Ko Nga Tikanga Nui O Te Ture O Ingarani
UpokoIV. — Te Whakahaernga 0 Nga Moni, O Nga Taonga I Te Mea Kahore He Oha-Ki
UpokoIV.
Te Whakahaernga 0 Nga Moni, O Nga Taonga I Te Mea Kahore He Oha-Ki.
1. | Ki te mea kihai i oti tetahi Oha-Ki a te tupapaku i tona matenga ai, ka haere te pouaru, te whanaunga ranei i tata ake, ka whakaatu ki tetahi Kai-whakawa o te Kooti nui, i runga i te oati a tetahi tangata i mohio ki taua tupapaku i te oranga ai, kua mate ia, me te ra ano i page 62mate ai; a i a ia ka mahi nei i nga mea a taua tupapaku, me oati, na ka taea te ra e whakaritea e te Kai-whakawa nui, ka tika tana whakaatu i tana mahinga i aua mea ra.
Katahi ka tukua e taua e taua Kai-whakawe nui nga moni me nga taonga o te tupapaku kia mahia e ia. Tana tukunga nei, tuhituhi rawa, hiri rawa ki ta te Kooti nui hiri. Te ingoa o te tangata kei a ia nei aua tikanga, Ko ta te Kooti Kai whakaoti. (Administrator.) Ki te kahore e kitea mai tetahi tangata hei Kai whakaoti, a kua taka nga marama e rua o te matenga o taua tupapaku, ka tukua te mahi whakaoti ki tetahi Kai tuhituhi (registrar) o te Kooti nui, ki tera i te wahi i noho ai te tupapaku: me oati ano ia, ko taua oati nei ano. |
2. | Tana Kai whakaoti a te Kooti nei,- nga tikanga i a ia mo nga mea a te tupapaku ehara nei i te oneone, koia ano kei a nga tino Kai whakaoti e whakaritea ana e te tangata i roto i tana Oha-ki. Tae tonu atu ano hoki aua tikanga ki te ra i mate ai te tupapaku. Kahore ia he tikanga a taua Kai whakaoti nei, kia tukua mai ra ano e te Kooti ki a ia. Heoi ano tona mana ko ta te Kooti i tuku ai ki a ia.
Ki te mea he kawenata tera na te tupapaku, ki te mea ranei kua mahia kinotia tetahi o ona taonga, he mea e takoto ai te whakawa a te tino Kai whakaoti, ma taua Kai whakaoti a te Kooti taua whakawa. Me utu ano e ia nga nama a te tupapaku, a kia pau ra ano nga moni kua riro mai i a ia. E whakawakia ano ia mo nga kawenata, mo nga he ano, a te tupapaku, mo nga mea ano e whakawakia ai te tino Kai whakaoti. |
3. | Ekore ta te Kai whakaoti a te Kooti e hohoro te rite, me tarari kia kitea ra ano te maha o nga taonga, kia ea ra ano nga nama a te tupapaku. Ki te pai taua Kai whakaoti nei, me waiho kia taka ra ano nga marama kotahi tekau ma rua o te matenga o te tuypapaku ka wehewehe ai i nga taonga.
Na, kua tika kia riro i a koe tetahi aha ranei a te tupapaku kahore nei ana Oha-ki, nou tonu iho i te rangi ano i mate ai te tupapaku: a ka mate koe i roto i taua tau nei, ka riro nga mea mau i te Kai whakaoti o o mea i whakaritea e to Oha-ki, i ta te Kooti Kai whakaoti ranei. |
Nga Tikanga Mo Te Wehewehenga. (Shares of next of kin.)
4. | Ka poto nga nama, me era atu mea, te whakautu, ko nga tikanga enei mo te wehewehenga o nga taonga ma nga whanaunga o te tupapaku:
|
||||||||||
5. | E rua nga ahunga atu o te whanaunga,—whaka-runga, ki te tupuna, whaka-raro ki nga uri; hikoi tonu i runga i nga whakatupuranga O te tupuna ki te mokopuna e rua nga hikoinga: o te tuakana ki te teina e rua nga hikoinga—tetahi whaka-runga ki te papa,,—tetahi whaka-raro ki te tamaiti: ou ano hoki, o te matua keke ki te iramutu e toru nga hikoinga, tetahi whaka-runga ki tou matua, e rua ina ahu mai i tera whaka-raro: to to iramutu ano hoki ki te matua keke, e toru nga hikoinga, e rkua ina ahu whaka-runga, kotahi ina ahu whaka-rari, | ||||||||||
6. | Enei huarahi mo nga taonga ki nga whanuanga kahore e rite ki nga tikanga mo te whenua. I te wehenga hoki o nga taonga ehara nei i te one one, kahore nga tane e neke ake i te wahine; kahore hoki te uri tane e neke ake i te uri wahine; ta korua tamiti koki ko tetahi wahine, rite tonu ki tera tamaiti a korua ko tera atu wahine au o mua ra. | ||||||||||
7. | I etahi Oha-ki—kahore e whakahuatia tetahi Kai whakaoti; he wa ano ka mate te tangata i whakahuatia hei Kai whakaoti i te mea kei te ora nei te tangata nana te Oha-ki; he wa ano ka kore e whakaae hei Kai whakaoti te tangata i whakahuatia i roto i te Oha-ki. I nga mea pena me whakarite he Kai-whakaoti e te Kooti-nui. Taua Kai whakaoti nei, na te Kooti tona mana: otiia, ka oti te whakarite, me haere ana ritenga i runga i te Oha-ki.
page 64
Ko koe anake te Kai-whakaoti o tera Oha-ki, na ka tuhituhiaekoe tau ake Oha-ki, haere tonu iho te whakarite i te Kai-whakaoti mo tau na; heoi kua haukotia nei koe e te mate i te mea kihai i mahia e koe to mahi whakaoti i ta tera; taua mahinga na i tera Oha-ki, tae tonu iho ki tau ake Kai-whakaoti. Na kihai i poto nga mea o tera Oha-ki te wehewehe e koe, kihai ano tau ake Oha-ki i oti te tuhituhi, heoi ka mate koe, ma te Kooti e whakarite he Kai whakaoti hei wehe i nga mea o tera Oha-ki kihai na i poto i a koe te wehe. |
||||||||||
8. | Ka mate ano hoki ta te Kooti Kai-whakaoti i te mea kihai i poto i a ia nga mea a te Tupapaku te wehe, me whakarite ano he Kai whakaoti e te Kooti.
Mutunga O Te PukapukaIV. |