Te Wiremu , i tuku motini, Kia whakaaetia te ripoata a te Komiti mo nga Mea Moari mo runga mo te Pitihana Nama 10, a Erueti Tamaikoha ma, i tukuna mai nei i te 24 o nga ra o tenei marama.

Te Waaka —E hiahia ana ahau kia rongo atu i etahi kupu whakamarama mai mo nga take o taua keehi. I te kimi au i te whakatau otira kaore ano au kia kite.

Te Wiremu. —Me whakamarama atu e au nga take kia mohio mai ai te Minita me te Kaunihera katoa. Ko te take mai o taua raruraru he hawhe-kaihe, ko tona ingoa ko Balneavis, a i tahuri ia ki te tahae i nga paanga o nga kai-pitihana o roto o te wahi momona o to ratou whenua. Ko te Tahora Poraka kei te Takiwa o Tauranga, e tae ana ki to rua tekau ma rima mano eka. I hokona e te Kawanatanga tetahi taha o taua poraka 11,666 eka. I tu to Kooti i Kihipane ki te wehe atu i te taha mo to Kawanatanga, tukuna atu ana nga panui ki nga kai-pitihana kia haere atu ratou ki te Kooti. Notemea i tae rawa ki te rau maero te mamao atu o to ratou kainga, kihai ratou i tae atu ki te Kooti, a whakaritea ana e ratou ko taua hawhekaihe ko Balneavis me tae atu ki te Kooti, i te mea hoki i Kihipane tona kainga, a he kai-ruri whenua ano hoki ia. I wehea atu te taha mo te hoko a te Kawanatanga, kaore he raruraru mo tera, engari no muri o tena ka, tahuri taua kawhe-kaihe a Balneavis ka tono ki to Kooti kia wehea atu te taha momona o to whenua i toe iho ra i to hoko ki te Kawanatanga, mona me ona hoa e rua tekau ma rima, riro katoa ana i a ia me ona hoa te wahi tika me te wahi momona o taua whenua, ara nga wahi ngakinga kai, waiho ana ko nga maunga anake mo te nuinga atu o te iwi, ara mo nga tangata 135. Kua kite au i tetahi tangata e mohio ana ki taua whenua, a i ki mai ia ko te ritenga o te utu mo nga wahi tika e tae ana ki to rima pauna mo te eka, a ko te utu mo nga taha maunga kotahi hereni me te hikipene mo te eka. Na i runga i taua mahi a Balneavis ka riro i a ia me ona hoa e rua tekau ma rima te whenua tika e rite ana ona utu ki te tabi tekau mano whitu rau wha tekau pauna, a ka waiho iho mo te hunga 135 ara te nuinga o te iwi tera taha o te whenua e ri e ana ona utu ki te waru rau tahi tekau ma wha pauna. I tukuna atu ano e te Komiti taua pitihana ki te Tumuaki o te Kooti Whenua Maori, a i penei tana whakahoki mai, ara:—

"E tika ana ano nga kupu o roto o te pitihana mo nga mahi whakahaere a te Kooti Whenua Maori, ara mo te whakaritenga o te rohe i waenganui i to hoko a te Kawanatanga me to wahi i toe iho ki nga tangata kaore ra i hoko. I wehea taua whenua i te 15 o Aperira tau 1896. I runga i ona huarahi mahi pera a to Kooti, ko to tikanga ia me ka mutu te wehe atu te taha mo te Kawanatanga, me whakaputa atu he ota mo te toenga atu o to whenua ki to katoa o nga tangata kaore page 8hoko, a e kore hoki nga kai pitihana e mohio mai tera e rereke te mahinga mo taua whenua. Engari e kitea ana inaianei, no te ra o muri tonu iho o te wehenga peratanga a te Kooti i te taha mo te Kawanatanga, ka tono atu tetahi hawhe-kaihe a Balneavis, he kai-ruri whenua taua tangata ki taku rongo, tonoa atu ana e ia kia wehea atu te rua mano tahi rau wha tekau ma waru eka o te whenua i toe ki nga Maori kia riro tera mana ake me ona hoa e rua tekau ma rima, i runga i tana ki atu ko ia to ratou kaiwhakahaere, a mahia peratia ana e te Kooti taua ota.

"Ko te take hoki pea o te whakahe a nga kai-pitihana he mea no ratou kihai ratou i mohio ka peratia te tikanga, kaore hoki i tae atu he kupu whakaatu atu ki a ratou ka wehea atu ano tetahi taha o te toenga iho o taua whenua. Kaore ano kia tuhituhia aua ota, a kaore i te mohiotia mehemea ranei tera e mahia kia oti aua ota, notemea boki kaore i te tino mohiotia te mana o te Kooti ki te mahi pera, i te mea hoki ko taua roherohenga he mea mahi na te Kooti Whakamana, e hara i te mea na te Kooti Whenua Maori i mahi."

I mea te Komiti me tuku atu te pukapuka inoi a nga kai-pitihaua ki te Kawanatanga kia ata whiriwhiria mai, a ki te whakaaturia atu e whaitikanga ana kia pera, me whakaae atu te tono whakawa tuarua.

Te Waaka. —Kua marama atu au inaianei e whaitikanga ana kia ata whiri-whiria taua keehi. Heoi ano te take i tono atu ai au ki te honore mema na kia ata whakamaramatia mai te tikanga o aua putake, notemea hoki kaore au i kite i te ripoata, no reira kaore au i mohio ki nga putake o roto o te pitihana, kaore hoki au i mohio ki te ritenga o te whakataunga a te Komiti. Kei te whakaae atu au ki taua motini.

Whakaaetia ana te motini kia tukuna atu taua pitihana ki te Kawanatanga mana e whiriwhiri.