Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Proceedings of the Third Kotahitanga Parliament, April to May 1894

2 p.m. Pakirikiri, Turei, Mei 29, 1894

2 p.m. Pakirikiri, Turei, Mei 29, 1894.

Ka puare te Whare.

Pika M. Teata. Tamana T. Tikao,

Mahi tuatahi.

Tiamana.—Kemea mote motini a pene tani i nekehia ne mote hui ki Rotorua e mea ana ahau ko te wa mutunga mai e tika ai tenei motini kia uru katoa nga motu e rua ki roto i tei Kotahitanga notemea e marama ana tatau e tu noa ake ana ano te tahi tangata hei mema mo te Paremata ote koroni. Ite tangata kotahi raua i whakaari me te tangata raua i tautoko no reira ekore e taea tenei motini te mahi inaianei i te mea kaore ano tatau kia kotahinoa a ko tetahi hoki e mau mai ra te ture pooti mema, ke taua tare kia kore kotahi ano ka pai, A na ana mema ano hoki o te taha Maori e noho mai rai reira i kaha ai enei ture te haere mai ki runga ia tatao. Kote Pitihana o Whanganui nei kaore an i e mohio ana kite tika otira e tautoko aua ahau i te whakaaro ate Kawanatanga kua tuhia nei, a o tono ana ahau kite Pika kia tukua atu te whakaaetanga kia nekehia enei mea e rua ki te Paremata Maori ke tu ki ohinemutu [unclear: Rotorua].

P. Tami.—E whakaae ana ahau kinga tirotirohanga ate Whare mo taku motini a me hemea e nukuhia [unclear: ki] Rotorua me hanga rawa he Pire.

M. Teatahikoia.—Ko enei mea katoa e tu nei kite Paremata ote koroni i mana mai i roto ite Tiriti o Waitangi. Notemea hoi ano te ahau tangata e noho mai ra ite Paremata, he Maori anake a i ma roto atu ite Tiriti o Waitangi to tatau. Mana a konga rarangi o [unclear: iaua] tiriti na te pakeha anake i whakahe, otira na ngapuhi ano i hanga mai nga ritenga i roto ite tiriti o Waitanagi a heoi ano ta tatau rarangi i mea ai kia pahia tetahi rarangi o roto ara kia kaua rawa he mema Maori kite page 137Paremata ote korom. No reira e tukua atu ana te pooti. Nga mema e whakane ana ki tenei motini mete pitihana kia nukuhia atu ki Rotorua me ki mai Ae! Ae! kua riro ite Ae! kua paahi Mei 29, 1894, at 2 p.m. 1. Aperahama Te Kume. 2. Roore Rangiheuea, hei Minita mote Kawanatanga. [unclear: Nanga] Minita e toru i haina, kia tu enei mema e rua hei Minita.

M. Paewai.—Tautoko tukua mai te pooti.

H. Paea.—Tautoko i te pooti.

H. P. Tunuiarangi.—Ko te kite ote kawanatanga e neke haere ana te mahi o ta tatou taonga no reira au i mea ai e ahei aua me neke atu te kaute o nga minita mo runga i nga, raruraru o etahi kua tika ano i etahi penei me etahi onga honore minita e ngaro atu ana Meiha Keepa kaore au e mohio ana he aha te take o tana ngaro atu.

H, Ropiha.—E whakaae ana ahau mo te nekenga [unclear: ake] onga minita o te kawanatanga a e mea ana ahau me mutu te whakuru atu i etahi atu hei minita inaianei.

Motini No 25 a H. Rapihana mo te Tumuaki, ko Pene Tani, [unclear: Peri] Paraihe. Tautoko.

Motini No 31 a R. Wirihana mo te Tumuaki ko H. Kani Wi Pere. Hoori Niania tautoko.

Motini awaho. Hoani Ruru ko ngakuru Pana hei Tumuaki M. Paewai. Tautoko.

Motini awaho. Hoori Ropiha ko penei Tunuiarangi hei Tumuaki. Kerei Teota. Tautoko.

H. Kani Wi Pere.—Kamea me tuku atu kia ratau otira mehemea ekore ratau e pirangi a e pai ana ahau, mo tana tunga.

Ng. Pana.—Kamea e unu mai ana ahau i taku Ingoa kua whakanigoatia mai na hei Tumuaki, mo tatau.

R. Wirihana.—Ko te take i motinitia ai e au a H. Te Kani hei Tumuaki no te mea kaore ana raruraru a he mauia ia kite haere kinga wahi tawhiti a e hara ano hoki a ia i te moana no te Paremata Maori no reira ia i motinitia ai e au hei Tumuaki me tenei Paremata.

M. Paewai,—Ahakoa a Ng. Pana unui aia ka tantoko ano ahau iaia hei tumuaki.

W. Katene.—E tautoko aua ahau ia Pene taui hei tumu page 138aki mo tatou no te mea ko tetehi tenei o nga taitamariki kaha ki runga e tenei mahi i timata mai ia raua ko Baniera Whare rau.

H. Ropiha.—ka unuhia taaku i motini a waho ai.

H. Tupara.—E tautoko ana ahau ko Pene Taui hei Tumuaki.

H. Tukino.—Ka mea e [unclear: tika ana] te korero a W. katene a e tautoko ana ahau ko Pene taui hei tumuaki. No te mea kei te pito whakarunga anake nei nga turanga o a tatou mahi a he mea tika rawa me tuku te tumuakitanga kia Ngapuhi.

H. Paerata.—Ka mea kei nga mema te ritenga.

E. Tewato.—Ka mea o tautoko ana ahau kia tu ko te Kani Wi Pere hei tumuaki a e tautoko ana ahau i nga kupu ate kai motini a R. Wirihana o ne ana te kupu a W. Katene kaore he nohoanga rangatira ia ratou me mohio e koutou ko R. Wharerau he minita ko H.M. Tawhai he Pika no te runa nga ariki.

W. Kiriwehi.—E mea ana ahau hei a Ng Pana hei tumu aki.

W. Katene.—E pai ana nga korero a Te Wano hoi emea ana ahau me pooti mario tenei I pootitia ahau hei mema mote komiti a hinga ana ahau I pootitia ano au hei pika ka hinga auo ahau a e mea aua ahau me pooti ano tenei kia toru aku hinganga ia koutou.

K. Wi Pere.—Ka mea e unu ana ahau i au ki waho ote tumuakitanga.

R. Wharerau.—Kaore he take i whakaroa ina ai tenei Mea i te mea kua unu a te kani pero raua ko ngakuru pana i o raua ingoa no reira e tika ai kia tu a pene taui hei tumuaki

H. Ropiha.—Tukua mai te pooti i naianei.

Pika.—Nga mema e pai ana ko Pene Taui hei Tumuaki me ki mai Ae! Ae! Kua riro i te Ae! Kua paahiti Mei 29, 1894 a 2 p.m.

Tiamana.—Enga hon mema e tika ana nga korero a W. Katene, kanui rawa te kaha o ana kupu, otira i te mea kua tu nei a Pene Tani kua hua a ia i naianei. Ite mea kua tu nei a P. Taui, e tika ana ano kia Mauna atu kite Ruranga Ariki kia kite atu ratau ko te tu o Pene Taui kotahi tau timata atu i page 139tenei ra 29 Mei, 1894 tae atu ki tera tau, a ko taua mahi i naianei he haina inga mea katoa kua paahi a kua hainatia hoki e mana i runga i tenei teepa menga mea kua riro atu kei te Runanga Ariki no riera kei te whakapai atu ahau kinga tingata i Whakanigoatia mai nei hei tumuaki. A i te mea kua tu nei ko Pene Tani kaoui te pai kua tu ano ko ia. A no Ngapuhi ano hoki a ia hoi ite mea kua tu a Pene Teui, he i ate 7 p.m. aianei ia ka whai-korero.

Kua nekehia te Whare 7 p.m.

Turei, Mei 29, 1894.