Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Paremata Maori o Niu Tireni. Nohanga Tuatahi. I tu ki Te Waipatu, Hune 14, 1892.

He Whakaatu

He Whakaatu.

Tenei kia koutou e nga hapu katoa, o te Iwi Maori o nga motu e rua o Aotearoa, me te Waipou-namu, o nga take hei mahinga ma tenei kotahitanga, e hiahiatia atu nei kia whakakotahi mai tatou.

  • Rarangi tuatahi (1).—Me tuhi e ia tangata e ia wahine tona ingoa, ki roto i te pukapuka kirihipi kua tae nei o koutou tau ki te 21, ka ahu ake ki runga. Ma ia tangata e tuhi tona ingoa, ma ia wahine hoki e tuhi tona ingoa kia tokotoru nga tangata hei kai titiro i te tuhinga o nga tangata i o ratou ingoa. Ko nga tangata kaore e mohio ki te tuhi i o ratou ingoa ma tetahi o aua kai titiro e tuhi. Ma taua tangata nona te ingoa e pupuri i tona ri nga ki te kakau o te pene ka ripeka ai (toku x tohu).
  • Rarangi tuarua (2).—Ko tenei tuhinga ki runga ki tenei kirihipi, o nga tangata katoa o nga motu erua nei hui atu ki nga motu Maori e tata ana ki enei. Hei tohu mo to ratou whakaaetanga tuturu ki te whakakotahitanga, a, kia pumau tonu ano hoki te tu o to ratou Kawanatanga Maori. I raro i te mana o te rarangi 71, o te Ture nui o Niu Tireni o te tau 1852. Ko taua Rarangi e mea ana e tika ana kia whakaturia e te iwi Maori he Kawanatanga mo ratou, i raro ano hoki o te mana o te Tiriti o Waitangi, te Rarangi tuarua o taua Tiriti e mea ana ko te Kuini o Ingarangi ka whakarite ka whakaae, ki nga rangatira ki nga hapu ki nga tangata katoa o Niu Tireni te tino rangatiratanga o o ratou whenua.
  • Rarangi tuatoru (3).—Ko tenei Kawanatanga kua huaina tona ingoa ko te Runanga Paremata Maori i raro i te mana o te Tiriti o Waitangi, i raro ano hoki i te mana o tenei whakakotahitanga.
  • Rarangi tua wha (4).—Nga mahi ma tenei Runanga Paremata. He hanga ture mo nga whenua katoa e mau ana ki te iwi Maori i te mea hoki kua ki tea te kina e te iwi Maori o te hanga ture a te Paremete Pakeha.
  • Rarangi tua rima (5).—Ko nga ma te katoa o te iwi Maori me tuku katoa mai ma tenei Kawanatanga me ona Runanga e mahi e tititiro i nga huarahi e taea ai aua ma te e tenei kotahitanga te Awhina. Kia puta ai he ora ki te tangata ki te Hapu ki te iwi, ki nga iwi ranei no ratou ana whenua.page 26
  • Rarangi tua ono (6)— Konga whenua he i mahinga ma tenei Kawanatanga me ona Runanga tuatahi: (1). Ko nga whenua i hokoa ki te Paraharaha i mua atu o te Tiriti o Waitangi, tae mai ki te tau o tana Tiriti o Waitangi; (2). Ko nga whenua i hokoa hetia i tukua hetia, me nga whenua i murua noatia e te Kawanatanga me era atu pakeha, me era atu whenua i rero he i nga mihinare me nga tauranga ika, Mahi Tio, me nga Tahuna pipi, paru moana, me era atu mahinga kai ate Iwi Maori; (3). Ko nga whenua Raupatu i timata mai nei i Waitara te muru; (4). Ko nga whenua ano hoki o te tai Hauauru e mau nei i raro i te mana o te kai tieki o te katoa; (5). Ko nga whenua i hokoa hetia ki te koura ki te hiriwa, ki te taonga; (6). Ko nga whenua i hokoa hetia e te Kawanatanga i te Waipounamu me nga whenua i murua noatia me nga whenua i riro i te kamupaene o Wairaweke; (7). Ko te kooti whakawa whenua Maori ka whaka-korea atu e tenei kotahitanga, me nga ture hoko whenua, me nga ture Riihi whenua. Engari ma tenei Kawanata me tona Runanga e mahi he ture kia whiwhi ai te Iwi Maori i te ora, mo ratou, me o ratou whenua; (8). Ka mahia e tenei Kawanatanga he ture mahi Paamu Hipi, kau, me era atu kararehe. He ture hei whakawhiwhi i nga taitamariki ki nga mahi nunui. Hei whakawhiwhi ano hoki i nga tangata kore whenua ki te whenua: (9). Ko nga whenua katoa e mau ana ki to Iwi Maori, ma nga komiti Maori anake e whakawa, aha koa, whenua Papatipu, whenua karaunua karaati ranei, Tiwhikete ranei memoria ranei.
page break page break page break page break page break page break