Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Proceedings of the Third Kotahitanga Parliament, April to May 1894

[Pakirikiri, Aperiri 25, 1894]

10 a.m.

Pakirikiri, Aperiri 25, 1894.

Ko te ra tenei i noho ai te Pirimia mete runanga onga Minita ote Kotahitanga Maori. Nga ingoa, H. P. Tunuiarangi, Timoti Whiua. Raniera Wharerau, Hone Paerata, Te Whatahoro, Pirimia. Kite whiriwhiri inga take mo te Paremata Maori.

Take tuatahi. Kua tono te Pirimia menga Minita ote Kawanatanga ia Ihaia Hutana etita o te "Huia," kia tonoa nga Pukapuka ote hui i tu kite waipatu ite tau 1893. Kua whakaaetia,

page 149

Tuarua.—Me nuku te puare mo te Whare Paremata mo apope 26 Aperira 1894 a 10 a.m. Te take, kia whiriwhiri te kawanatanga inga mahi mo te Paremata, a, kia mihimihi hoki nga iwi, kingaope eke hou mai i tenei ra.

Tuatoru.—Kua tono a Ihaia, etita o "Huia," kia tangohia e tana karaka nga korero onga Pukapuka ote Paremata, a, kua whakaaetia. Monga karaka Tuhituhi.

4. Ko M. R. Hohepa te kai tango mai i roto ite Whare. Ko Pereniki Papakakura te kai kape [unclear: Ri] roto ite pukapuka tuturu.
5. Te utu mote karaka ote Whare. I patain nga karaka mo te whare e Timoti whiua ki te utu mo raua, kaati penei ana ta raua whakautu, mo hoatu ma raniera e whakautu te patai, raua hoki maua i mau mai.
6. Ko te otinga tonei kia 2 nga wiki e mahi aua, ka mohiotia te ahua o ta raua mahi, mete utu mo raua.
7. Kote whakaaro ote Kawanatanga, mato runanga [unclear: ariki] ano e rapu he kai tuhi ma ratou, ka kitea, ka mau mai ma te Kawanatanga e whakamanu, e whakaritə hoki te utu.
8. Kua whakaaro te [unclear: huihuinga] kia pootitia houtia he Pika mo nga whare.
9. Kua whakaaro te huihuinga o te kawanatanga kia whaka piria he panui ki nga whare e rua whakaatu kia whiriwhiria e nga tangata mohio whai mana hoki he mema mo te whare ariki ko nga ingoa onga taugata e [unclear: whakahuatia nua] hei mema mo tana whare ma tuku mai ite pukapuka kite Kawanatanga. Me ona hapu hoki i raro i[gap — reason: damage]a ia. Ka whiriwhiri hoki te Kawanatanga i etahi mema mana ake i rotu inga iwi e noho nei mo taua Whare.
10. Konga ruuri ote Whare Hui i tu ki te Waipatu i tera tau 1893 nga ruuri mo tenui whare Hui i tenei tau 1894.

He reta tenei i tuhia atu i Hehitingi,

Hehitingi, Aperia 17, 1894.

Kia te Whatahoro, Pirimia.

E tono aua ki te Kawanatanga Maori, kia riro ma Huia e whakakawenata nga korero o tenei Paremata, ko te whakaaro o tenei Kawanatanga, me tuku mai e Ihaia Hutana te Pire e ahei ai ia Huia te whakakawenata nga korero o tenei Paremata menga korero i whakawhaititia etc Kawanatanga i Poneke, me Wairarapa kia marama ai te Kawanatanga ki to otu.

page 150
12. Kua whakaaro tenei Kawanatanga i runga ite kaha o Hoori Kopeka ki te tiaki i tenei Kotahitanga i roto i nga Paramata ka [unclear: toru] timata mai ite tau 1892 kite 1894. Kia whakatuturutia ki a ia te mana mo te tiaki i aua Whare e rua i tenei tau e haere mai nei? Mote mana ki te whakahaere inga hoa moona. I mua atu i tana [unclear: whakataunga] i ana hoa, me haere mai ki te Kawanatanga, ma te Kawanatanga e whakau. Kaua toona maua hei puta ata ki te Marae, [unclear: ara], kinga mahi ote Marae ate iwi kainga, engari, monga Whare anake e rua ote Paremata. Ka nukuhia 2 p.m.
Aperira 25, 1894,

at 2 p.m.

13. Kua whakaaro te Kawanatanga kia whakatakotoria ki te aroaro onga Whare e rua o tenei Paremata enei take i raro iho nei, hei whakaarohanga tuatahi i mua onga motini onga Pire, menga pitihana e whakatakotoria ana enga mema honore o tenei Paremata kia wawe te paahitia, te whakaaro [unclear: o] enei whare i runga i enei take i mua mai ote turanga ote Paremata ote koroni ote Iwi Pakeha; koia enei ko aua take.
14. Te Mana whakahaere i mahia e Hone Heke i te tau 1893 i te Paremata i te Wapatu kia whakaotia kia whakatutu rutia nga kupu katoa e whakamarama ana ki roto i taua Piti hana e tenei Paremata koia tenei te kape o taua Pire ka Panui tia atu kia koutou.
15. Mo nga kirihipi me nga pukapuka i haina ai nga iwi maori onga motou e rua i o ratou ingoa ki ana pukapuka me ana kirihipi e inoi ana tenei Kawanatanga kia [unclear: tino] whakaotia nga Ture katoa e hiahiatia ana e nga Whare e rua o tenei Paremata whakamana ite mahinga mete wha kaotinga o onei Pire.
16. Kua, whakaaro tenei kawanatanga ko te pire a Wi Pere ote tau 1892 i whakatakotoria Ki te aroare o te paremata ite Waipatu arai i te ture hoko mokete riihi i nga whenuh maori koia tenei ka panuitia atu nei kia koutou.
18. E whakaaro ana tenei Kawanatanga kia whakapaua te kaha onga mema honore onga Whare e rua kite kimi ite huarahi e taea ai te whakamutu te mahi ate kooti whenua Maori kite whakawa inga whenua papatupu roherohe onga motu e rua a otearoa mete. Waipounamu.
18. Konga whakamaramatanga o enei take e 4, kua tuhia nei ka whakamaramatia ete Kawanatanga kite aroaro onga mema honore ote Whare whiriwhiri, mote Whare Ariki i muri ote whakamaramatanga, ka waiho kinga Mema Honore onga Whare o rua, te whakahaere mo ana take.
page 151

Ka mutu i konei nga horero menga mahi ote hui i tu ki Pakirikiri waahi o Turanga ite tau 1894 Aperira 12 onga ra.

He Pukapuka kohi moni tenei i whakahana e Hoori Ropiha i Pakirikiri te 28 Mei, 1894.

£ S. D.
Hoori Repiha, paid 1 0 0
H. P. Tunuiarangi 5 0 0
T. H. Tukino 5 0 0
Teira Tiakitai 5 0 0
Henare Tomoana, H. Ropiha 10 0 0
Wiremu Katene 10 0 0
H, Kani Wi Pere, Paid 5 0 0
Timoti Whiua, 10s, pd. T. Tikao, 10s, pd 1 0 0
Manahi Paewai, paid 1 1 0
Hone Paerata, paid 1 0 0
Hami Tehan, paid 1 0 0
Aporo, paid 0 2 0
10 2 0
Rutene Otene, Ia Tunuiaraugi, paid 1 0 0
Mei 30, 1894, Kua utu 11 2 0
page breakpage breakpage breakpage break