taha, whakateiteingia ake ana kia waru putu te tiketike ki runga, a i nainnei kua ora tera whenua kua kore e riro i te moana. I nga tau timatanga o nga tau wha tekau e kapi katoa ana tera wh-nua i te harakeke, i te pingao, i te toetoe, i te patiti; he teihana patu weera ta Hone Teone i reira i nga tau toru tekau. Ko Waikouaiti tonu tetahi o nga tino teihana patu weera i Otakou. Ka mutu nga mahi patu weera ka takatakahia taua whenua e te kau, ka pakarukaru a runga o te onepu, rererere ana i te hau. ka mate nga karaihe me nga taru Maori, kua eke mai te moana. Ki te haere atu te tangata i Tanitini i naianei ka kitea te pai rawa o ta matou mahi, kua ruia e matou ki to karaihe ki te rupini me te taru Maori. I tahuri matou ki te hari taru Maori mai i Rakiura ra ano, a i Wharekauri noa atu, a kua kaha rawa atu te pai o te tupu, kua tupu hoki te marama karaihe. pai atu te tupu, me te toetoe kei kona e tupu ana. Na nga Maori katoa tera mahi i mahi i te Apoa Tei (Arbor Day), hui atu ki nga tamariki kura, kaha atu te whakaaro nui ki taua mahi. Ko ahau te Perehitini o taua ropu, a ko Takuta Truby King—he tino tangata pai—ko ia ano tetahi o nga tino upoko o taua mahi ; nui atu a matou whakapainga pera te ahua. Otira he maha nga whenua kei nga takutai moana o Te Waipounamu e tika ana kia whakaorangia peratia, e eke haere ana te onepu ki runga ki nga whenua whai tikanga a ko te mea tika me arai atu. No reira ki taku mahara he wa tika tenei hei kawenga mai mo tenei Pire hei arai atu i ena onepu-rere. Tera hoki etahi wahi pera kei te takiwa o taku hoa, o te mema honore o Peiwhairangi, he maunga onepu tonu kei reira e tu ana, a e tika ana aua wahi kia whakaarohia. Ki te kore e tiakina aua wahi e te Pire penei, page 80aknanei ka haere mai nga iwi o reira ki tenei Whare kia whakaorangia ratou. Pai atu te mahi a te marama karaihe. Ko ahau hoki tetahi tangata kaha ki te whakaaro tonu ki enei mea i nga wa katoa. E toru nga tino ahua onepu—ko te onepu pango ahua puruu nei, e takoto mai nei i Whanganui — kaore he taru e tupu i tera; ko te onepu ma tetahi; a ko te onepu maitai nei tetahi; a kaore hoki he rnea e tupu i tera. Ka mohio te Whare ki enei kupu aku kua tino puta he painga ki nga whenua o toku takiwa i a matou mahi, a kei te tino kaha nga Maori o reira ki te tiaki me te whakahou i aua mahi whakaora whenua; a e mohio ana ahau ko nga Maori o etahi atu takiwa e tae ake ana ki to matou nei takiwa me te kite i te kaha o ta matou mahi arai atu i te onepu, a hoki whakamoemiti atu ai ratou, ki te pai me te tika o a matou mahi. Ka tautoko ahau i te panuitanga ruarua o te Pire, me te pupuri ano ki ahau ano te mana ki te whiu i taku pooti ki taku taha tera e kitea e au e tika ana ina kokirihia he menemana mo te Pire nei i roto i te Komiti.

Paahitia ana te panuitanga tuarua o te Pire.

No te rima meneti te paahitanga o te tekau ma rua o nga haora i te po ka hiki te Whare.