Wenerei, te 31 o Hurae, 1901.
Pitihana A H. K. Taiaroa.

H. K. Taiaroa.—Ka patai atu ahau ki te Minita mo nga Kura, ara ki a Te Waaka, Mo awhea te Kawanatanga tuku mai ai i tetahi Pire hei whakamana i te whakataunga a te Komiti mo nga mea Maori mo runga mo te Pitihana a H. K. Taiaroa (Nama 15, 1898), i whakataua i te 19 Oketopa, 1899? E pouri ana au i te mea e tuaruatia ana e au taku patai, otira kei te whakaae mai ano te honore mema na, e hara i au tenei he. Ko te rua enei o aku tau e patai atu ana mo aua take, a kaore ano kia utua mai aku patai. Ko taua whenua e korerotia atu nei e au, i retia e te Komihana o nga Rahui i te tau 1860, a kaore he kupu o roto o nga riihi mo nga whakapainga: ara kaore he kupu o roto o nga riihi me utu atu ki nga tangata kaitango riihi nga utu mo nga whakapainga o runga o te whenua. I te mea kaore ano kia pau nga tau o te riihi, i whakaputaina mai ki a matou ki nga tangata whaitake he karauna karaati mo etahi wahi o aua rahui, a i taua wa hoki ka whakamana e te Paremete "Te Ture Rahui Maori o te Taihiuauru o Te Waipounamu me Whakatu, 1887," a murua ana i nga tangata whaitake e taua Ture nga whakapainga katoa o runga o to ratou whenua I te wa i mutu ai nga tau o nga riihi tuatahi, i te Kaitiaki mo te Katoa aua whenua e whakahaere ana, a panuitia ana e ia aua riihi kia hokona, a whakaritea ana i taua wa me utu atu nga whakapainga ki te tangata i a ia te riihi tawhito. Na runga na tenei huarahi katahi ka iti rawa iho nga moni o te reti hei utunga atu ki nga tangata no ratou te whenua. No reira i tukuna mai ai he pitihana mo aua take, a whiriwhiria aua e te Komiti mo nga men Maori, a tautoko ana taua ripoata i ta nga kai-pitihana. E penei ana na etahi kupu o roto o taua ripoata, ara:—

"I runga i le ahua o nga korero i tukuna mai ki te Komiti e kitea ana kua pangia kinotia nga whaipaanga o te kai-pitihana ki taua whenua (Wahanga 1a me 2a, Arahura Rahui Maori) e nga tikanga o taua Ture ('Te Ture Rahui Maori o te Taihauauru o te Waipounamu me Whakatu, 1887'), i te mea i hoki whakamuri tona mana, a tangohia atu ana i te kai-pitihana te mana whakahaere i tona whenua, a tangohia atu ana hoki i a ia nga whakapainga o runga o te whenua, i tika ra mana ano aua whakapainga me i kore taua ture."

Me whakamahara atu ano hoki e au ki page 8nga mema honore, i te wa ano e mahia ana taua Pire i roto i te Kaunihera nei, i ki atu ano au ka pa he mate ki nga tangata no ratou taua whenua mehemea ka whakamana taua Pire. I kaha rawa taku tautohe mo taua Pire, a riria ana ahau e te Tumuaki, ki mai ana ia kia noho au ki raro.

Te Waaka—E pouri ana ahau i te mea kaore au e kaha ki te ki au tera e whakahaerea he tikanga e te Kawanatanga. E penei ana nga kupu tohutohu mai ki au, e tika ana i mahia he Ture i te tau 1887, e kiia nei e te mema honore na, na taua Ture i takahi ona mana i whiwhi ai ia i mua atu o taua wa, engari hoki e kiia ana i roto i nga whakatau a te Hupirimi Kooti me te Kooti Piira kaore i tau ki te honore mema me ona whanaunga te tino whaitaketanga ki te whenua, a i tau ano ki nga kaitango-riihi te mana whakahou i o ratou riihi—ara i mua atu ano i te mananga o taua Ture—engari na taua Ture o te tau 1887 i whakatuturu rawa, me te tuku atu ma te Kaitiaki mo te Katoa e whakahaere taua whenua Engari kua roa ke nga tau inaianei. I te whakahaerea tonutia taua whenua e te Kaitiaki mo te Katoa mai ano o taua wa, a e kore e pai kia ki atu au ki te honore mema na tera pea te Kawanatanga e ata whiriwhiri me ka taea te mahi ture hei whakarereke i nga tikanga, notemea hoki atu ano etahi atu whenua Maori e pera ana ano nga tikanga, a e whakaaro ana te Kawanatanga, he mea pai me nga iwi e rua, kia kaua e whakararurarutia nga tikanga mo runga mo aua whenua i tona ahua e mau mai nei.