Tiamana.—Ka puare te Whare,

page 127

Pika.—Mohi Te Ata. Nga Mema i noho e 34.

Motini 46 [unclear: na] W. Kiriwehi.

Motini 47 [unclear: na] W. Katene.

Motini 48 [unclear: na] H. Ropiha.

H. Ropiha.—Ka whakamarama i tana motini, ka mea; E hiahia ana ahau kia tere te mahia o taku motini!

T. Whiua, Minita.—Tautoko.

H Paerata, Minita.—Tautoko.

H. Paea(Wepu).—Tautoko.

Pika.—Pooti. Nga mema g whakaue ena kite motini a H, Ropiha, me ki mai Ae! Ae! Kua riro ite At! Paahi, Mei 28, 1894, a 10 a.m.

H. Ropiha.—Konga pukapuka ote whakamanatanga onga korero ote Paremata i tu kite Waipatu ite tau 1893. A, i tera taa ka perehitia ana korero. A, ite mea e nama ana te Kawanatanga mo te Perehitanga o aua pukapuka e £10. Epai aua, maaku e utu aua pukapuka A, tera pea a Huia Tangata kotahi e aroha mai ki ahau ite mea, ko ahau hoki tetahi o aua tangata.

Tiamana.—Tenei taku kupu kia koutou, tera noa atu te take e mate ai tatau, ko a tatau Pire e tukua ana kite Paremata ote koroni ko te Piro apa Taiaroa i tera tau £400. A, ki taku mohio, tera e pera ano hoki te Pire Tono Mana i hanga nai e Hone Heke, a kua kiia nei inaianei nate Kotahitanga. Tera e eke ki runga i tenei moni mo taua Pire e £400, A, e tino marama ana hoki ahau, kaore rawa he moni a to tatou Kawanatanga inaianei, no reira koia ke tenei ko te nui ote taumahatanga o tatau. Kote Pure tawhito tonu tenei ote Paremata ote koroni, no temea e kiia aua te Ingoa monga Piro e haere atu ana ki reira e haina aua na tatau ke, ko tona Ingoa ho Paraiweti Pire

W. Katene—Epai ana me tuku atu ma H. Ropiha e korero taku motini, a, taua haora o korero ai, heoi ano te he, kaore ana kia eti noa te Pire. Ko taku hiahia kia haore tonu i runga ite Ture te kohi moni.

Motini No 46., W. Kiriwehi.

W. Katene.—E tautoko aua ahau i tena motini.

page 128

H. Ropiha.—E tono ana ite Pooti.

Pika.—Pooti. Nga mema e whakaae ana ki tenei motini, me ki mai Ae! Ae! kua riro ite Ae! Paahi, Mei 28, 1894, at 10 a.m.

Motini No. 44. H. Mokopapaki.—Emea ana ahau me unu tenei motini, kaore te pukapuka onga moni i pau menga moni etoe ana ite Kawanatanga, i konei, no reira ekore te Whare e kaha mote mahi.

R. Wharerau, Minita.—E tautoko ana ahau ite motini a W. Katene. Ko te moni i kohia ite ra tau, he aroha ua nga Rangatira ki; nga mahi ate Kawauatanga taua moni e £682. Kaore taua kohi i haere i runga ite ture. Engari, rawa te kohi moni ote wa i a Mangakahia te Pirimia, na te Kawanatanga ara na te kotahitanga taua kohi moni e £352 a i roto i enei Paremata e toru ki konei kaore ano he moni ate kotahitanga, kia takoto. Ko nga peeke moni takiwa e hara era ite kotahitanga no reira ahau i tautoko ai i tenei motim.

H. Paea.—Emea ana ahau ma nga Peeke moni takiwa te mate ote kawanatanga e tirotiro.

H. Ropiha.—Emea ana ahau mate Kawanatanga ano e hanga mai he Pire kohi moni ma ratau, a, ko te tino mea nui rawa i ahau kia noho tuturu te Pirimia i konei, ka tika enei korero katoa.

H. Tukino.—Kei konei nga Minita ote Kawanatanga, otira, i runga ite marama ote Riira ote aputihana kite raruraru, mote ngaro ote Pirimia epenei ana ahau mehemea e rite, me neke atu tenei motini mo tera tunga rawa ote Paremata. E whakapai ana ano au kinga korero a H. Paea, i whakahua nei monga Peeke moni takiwa notemea, he awhina ite Kawanatanga. Hoi, epouri ana ahau kia marama rawa te tirotiro. E mea ana ahau he pohehe pea tenei mea na te Honore Mema.

W. Katene.—Epouri ana ahau kite Kawanatanga, kaore aku tirotiro kite Pirimia, notemea keite ngaro atu ia, ko matau konga mema ote komiti whiriwhiri e mohio ana ki tenei mea, no reira i motinitia [unclear: ei] e au mo tetahi ora, mote Kawanatanga.

Tiamana.—Ekore te Kawanatanga e kaha kite hauga Pire mai mo to kohi moni, ara, maaku ake tenei matauranga. Konga motini, kei konei, i nekehia kia tae mai te Pirimia e tae mai, e taea e maua apopo te mahi, Kua nekekia te Whare. Mo ata 2 p.m.

page 129

2 p.m. Ko te whai korero tenei a H. Ropiha. I korerotra kite whare ariki he mea karanga nga mema ote whare o raro me te whare ariki me to iwi hoki kia rongo i tana whaikorero.

H. Ropiha.—Ka tu ka mea: E eiahia ana au me noho marie te Tiamana i tana tuuru i au e korero ana Peni te Ua ka noho ki taua tuuru whakaaetia ana tenei tono.

H. Ropiha.—Ka mea: Enga honore mema o nga Whare e rua tao atu ki nga tangata ota marae e whakapau atu ana ahau kia koutou katoa kua hui mai nei. Tena koutou katoa, kia ora koutou katoa. Heoi ite mea kua humui mai nei tatau ki tenei Whare, ka wnakaatu atu ahau kia koutou ite kupu [unclear: tuatahini] whakahaua ai e ahau kia huihui mai tatou. 1. Te kupa tuatahi mo te Pire Tono Mana. 2. Mo Pinepine Te Kura, me etahi atu onga Pire nunui, kua oti i tonei Paremata Maori. A, emea ana ahau kia kohia he moni mo enei mea nunui a tatou mo te taenga atu kite Paremata ote koroni. Ko taku moni kohi inaianei ka tukua atu e ahau kite teepu. £1, Mei 28, 1894. Me timata ake te kohi ate tangata ite 1s tea atn kite pauna. Ka whakaingoatia e ahau nga takiwa mo tenei kohi. Ma Ngapuhi me ona takiwa. Ma [unclear: Heretaunga] me ona takiwa. Ma Wairarapa me ona takiwa. Ekore ahau e korero mo etahi takiwa i tua atu i aku kua whakahua ake nei. Notemea ko enei Pire tae atu kinga pitihana katoa, ma te moni anake ka tika ai, tae atu kinga Roia. Kati taku korero i konei.

Tiakitai.—E patai atu ana ahau kia H Ropiha e hia nga pitihina a korerotia nei.

H. Ropiha.—Ka tu ka [unclear: ma], E rua ko te pire tono maha ko pinepine te kura me etahi atu o nga pire nunui i tenei paremata.

Tiakitai.—E whakaue aua ahau ki te kohi moni mo enei pitihana otira kia tae atu ahau ki taku kainga.

W. Katene.—E whakapai ana ahau ki nga [unclear: rangatira] i tenei whakarao otira i rongo ahau i korero mai te tamaiti hei a [unclear: Heke] ki ahau e hiahia ana ia ki te moni mo taua Pire e 25 pauna otira i mea atu ano ahau kaore he moni a te kawanatanga inaianei tera ano pea nga moni kei te peeke a takoto ana.

H. P. Tunuiarangi.—E mihi atu ana ahau kia Koutou katoa kua hui mai nei i runga i tenei take, a, e whakapai ana hoki ahau mo te Ingoa o Wairarapa e whakahaatia mai nei e H. Ropina. A, hei mau atu hoki maaku i tenei take ki tooku kainga kia kite nga kaumatua menga Wahiue o reira. Otira, e whakaae ana ahau. Kei reira taaku, ka whakarite, a, e kohi page 130 ahau mo te korero a W. Katene mo te Pire Tono Mana taku moni e £5.

H. Ropiha.—E whakapai atu ana ahau ki a koutou korero Otira, kaore au o marama ana kinga korero a W. Katene. Kua takoto te Pire ate Kotahitanga, a, ekore ano hoki i tika ma H. Heke anake e mahi te Pire Tono Mana. Engari ma tatau katoa e mahi kanui te pai ko te moni e hiahiatia ana e ahau kia kohia e £200.

H. Tukino.—E tautoke ana ahau ite take a H. Ropiha. A, e kohi ahau e £5 maaku. Otira, kei tetari roa mai te Honore Mema.

T. Tiakitai.—Tautoko e £5 maaku.

H. Tomoana.—Kua rite ia koutou tetahi waahi ote moni, heoi, kote moni i toe £10 ma mana ko H. Ropiha e whakarite.

W. Katene.—Kamea, kua riro ia koutou anake te kohi mote Pire Tono Mana nei, ina hoki ka £25 rawa inaianei he ahakoa kua rite ia koutou tenei kohi enga Rangatira, ka kohi ata ano ahau £10, mo tetahi o a tatau Pire mo Pinepine Tekura.

H. Kani Wi Pehe.—Kei te whakamihi ahau kia koa tou katoa mo runga o tenei take, notemea, he ora tenei e tae mai ana mo tatau katoa. A me te korero ote kohi moni nei ahau i tu ake ai kite korero. A, epai ana ahau kite kohi Taku moni kohi £5. A, ki taku mohio tera e nuku noa atu te moni mo tenei Pire.

H. Tukino.—Epatai atu ana kia hia katoa te moni kohi?

H. Ropiha.—Ko taku hiahia me kohi katoa tatau aianei. Kia tae atu kite £200. A, me kohi ano hoki te Iwi.

T. Tiakitai.—Emea ana ahau kote pitihana kaore ano i hainatia, e tika ana kia mauria atu etahi e au kia matou, kia haina ooku Iwi ki runga.

T. Whiua.—E tautoke ana ahau. Ka kohi ahau kotahi pauna; ma maua tahi [unclear: tenei] moni ko Taaro Tikao.

H. Paerata.—Tautoko ka kohi ahau £1.

R. Rangiheuea.—E tautoko ana ahau, engari, kia tae atu ra ano ki tooku Iwi, aia, matau katoa.

T. Waata.—Ite mea kua riro nei ia matau te Tiriti, ko ona waewae katoa enei e korerotia nei inainnei. A, kei to matapage 131 taenga atu, kitea ai te ahua.

M. Paewai.—Tautoko ka kohi au £1.

Tiamana.—Kei te puare tenei kohi mo a konei ake. Kua nekehia tenei korero.

Pukapuka kohikohi moni. Pakirikiri, Mei 28, 1894.

	£	S.	D.
Piniha Paid	1	0	0
H. P. Tunuiarangi Not paid	5	0	0
H. Tukino Not paid	5	0	0
H. Tiakitai Not paid	5	0	0
H. Tomoana Not paid	10	0	0
H. Ropiha Not paid	10	0	0
Wiremu Katene Not paid	10	0	0
H. Kani Wi Pere Not paid	5	0	0
T. Whiua and T. Tikao Paid	1	0	0
Manahi Paewai Paid	1	0	0
Hone Paerata Paid	1	0	0

7 p.m. Tiamana, T. Tikao, Pika, Mohi Te Ata.

Mahi tuatahi.—Motini No. 35 a H. Hoke.

T. Whiua.—E tono ana ahau hei te Motiai No.36 mote komiti, hoa mote Kawanatanga, e mahi tuatahi. A, ko te komiti hoa tuturu tenei mote Kawanatanga.

H. Paerata.—Tautoko.

Tiamana.—Kua paahi ano tenei motini. A, konga tangata, i whakaritea. H.Ropiha, T, Tikao, Mohi Te Ataihikoia.

T. Waata,—E tautoko ana ahau i a koutou tokotoru.

P. Ngamoki.—Tautoko.

H. Mania.—Tautoko. Me tuku mai te pooti.

W. Katene.—Naaku enei tangata i whakahua. A, emea ana ahau me whiriwhiri ano hoki te Kawanataoga i o ratau.

W. Kiriwehi.—Emea ana ahau kia 2 ote Kawanatanga. A, me waiho etahi mo a tatau mahi emea ana ahau, me titiro e tatou inga tino tangata matauraanga nui o enei motu e rua ha komiti hoa monga mema kite Paremata ote koroni, Otira, m ta tau ano e ata tirotiro. Emea ana ahau, kei ngapuhi tetahi,

page 132

W. Katene.—Kaore matau e mohio ana kite timatanga mai ote [unclear: Tinti] o Waitangi. Ko to matau mohiotanga kei a H. Heke katoa nei, ko ahau ekore au e tue, notemea, kei reira aku mahi e takoto mai ana. Ko tatou Pirimia, kaua ia e haere me noho. Konga tangata i whakaingoatia nei, kanui rawa te pai.

P. Tani.—E tautoko ana ahau nga tangata e 3, a, e hiahia ana ahau ko Tamahau tetahi. Kia 4, ratau.

K. Kiwa.—Tautoko.

H. Niania.—Ekore ahau e whakaingoa inga mea, kei te ngaro atu. Ko nga Mema Honore i konei nga mea e kowhiri,

H. P. Tunularangi.—Nate kore moni tatau i peuei ai a tatau korero. Hoi, taku kupu e penei ana e hiahia ana ahau. Ki tenei komiti, kia tae kite 20 nga tangata. E he ana mai i etahi, e tika mai ana i etahi, e wareware mai ana i etahi, e mahara mai ana i tetahi, Nottmea, i whakaaria ete Pirimia te kainga noho ko Wairarapa tatau noho ai, a, emea ana ahau, kaore he paahi mai o taku kaute. Hei Wairarapa tatau tino kowhiri ai inga tangata mo taua komiti. Me mutu ta tatau whakahe kite he onga tanga ara onga Rangatira i tera tau. Me mutu rawa i tenei tau. Kaua rawa ratau e araia, tukua kia haere mai, tera kua mohio ratau kite karo mo ratau, a emea ana ahau tukua to tatau kaha kia puta.

M. Te Ata.—E tautoko ana ahau inga korero a Tunuiarangi me haere tatau ki Wairarapa notemea, kote Pire Tono Mana nei, ehara ie H. Heke, engari, nate Kotahitanga, a emea ana ahau, ka tika te kupu kia rato kite motu katoa, kinga tangata tino matauranga mote hinganga mai hoki, epai ana notemea no te motu katoa. Etika ana nga tino tanga matauranga kite timatanga mai ote Tiriti o Waitangi. No reira, ekore e taea e matau toko-toru anake emea ana hoki ahau ko. H. Mangakahia tetahi tangata matauranga nui [unclear: I.] Ite meatanga, ko ahau tetahi, e whakaae ana ahau. No reira, ko ta tatau taonga nui tenei, me tino tae nga tangata matauranga katoa ki Wairarapa.

W. Katene.—Emea atu ana ahau. me unu mai tooku ingoa, hei a Miai Titore e whakatu atu.

T. Whiua.—Ka whakaaetia.

A. Ruru.—Ewhakapai ana ahau ki enei korero katoa, ahakoa e 3 atu mo taua komiti itemea, kei konei katoa nga tangata. A, he mea ata whakatu ratau, A epai ana ano, mea hemea ka kitea me rapu atu ite Motu, e tautoko ana ahau kia page 133kitea mai nga kaumatua whai mahara ote Motu katoa.

Pene Taui.—Ko Peri Paraite. K [unclear: aiwa] P. Moetaarau Konga mema enei onga takiwa e 3 o raro o Akarana. Etika ana me whakauru atu hei mema mo te komiti ki Poneke.

H. P. Tunuiarangi.—Ko ahau tonu te kai motini mo tenei take, me haere atu tatau ki Wairarapa, ahakoa tatau mahia, me haere tatau ki reira kua oti nga Whare mou. No reira ahakoa maha opai ana ahau. Ko taku hiahia hoki tenei kia 30 kia 40 ranei tangata moto haere. Kaua e wehi ite moni kore. No reira emea ana ahau me paahi tenei take inaianei.

W. Kaharunga.—E tantoko ana ahau kia 3 tangata.

Tiamana,—Ko enei tangata e whiriwhiria nei inaianei hei komiti hoa mo te Kawanatanga, mo runga ite mahi, ate Kawanatanga ki nga takiwa katoa, he tino pai rawa hoki ki Wairarapa tino whiriwhiri ai nga tangata mote komiti tuturu ki Poneke.

Motini No 50. A.W. Kiriwehi.—Ko tenei motini, hemea tanga mai a roto itetahi Ture kua paahitia nei e tatou.

H. Ropiha.—Tautoko ite motini No 20. E tino [unclear: whakaa] pai, ana ahau kinga korero katoa kua oti i tenei po. Ahakoa tini e tae ki Poneke kanui rawa to pai, ite mea kua rite te kainga ko Wairarapa te kainga noho kanui te pai.

Tiamana.—Nga mema e whakaae ana ki tenei motini, me ki mai ae! ae! kua riro ite ae! Kua nekehia te Whare mo apopo a 10 a.m.