Ranana, Hune 4, 1885.

Ka tukua te Pitihi ana a nga Rangatira Maori e te Koohi ki te whare mo nga mate o te iwi Maori mo te Tiriti o Waitangi. Te Koohi—ka mea—ko te Owati a te Kawanatanga o Ingarangi, kia mau tonu nga whenua o nga Maori kia ratou. Muri iho i tenei Owati, e 200,000 nga Eka o nga whenua o nga Maori i tangohia e te Kawanatanga o Niu Tireni, a hokona atu ana ki aua Pakeha, kahore he hokinga mai ki nga Maori, ko nga Maori na ratou aua whenua e ki atu ana, waiho ma ratou ano e whakahaere nga toenga o ratou whenua, ka mea ano a te Koohi ki te Kawanatanga o Ingarangi kia tukua mai ano nga whakahaere o te ritenga o te Tiriti o Waitangi ki nga Maori, ka utua e te whare, he pai rawa atu te Pitihana ana Maori Rangatira i tae mai nei ki te whare o te Kuini, ka utua e te Hekeretari mo nga koroni, e Iwarini Ahere, ka mea. E kore e tika kia uru te Kawanatanga o Ingarangi ki roto o nga raruraru o Niu Tireni 1865, i tu ai te Kawanatanga mo Niu Tireni, ma tera Kawanatanga e mahi atu ke ritenga mo Niu Tireni kahore e tika me rapu mai ki tenei Kawanatanga, ka utua e Rore Tiatihira Hehe rawa le kupu a te Hekeretari, e tika ana ma te Kawanatanga o Ingarangi e tuku he Awhina mo nga Maori, ko tenei, ko te Tiriti i kiia e te Kuini, kua raruraru, koia nei te take i haere mai ai enei Rangatira ki te tono Awhina mo ratou e pai ana kia aroha te Runanga aroha ki te tuku atu i tetahi kaka mo te iwi Maori.

page 15

Ka utua e te Karahitaua e mahara ana ahau, ma te Kawanatanga o Niu Tireni e tirotiro te Piti- hana a nga Rangatira Maori. Ka utua e Rore Tiatihira, e tango ana oti koe i te whakahaere o nga Maori i te ringaringa o te koroni o Niu Tireni, e tika ana ma te Kawanatanga o Ingarangi e whakahaere nga Tiriti kahore i tika te whakahaere, engari me Awhina ano e te Kawanatanga o Ingarangi nga tikanga mo nga Maori. Ko nga Rangatira Maori i tae mai nei i tera tau, i tono mai ratou ma ratou ano e whakahaere o ratou whenua me o ratou tikanga i ia takiwa, i ia takiwa, ki ia iwi, ki ia iwi. Hoi ano Ingarangi.

Heoi ra e nga rangatira honore o ia waho o ia wahi o nga motu erua o Aotearoa me te Waipounamu, kua marama katoa mai koutou ki nga whakamaramatanga, o nga Take e wha kua whakatakotoria nei ki te aroaro o tenei Runanga nui me te Runanga Ariki o te iwi Maori.

He mea atu tenei kia mahia e nei take i runga tonu i nga tikanga kua korerotia nei, e whakaaro ana ahau. Me timata ano i te take tuatahi ara i te mea i roto i te panui a Heta Tehara, i te whakakotahitanga o te iwi Maori. Ki te oti tena ka timata i te take tuarua te Tiriti o Waitangi ki te mutu tena, ka timata ki te take tuatoru te Rarangi 71 o te ture nui mo Niu Tireni o te tau 1852. Ki te oti e na ka mahi i te take tua whakamutu e na kupu aku.

Ka korero ahau i aku mahara mo to tatou haerenga ki runga i enei tikanga. E hara i te mea he pokanoa na tatou ki te mahi i enei take, e hara hoki i te mea he whakaaro whakahihi na tatou na te iwi Maori to tatou penei tauga, e hara hoki enei take i te take pera me nga take i raruraru nei te motu nei i reira kua mahue ake nei, kua tae tenei ki te rima te kau marua 52 nga tau i tu ai te Kawanatanga ki Niu Tireni e whakahaere ana he ture mo tenei motu.

I noho tonu nga hapu katoa o te iwi Maori i raro i te mana o nga mahi nga ture a taua Kawanatanga i nga tau maha kua kia ake i runga nei, e ki te ana tatou kaore rawa i puta mai he pai he ora mo te iwi Maori i roto i aua mahi nga ture, ko te tino kai whakaatu i te tika o tenei korero aku, kua tino mohiatia kua riro i te Pakeha e toru koata o enei motu erua kotahi ko ata kei te iwi Maori, erua koata pea mate Kawanatanga i hoko mai k inga Maori ko etehi wahi he mea muru noa iho na te Kawanatanga.

Kotahi koata he mea hoko e te Pakeha Maori.

Ko tatou ko nga hapu o te iwi Maori e tino heke atu ana tatou ki te mate me o tatou whenua.

No reira ka tino whakaaro nei tatou te iwi Maori kia whakakotahi kia haere hoki te mahi ma taua whakakotahitanga i raro i te mana o te Tiriti o Waitangi me Rurangi 71 ko nga ture hoki tenei i mahia mo tatou mo te iwi Maori i nga ra o mua e.

Hoki ana tenei tatou ki nga huarahi i whakaaetia e nga taha e rua mo tatou mo te iwi Maori koia te tino take o taku kupu e ki nei e hara ta tatou mahi i te mahi pokanoa i te whakahihi ranei ki te Iwi Rangatira ki te Pakeha engari e ma hiana, tatou i runga i te mahi tika koia te nui o te hari o te ngakau ki nga Rangatiratanga katoa o enei motu e rua e ki te a nei i tenei ra e noho huihui nei i roto i enei Runanga e rua.

Ko te tumanako nui o te ngakau ki a uru mai hoki nga hapu katoa. Me nga Rangatiratanga o Aotearoa me te Waipounamu kaore nei i tae mai i tenei tunga o tenei Tiriti ki a waiho ai ko te kotahitanga o te toputanga, o nga Rangatira katoa mea ratou whakaaro kotahi hei mea tena e nui ai te kaha o te tika o tenei mahi.

E koreai e taea te whaka ngaueue e nga ture e mana ana inaianei i runga i te mea e mahia ana tenei mahi i raro i te mana o te Rarangi 71. Mo te Iwi Maori nei te tino take i hanga ai tera ture i te tau 1852 no reira te nei kupu e kia nei e kore etaeate whaka ngaueue tenei tikanga mehemea ka rite tenei whakaaro.

E hara i te mea ka whakaiti ka whakarere ke ranei tenei mahi i nga tangata nunui me o ratou mana Rangatira katoa o Aotearoa me te Waipounamu mehemea kauru mai ki roto i tenei Tikanga engari ka tino whakanui o koutou Rangatiratanga me o koutou mana e tenei tikanga i raro i te mana o te ture Rarangi 71 e ki ana aua kupu Na reira e tika ana kia hanga he Ture i runga i nga ritenga me nga mahi katoa mo nga Iwi Maori o Niu Tireni no Oratou tupuna iho ano tuku iho tuku iho. Ko te take tenei o taku kupu e ki nei ahau ka tino whakanui a rawatia te mana o nga Rangatira mehemea kauru katoa mai ki tenei tikanga i te mea hoki kua huihuinga Iwi katoa kia kotahi heo ira e hoa ma e nga Rangatiratanga katoa to koutou taonga whakanui a whakamana, tau tokotia, kia tu, kia Pakari, ko te Atua hei awhina mo koutou i nga wa katoa.