Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Paremata Maori o Niu Tireni. Nohanga Tuatahi. I tu ki Te Waipatu, Hune 14, 1892.

Ture Whakahaere I Nga Kirihipi

Ture Whakahaere I Nga Kirihipi.

He Ture hei whakaatu i nga tikanga o te Haringa haeretanga o nga pukapuka Tiiti o te whakakotahitanga o te iwi Maori, he whakaatu hoki i te ahua o te Tuhi a te tangata i tona ingoa, ki runga i page 16aua pukapuka, a te wahine te tamariki, hei whakaatu i te wahi i timata ai te Haina i aua pukapuka, hei whakaatu hoki i nga ritenga e oti ai te mahi i aua pukapuka:—

(1)Ki aua pukapuka Tiiti e waru (8). E rua mo te Waipounamu e ono mo Aotearoa.
(2)Ko nga korero o roto o aua pukapuka e waru rite tonu.
(3)E ra tangata hei hari haere i te pukapuka kotahi o aua pukapuka. Kei aua tangata tokorua nga ritenga tiaki katoa mo taua pukapuka. Kaua e paruparu, kaua e ngaro. Penei nga ritenga mo aua pukapuka katoa, mo etahi atu pukapuka ranei e hariatahitia ana e aua tangata tokorua nei.
(4)Ko nga tangata e tuhi ana i tona ingoa ki roto i tenei pukapuka, ma ia tangata ma ia wahine ma ia tamariki e tuhi tona ingoa ki roto i aua pukapuka, ahakoa kino te reta a te tangata. Heoi ano te mea e riro ai ma te tangata ke e tuhiti ingoa he kuare ki te tuhi i tona ingoa ake. Ma tetahi o nga tangata whakahaere i taua pukapuka e tuhi te ingoa o nga tangata penei. Me penei—Wiremu x (tooku tonu) Te Hau-o-te-rangi. Me pupuri te ringa o te tangata nona te ingoa ki te kakau i tepene, i te mea e tahia ana te tohu o tona ingoa, mehemea kaore he ingoa iriiri o te tangata me penei—Te Hau-o-te-Rangi x (tooku tohu).
(5)Me wehe ke rawa he wharangi hei tuhinga mo nga ingoa o nga tane kua tae nga tau ki te rua tekau ma tahi ka ahu ake ki runga. Kaua rawa nga wahine e tukua kia tuhi ki te wharangi i tuhi ra nga tane.
(6)Me wehe ke hoki he wharangi hei tuhinga i nga ingoa o nga wahine kua nuku ake nga tau i te rua tekau ma tahi. Kaua he tane e urn ki to ratou nei wharangi.
(7)Me penei ano hoki te wehe ke tanga o te wharangi hei tuhinga mo nga ingoa o nga tamariki tane, a me wehe ano he wharangi hei tuhinga i nga ingoa mo nga tamariki wahine.

Me tino rite enei ritenga katoa i nga kaiwhakahaere o enei pukapuka,

Kaua rawa e tuhia noatia te ingoa o tetahi tangata e ngaro ana. Ki te pau nga tangata o te kainga kotahi te haina i te ra kotahi, me tuhi e nga kai titiro te ra te marama te tau i tuhi ai aua tangata, ki nga wharangi i tuhi ai nga tane, nga wahine nga taitamariki nga taitamahine.

Ia ra ia ra e haina ai nga tangata, me tuhi tonu nga mea katoa o ia ra o ia ra e nga kai titiro, ara e nga kaiwhakahaere o nga pukapuka, a me haina hoki raua i o raua ingoa. Kei runga ano, te Tiiti te wahi hei tuhinga.

Nga Rohe Mo Nga Pukapuka Tiiti E Ono 0 Aotearoa.

  • PukapukaI.—Timata i Turakirae (Wairarapa) ka haere i runga i te rohe pooti mema o te Tai-hauauru me te Tairawhiti tae noa ki Ruahine ka rere ki Taupo moana ka huri ki te marangai, Opepe Rangitaki, Whatawhata, Ruatahuna, Ngatapa, Toka-a-taiau, Turanganui, ka ahu ki te tonga taha moana, Paritu, Nukutaurua, Waikawa, Matau-o-Maui, Poroporo, Rangiwhakaoma, Turakirae.
  • Pokapūka II.—Timata i Toka-a-Taiau, ka haere i te taha moana ka ahu whakararo, Whangara, Nawa, Tokomaru, Waipiro, Waiapu, East Cape, Wharekahika, Whangaparaoa, Opotiki, Whakatane, Te Awateatua, Maketu, Wairakei, ka uru mai a Motiti me Tuhua ki roto i tenei rohe, ka haere i rnnga i te rohe pooti mema o te Tai-hauauru ka ahu ki te Hauauru matonga a ka tae ki Taupo-moana ka kati ki Opepe.
  • Pokapuka III.—Timata i Turakirae ka haere i te taha moana Poneke Ohario ka ahu whakararo te tai hauauru Mana, Porirua, Kapiti, Otaki, Ohau, Manawatu, Rangitikei, Whanganui, Opunake, Parihaka, Oakura, Ngamotu, Nuparemata, Taranaki, Waitara, Tonga-porutu, ka whati ka ahu ki te Marangai, he raina tika, ki Tuhua Maunga rere atu ki Karangahake ka makere ki Taupo moana ka rere atu ki Opepe ka kati ki te raina o te Pukapuka i. me te Pukapuka ii.
  • PukapokaIV. —Tonga-porutu, Mokau, e haere ana i te moana o te Tai-hauauru, Kawhia, Aotea, Whangaroa, Waikato, Manuka, ka haere i runga i te rohe pooti mema o te Tai-hauauru Mangemangeroa, Waiheke, Moehau, Whanga-poua, Opito, Whitianga, Tairua, Wharekawa, Katikati, Tauranga, ka kati atu ki Wairakei, te rohe o te pooti mema o te Tairawhiti.
  • PukapukaV.—Waiheke, pikiparia, Hauturu, Te Whakatuwhenua, Mangawhai, Whangarei, Ngunguru, Whanga-ruru, Motu Kokako, ko rere tika ki te aroa o te Kerikeri ki te kainga o Hare Te Heihei ka huri ka ahu ki te Hauauru ka rere tika ki Waihou ki roto, ka marere atu ki roto o te awa o Hokianga, ka haere i roto o taua awa ki te putanga ki te moana nui, katahi ka ahu ki te tonga ka haere i te taha moana, Waimamaku, Waipoua, Maunganui, Ripiro, Kaipara, Manuka, ka kati ki te rohe o te Pukapuka iv.
  • PukapukaVI.—Timata i te ngutuawa o te Kerikeri, Ngatokararangi, Whangaroa, Whangairi, Taupo, Mangonui, Matai, Rangaunu, Parangaranga, Te Reinga, Mario ka haere ki te Tai-hauauru, Manganui, Houhora, Ahipara, Herekino, Whangape, Hokianga ngutuawa ka kati ki te Pukapuka v.