| 1. | Enei Ture, enei tikanga kua oti nei te korero, ehara i te mea na te whakatupuranga kotahi. Nonamata iho aua tikanga nei, he mea wha-kaaro, he mea whakatikatika na tenei whakatupuranga na tenei wha-katupuranga. Te waiho ano hoki i runga i ta te Ture, kihai tera i hohoro te mohiotia e nga tangata. |
| 2. | I mua he maha o matou iwi o Ingarani. Tenei iwi rite tonu ki tera iwi; kei tona iwi ake ano hoki te mana o te rangatira, kahore i tai atu. Ka puta ake he tautohetohe ma tetahi iwi ki tetahi iwi, kahore he mana nui hei pehi i te riri. Na ka papatu, a tokomaha ki te mate. Nga pa tahu rawa, nga taonga hitaritari rawa. I patu tenei i to tera iwi, kahore e taea te hopu, te whiu mo taua kohuru; ka tu hoki nga whanaunga kei riro i era. Na ko te whawhai, a, he toko-maha nga tangata hei utu mo te mahi a te tangata kotahi. I etahi wa ano hoki he tokomaha nga tangata hara-kore i patua, a mawhiti atu ana te tangata nana te he. Katahi ka kitea, ekore e mau te rongo ki te kahore he Ture, ki te kahore hoki he tangata, he me motuhake rawa, hei whakabaere, hei mahi, i te Ture. Na ka huihuia nga whakaaro e nga iwi, ka whakatakotoria ano hoki nga Ture e mau ai te katoa, te iti, te rahi; haere tonu iho ta ratou whakaae, ta ratou karanga Me whakapau te kaha o te tokomaha ki te hapai i enei Ture. |
| 3. | Nawai a, kua poto mai o matou iwi katoa ki roto ki te kingi-tanga kotahi. Kotahi mano enei tau o taua huihuinga nei o matou ki te kingi kotahi. He tupuna taua Kingi nui no Kuini Wikitoria. He ran-gatira ia no te nuinga o te tino Ingarani, ara, no te wahi i te pito kite tonga o te motu uui o Piritania, (Britain). Te pito ki te hau-raro, tona in-ko Kotirani, (Scotland). He kingitanga ano tena i mua. Na, te taha goa ki te hauauru o Ingarani, tona ingoa ko Wera, (Wales). He mea motu ke tera i mua i Ingarani raua ko Kotirani. Roa iho, na kua huihuia a Wera ki Ingarani; a muri rawa iho ko Koitrani. I muri page 66.gif) raw, ko Aiarana, (Ireland), ko taua motu i te taha ki te hauauru. Na inaianei kua huihuia kia kotahi nga tikanga o aua motu e rua nei, kotahi te kingi, kotahi te Runanga nui. Te ingoa o te katoa, ko te United Kingdom of Great Britain and Ireland. Nga tangata hei whakahaere i nga tikanga o tenei Kingitanga, nga Kai-whakawa, Kai-whakawa nui, me nga rangatira o nga hoia, o nga mauuao, he mea tango noa mai i roto i enei iwi maha. |
| 4. | Era atu iwi nui o te ao, pera tonu ratou, kotahi tonu te Kai wha-kahaere tikanga, kotahi tone te Runanga nui, kotahi tonu iho te ture mo te katoa, e ata noho ai ratou. Te ingoa o taua Rangatira nei rere ke ana i tera iwi i tere iwi. Matou nei nga iwi ano hoki o Oropi, he tupuna kotahi nei o ratou o matou, ara, nga tangata o England, o Ire-land, o Holland, o Sweden, o Norway, to matou, he Kingi. To Germany he Emperor, To Russia, he Czar. To America, he President. Ka-hore e rite te mana o aua rangatira nei. I etahi whenua kei a ia katoa nga tikanga. O matou tupuna ia, ta ratou mo te rangatira hei wha-kahaere tikanga i runga i ta te Ture. Kihai hoki ratou i pai kia rite ki te kaipuke, kia akina e nga tini hau o te rangi, ara, o te tangata kotahi; engari kia takoto tuturu nga tikanga. |
| 5. | Kotahi mano enei tau o to Ekepeta kingitanga ki Ingarani katoa. He uri nona a Wikitoria e kingi mai nei ki Ingarani. Ekore hoki e puta ke. To te Tino Tangata, tau tonu iho ki runga ki tana tamaiti kaumatua. Ki te kahore he tamaiti, ki te kotiro kaumatua: a ki te kahore rawa he tamariki, ki te whanaunga i tata.
I etahi wa i mua, ka mate te Kingi, waiho iho tana tamaiti, he mea iti; na ka mea te teina o taua Kingi nei, ko ia hei whakakapi mo ti turanga o tona tuakana; "no te mea ekore e tau ma te temariki te whakahaere tikanga mo te Iwi, te arahi i nga hoia;." Kiahia ia te Runanga nui i whakaae ki tana. Pena hoki, ka tokomaha noa atu nga tangata e whai ana kia riro i a ratou te Kingitanga. Na ka whawhai te tuakana ki te teina; a ka tahuri iho te iwi ki a ia ano. Mo reira ka whakatuturutia te tikanga mo te Kingitanga kia riro i te tanga ta mona. Ki te mea he wahine mona nei te kingitanga, kahore he he ki ta te Iwi; no te mea ka tukua ki te mea mohio o nga rangatira hoia te arahi o nga hoia. Ki te mea he tamaiti te tangata mona, ka tukua e te Runanga nui ma tetahi o nga whanaunga o te Kingi ti Kawana-tanga, kia kaumatua ra ano te tangata mona.
|
| 6. | Ko nga tikanga nui enei o to Ingarani Kawanatanga:—
| (1.) | Me haere tonu te Kingitanga i runga i te kawai kotahi.
Hei runga tonu hoki tona mana i ta te Ture.
|
| (2.) | Kia kotahi te Runanga nui. Ma te Kingi tana Runanga e karanga, a ka puta ake tetahi mea nui a te iwi, me ui e ia a ratou whakaaro. |
| (3.) | Ekore tetahi Ture e takoto, e kore ano tetahi kupu e whakariroia ketia, e horoia atu ranei, ki te kahore taua Runanga nui i whai kupu, i whakaae. |
| (4.) | Ekore te Takoha e takoto ki te kahore e whakatakotoria e te Runanga nui. |
| (5.) | Ekore tetahi tangata e hereherea, e ahatia ranei, ekore ona page 67.gif) taonga e tangohia, e ahatia ranei; engari ma te Ture anake. |
| (6.) | Ka Whakapangia mai he hara nui ki tetahi tangata, ma etahi o tona nuinga e rapu, he hara ranei tona, ekore e tukua ma nga tangata a te Kawauatanga. |
|
| 7. | Heoi ko Te Kuini te Upoko o te Iwi katoa. Ehara i te mea ko ia anke hei whakatakoto ture; engari ko ia te jkai pupuru o nga Ture kua oti te whakatakoto e te Kuini ratou ko te Runanga nui o te Iwi. Ko te Kuini te Kai tiaki o te iwi katoa. No reira kei a ia tonu te tikanga mo te ture kia mahia, hei pai mo te Iwi katoa.
| a. | Ki te whakawakia tetahi tangata mo te hara, kei runga i te ingoa o te Kuini te whakawakanga. Ekore e haere i runga i te ingoa o te tangata i mamae, i aha ranei, i tona hara, i runga ranei i nga ingoa o te tangata i mamae, i aha ranei, i tona hara, i runga ranei i nga ingoa o nga whanaunga o taua tangata nei. I pena ai, kia kitea ai ehara i te mea he whakaaro ki te rapu utu i whiua ai taua tangata hara; engari hei mea e ata noho ai te iwi, e tahuri ai hoki tenei tangata tenei tangata ki tana mahi ki tana mahi, te ai he wehi he whakaware ranei. |
| b. | No reira hoki i karangatia ai nga hoia me nga manuao, " Na te Kuini " No te mea hei tiaki ratou mo te iwi. Na te Kuini ano nga tikanga i mahi ai nga Rangatira hoia, me nga Rangatira Manuao. |
| c. | Kei te Kuini te tikanga mo te moni o te Rangatiranga; he whakaaro na te Iwi, kei kore e tika te taimaha te aha te aha; kei whakaranua tetahi mea ke atu ki toro, ina mahia. Ki te pokanoa ta tetahi tangata hanga moni, he mea kihai i kiia mai e te Kuini; ki te boatu ranei e ia taua tu moni hei hokohoko ma te tangata, he maha nga tau e herea ai ia. |
| d. | Kei te Kuini ano te whakaaro mo te Mera pukapuka nei, he mea nui rawa hoki tena kia hohoro nga reta te maua ki nga whenua katoa o te Kuini; kei ngaro hoki; kei nui ano te utu. I mau he mea wehe etahi tangata e te Kawantanga hei kawe i a ratou korero kia hohoro ai te taea, kia tae tika ai hoki. Muri ino ka tukua ki roto ki te peke nga pukapuka a era atu tangata he mea utu. Inaianei he iti noa iho te utu; tere rawa te haere, me te tiaki marie ano: ahakoa nui atu te rawakore o te tangata, ka taea ano e ia e tuhituhi ki ona hoa i era atu wahi noa atu, te ai he manukanuka mo tana pukapuka kei he ki te ara. Me te moni ano hoki, e haria ana tera e te mera; he iti noa ake ano hoki te utu. |
|
.jpg)
raw, ko Aiarana, (Ireland), ko taua motu i te taha ki te hauauru. Na inaianei kua huihuia kia kotahi nga tikanga o aua motu e rua nei, kotahi te kingi, kotahi te Runanga nui. Te ingoa o te katoa, ko te United Kingdom of Great Britain and Ireland. Nga tangata hei whakahaere i nga tikanga o tenei Kingitanga, nga Kai-whakawa, Kai-whakawa nui, me nga rangatira o nga hoia, o nga mauuao, he mea tango noa mai i roto i enei iwi maha.