1. | I runga i nga tikaanga o tenei Ture
me roherohe nga takiwa o te koroni nei. |
2. | Me whakatu he Poari whenua Maori mo
ia takiwa, ko nga mema mo taua Poari kia tokorima, ko te
Komihana o nga Whenua o te Karauna, hei Pakeha, kia
tokowha hei Maori o ia takiwa o ia takiwa, me pooti aua
mema Maori, kia toru tau e tu ana ka pooti hou ano e nga
tangata o ia takiwa o ia takiwa. |
3. | Me utu tau nga mema katoa o tenei
Poari, te Komihana me nga mema Maori tokowha o ia Poari
o ia Poari, me era atu e tika ana, e whakaaetia ana e te
Paremete i ia wa i ia wa. |
4. | Ko te Komihana o nga Whenua o te
Karauna hei Tiamana mo te Poari i runga ano i tona tunga
Komihana kia rua nga pooti mana, ko tana ake pooti, me
te pooti whakatau. Ki te ngaro ke te Komihana Tiamana
mana e whakatu tetahi atu Pakeha hei riwhi mona, me
panui rawa kite Kahiti te ingoa o tona riwhi, hei Tepute
Tiamana. |
5. | Me whai Pooti te Teputi Tiamana me
te Pooti whakatau ano. |
6. | Ko te korama o te Poari e tu ai, kia
kaua hei iti iho i te tokotoru, kia rua mema Maori, kia
kotahi Pakeha, haunga te maha ake. |
7. | E pai ana tenei rarangi katoa. |
8. | Ko te whakaaetanga kia whakahaerea
nga tikanga o tenei Ture ki roto ki nga takiwa. Me
pitihana te tokomaha o nga tangata nona te whenua. Ma te
Kawana e whakamana taua tono. Ahakoa papatipu, karauna,
tiwhikete, me era atu pukapuka pupuri take whenua Maori. |
9. | E pai ana tenei rarangi katoa. |
10. | Ki te puta he whakahe ma nga
tangata, o te pitihana o waho ranei o te pitihana o nga
tangata ano e whai take ana ki te whenua i pitihanatia i
raro i te kahiti, me whakatau taua take i runga i te
pooti a te tokomaha i tae ki te aroaro o te Poari i te
ra i panuitia ai ki te kahiti. |
11. | Ko te kupu ("Te Ture mo nga Takiwa
Ngawha, 1881") me whakakore i
roto i tenei rarangi a me uru aua tu whenua ki roto i
tenei Pire. |
12. | Ka whai mana te Poari ki te riihi i
nga whenua Maori i runga i te whakaae a te tokomaha o
nga tangata nona te whenua, mo te utu nui i runga i te
ritenga makete me era atu ritenga whakarite riihi ki te
katoa ahakoa Pakeha, ahakoa Maori whai take ranei ki te
whenua mo te wa mo nga utu i raro i nga tikanga o nga
huarahi whakahaere. |
13. | E kore e taea, te hoko he whenua
(he toenga whenua hoko ranei) i roto i te tahi takiwa
kua whakaaetia kia whakahaerea nga tikanga o tenei Ture
i roto i muri iho i tenei. |
14. | E whaimaria ana te Poari ki te wehe
i etahi whenua i runga i te tono a te tangata, a nga
tangata ranei nona te whenua, hei wahi mahinga hei wahi
nohoanga mo nga tangata, nona te whenua. E whakaarotia
ana e ratou e tika ana, me te wehe hoki i etahi whenua
hei urupa, hei tuunga kura, hei tuunga whare karakia, me
etahi atu tikanga e pai ana mo te iwi. |
15. | E pai ana tenei rarangi katoa. |
16. | Ka ahei te Poari. Ki te whakahaere
tikanga mo te tuku whenua Maori ki te Kuini, kia mahia
nga koura, me era atu kohatu utu nui, i runga i nga
tikanga e whakaetia ana e te nuinga o nga tangata no
ratou te whenua. Kua patua nga kupu (mo te mahi maina, i
runga i nga tikanga o te Ture Maina 1891). Haere tonu ki te mutunga. (Ka hono
atu ai enei kupu) (a e kore nga mana o te Ture 1891 e katoa ki te whakahe i
tenei Ture. |
17. | Me hono atu ki te whakamutunga enei
kupu. (Ki te mea e marama ana i te iwi kia peratia.) |
18. | E pai ana tenei rarangi katoa. |
19. | E pai ana tenei rarangi katoa. |
20. | E pai ana tenei rarangi katoa. |
21. | Kei te kupu (tuku a wira). Ka hono
atu enei ki te tangata ki nga tangata ranei e kitea ana
e te Ture he tika (me te whakawhitiwhiti hoki i nga
paanga ki nga whenua Maori). Kua patua nga kupu, "Ki te
tahi atu Maori." |
22. | Te nama me te pekerapu me apiti
enei kupu ki raro o taua rarangi (e te tangata noaiho e
te Kawanatanga ranei). |
23. | Ki te whakatnutunga (ki te mea e
marama ana ki te iwi kia peratia). |
24. | E pai ana tenei rarangi. |
25. | Me penei nga utu initareti ara:
£5,000 penei na e 3 paiheneti,
£4,000 penei na e 3½ paiheneti,
£3,000 penei na e 4 paiheneti,
£2,000 penei na e 5 paiheneti. |
26. | Penei te whakatikatika. Ko enei
kupu—"Me nga whakahaerenga o nga tangata noa
iho" —me kore rawa atu me te hoatu o enei kupu
ki te mutunga o taua tekiona—"Engari ko nga
Tiiti ko nga Kirimini ranei whakaaetanga ki te hoko a
etahi o nga tangata Maori, no ratou etahi whenua ki
tetahi Pakeha ki etahi Pakeha ranei a kaore ano i taea e
taua e aua Pakeha ranei te whakaoti i roto i nga tau
tekau ma ono. Name kore e mana aua tu kirimini, a ko aua
whenua me hoki mai ki te hunga nona te whenua a me taka
ki roto ki tenei ture." |
27. | E pai ana tenei rarangi katoa. |
28. | Me hono atu ki te mutunga, o tenei
rarangi enei kupu (i runga i te tono a taua, aua tangata
ranei kia pera). Na me apiti atu tenei hei rarangi ano
mo tenei Ture. |
29. | Me whai panga te pouaru wahine ki
tetahi wahi oranga mona a te tane i mate, ahakoa reti,
moni takoto ranei ki te peeke, era atu putanga moni
ranei, aha koa whai uri a raua ake ko te tane i mate,
kaore ranei. Engari kia mate taua wahine, me hoki taua
painga ki te tangata, ki nga tangata ranei i whakataua e
te Kooti koi ara nga riwhi o te tupapaku. E koro e mana
te wira mo te paanga pera a te wahine pouaru. |
30. | Ki te mate mate katoa te tahi
whanau, a kaore he oranga ki te ao, i runga i te matenga
kore wira ko o ratou paanga whenua katoa me riro i o
ratou whanaunga tata. |
31. | Ko te Kooti Whakawa Whenua Maori,
me ona mana katoa, ka whakakahoretia atu e tenei
Ture. |