No. 195 (Henare Kaihau).
Ki te Honore Tumuaki me nga mema o Te Whare o Raro e noho huihui ana i roto i te Paremete o Niu Tireni.

Te pitihana a nga tangata Maori o Niu Tireni e mau ake nei o ratou ingoa, e whakaatu ana:—

1.	E whakahe ana o koutou kai-pitihana a e mea ana kia kaua e paahitia e to koutou Whare honore te Pire i whakatotoria atu ki o koutou aroaro e te Raiti Honore te Hetana, Pirimia o Niu Tireni, e karangatia nei te ingoa, ko "Te Ture Whakanohonoho ki te Tangata Whakahaere hoki i nga Whenua Maori, 1898."
2.	Ko te nuinga o nga Maori ingoa nunui e tautoko ana i taua Pire he tangata kaore rawa e paangia e taua Pire, i runga i te mea he tangata ratou kua oti te whakatakoto atu he ture motuhake ki te Paremete hei whakaora i a ratou, he tangata ranei kua oti o ratou whenua te mokete atu ki te Kai-tiaki o te Katoa, he tangata ranei kaore rawa atu o ratou nei toenga whenua.
3.	He maha nga take i whakahe ai o koutou kai-pitihana ki tena Pire, ko nga tino take enei e whai ake nei, ara:— (a.) E tuku rawa ana taua Pire i o ratou whenua ki tetahi Poari e motu whakarere ana ki te Kawanatanga te mana whakahaere, a tena taua Poari e hapai i ona mana whakahaere hei painga mo nga tikanga whakanohonoho tangata, kaore e whakaaro nui ki te whakahaere hei painga mo nga Maori nona te whenua. (b.) I runga i nga kupu o taua Pire, e ahei ana te tokomahatanga kautanga o nga tangata Maori o roto i tetahi rohe takiwa, tena pea e tupono he tangata kuare kore mohio ki te whakahaere i o ratou mea, ki te peehi i te hiahia o nga tangata tokoiti, tena pea e tupono he tangata i akona ki te matauranga, he tangata mohio, kia kaua rawa ratou e whai reo mo te whakahaerenga o o ratou whenua. (c.) Ko ena kupu e takahi anai te aronga o nga kupu me te tikanga o te whakaaro i hanga ai te Tiriti o Waitangi, me nga mana e tau ana ki nga iwi Maori i te mea kua ponongatia ratou no te Kingitanga o Ingarangi. (d.) Ko taua Poari e korerotia nei ka riro ko te Kawanatanga anake te mana nui ki te whakahaere i a ia, ina hoki ka riro ma te Kawanatanga e whakahua ana tangata tokorua i pai ai hei mema mo te Poari me te Komihana o nga Whenua o te Karauna hei Tiamana, a ka utua anaketia ki nga mema Maori i pootitia ko nga utu mahi, me nga utu haerere tera e whakaaetia e te Kawana i roto i tona Kaunihera, me te whai mana ki te whakamutu i te tuunga o te mema, ahakoa i te hea taima o tona mematanga, mehemea ki te kiia i mahi he taua tangata. (e.) E wehi ana o koutou kai-pitihana ki nga mana e taea ai te nama moni e mau ana i roto i taua Pire, me nga tikanga whakahaere whenua, tena e whakahaerea hei tautoko i nga aronga whakaaro whakanohonoho tangata era e hapaingia e te Kawanatanga o taua wa, kaore e ata whakahaeretia hei painga mo nga iwi Maori nona te whenua, a tena pea, kite rawa ake ratou kua oti o ratou whenua te waiho atu hei punga whakapumautanga mo te wbakaeanga o nga moni i namangia mo nga mahi ruri, hanga rori, piriti, me era atu tini whakapainga e utua ana i era atu wahi katoa o te koroni ki nga moni Topu o te Koroni, a e kohi moni ana hoki nga Maori ki roto ki aua Moni Topu o te Koroni. (f.) E whakahe ana o koutou kai-pitihana ki te tukunga, i runga i nga kupu o taua Pire, ki te Poari Whenua Maori, tena pea ka tupono he hunga kaore rawa nei o ratou mohiotanga ki nga tikanga whakahaere whakawa, a tena pea hoki e riro i nga tohutohu a nga Kawanatanga i runga i nga ahua kua tohungia ake nei; i nga mana ki te wawahi, ki te whakatu riwhi tupapaku, ki te whakatautau i nga hea paanga o te tangata, me te whakatu kaitiaki, i runga i nga kupu o tekiona 21 o taua Pire, E ki ana ana hoki page 3ratou kaore rawa he huarahi i roto i taua Pire e ahei ai te tangata ki te tono whakawa tuarua mo te whakatau a te Poari mo runga i enei take nunui katoa. (g.) Kaore ano kia whakaaturia mai ki o koutou kai-pitihana te aronga me te ahuatanga o te tekiona 47 o taua Pire, a ki ta ratou titiro ki taua tekiona, i te mea kaore kau he kupu hei whakaatu ki a ratou kaore i te pera, na reira ka wehi ratou tena e ekengia o ratou whenua e etahi tikanga taumaha o te ture kaore nei i te eke ki runga ki o ratou whenua i naianei. (h.) Tera te nuinga atu o nga whakahe a o koutou kai-pitihana ki taua Pire me ona tekiona, e mea ana ratou taihoa e ata whakamarama atu kia takoto atu tena pitihana a ratou ki te aroaro o tetahi Komiti whiriwhiri o to koutou Whare honore.
4.	Ki te titiro a o koutou kai-pitihana ka nuku ke noa atu nga taumahatanga hei whakaeanga ma ratou ki o ratou whenua i raro i taua Pire, i nga taumahatanga e utua ana ki te Kooti Whenua Maori i naianei; a heoi ano te tukunga iho o taua Pire, mehemea ka paahitia e to koutou Whare honore, he tuturu muru rawa i o ratou toenga whenua kia ngaro rawa atu i a ratou.
5.	Ko o koutou kai-pitihana, i runga i te pitihana ki te Kuini me te Paremete o Niu Tireni, e whai kuputia nei i nga kupu timatanga o taua Pire, e hiahia ana kia whakatoea kia rahutia, nga morehu whenua e toe ana kia ratou hei oranga hei whenua tuturu mo ratou i runga i nga ritenga pumau rawa kei whenua koretia ratou; engari, i runga i nga take kua oti nei te whakamarama ake, tae noa ki tona tini noa iho o etahi atu take ano taihoa ake nei e ata whakamarama, e tino mohio tuturu ana ratou e kore rawa e rite tena hiahia i runga i nga huarahi e whakatakotongia ana e taua Pire e takoto nei i te aroaro o te Paremete.

Na reira ka inoi atu o koutou kai-pitihana ki to koutou Whare honore kia kaua e whakaaetia e koutou te Pire e karangatia nei tona ingoa ko "Te Pire Whakanohonoho ki te Tangata Whakahaere hoki i nga Whenua Maori, 1898," a, ki te kore koutou e whakaae ki tena, kaati, me pai to koutou Whare honore ki te nuku i te whiriwhiringa o taua Pire ki tera tuunga o te Paremete e haere ake nei, kia whai takiwa ai o koutou kai-pitihana me era atu iwi Maori o te Kuini ki te ata whiriwhiri marire i te aronga o taua Pire e mea nei kia tino whakarereketia rawatia atu to ratou ahua e noho nei hei iwi mo te Kingitanga o Ingarangi a hei tangata whai whenua hoki.

Heoi ka inoi tonu a koutou kai-pitihana