Collected songs and legends from the southern Cook Islands
E Tuatua Teia No Te Topu Anga a Kiriparu I Te Ra Ko Makea
E Tuatua Teia No Te Topu Anga a Kiriparu I Te Ra Ko Makea
pini te ariki ko Tinirau te tama. No roto i tetuatau tamaki ka tupu ei teia tuatua nei.
Ka tau paa teia tuatua nei ki tei akakite ia e Iosua i te puka a Iosua pene X.12.
Kua tapu a Iosua i te ra keia topu a Kiriparu i te ra no te pure kare i ati; no roto teia tuatua i te tuatau tamaki. E tamaki na Ngatitangiia ko Tupapa e Matavera tetai taua ko Ngatangiia tetai taua ko Mangateao te one i te tamaki, tera te ara e Marae ko Tupiri, kua anga a Tupapa e Matavera i taua Marae ra; kua kave i te ara kava kia Tuakana kare i kave kia vakapara, kua riri a Ngati Tangiia kua vavai i te Marae tera te ingoa i te Marae ko Tupiri kia [unclear: ngangaa] ra te Marae, kua tupu te ekai i reira a Ngatangiia ia Tupapa e Matavera kua akatupu i reira a Tupapa e Matavera i tetai eiva a te one ko te Pokata, tera te tu amu i taua eiva ra, kia Ngattangiia ki te kakaiatara no runga i te korero eiva.
Te tu nei taku ariki a Makea e ki runga ki Taumakeva ki te rau marua ki te one tikitiki, te tu nei taku a Makea ki Turangaau ki te rau marua ki te one tikitiki tikitiki, ko vaii, ko Aremango, [unclear: tingata] tingata; E kakaia taro, e rere ki tai; e ivi rakau ua e ivi rakau ua, kua riri a Ngati Tangiia i reira, ka moe te angai o Ngatitangiia, kua pera katoa a Tupapa ma Matavera kua mae katoa to raua angai kua [unclear: kokoti] te tamaki, ma tu amu kia Ngatitangiia. Tera te tu amu. Kua tu ki Kuruae ka ora koe. Kua tu ki Taketake ka piri o kaki ka mate koe. Kua tu i reira a Tenga ra kua kapiki. Ei ara vaevae titiri ei e te rua io Taumoa apeapeaki. kare toetoe, e kia tae mai a Muri, na Tupapa ia e Matavera, e te auotonga [unclear: apeapeake]. kare e karakara tae ia Muri kua kapiki a Tengara ka tua te kainga noku a Kauare, noku katoa Areiti, ko au ko Punatekaiara. Ei reira te vaine e aere ei e akakite kia Pa ko Makaraunga te ingoa, tera te tuatua kia Pa ka inga te Nuroaiti.
Pu ia te ai i to vaa, kia marama, ko te manga marama ua teia, popongi apopo e inga ai te Nuroaiti. E aa e Makaraunga, Oro mai ra ti ki [unclear: na] a Tengara e te tae a Kaitua e te tae a Tika, kia aere mai ratau kia Pa kua aere maira ratau kua tomo ki roto i te are kua titeni aTengara e Punatekaiara, kua angi ki te vaevae o Pa kua aere mai te tae Kaitua kua angi rai ki te vaevae o Pa kua titeni aere mai te tae a Tika. E Tika i te ape e; kua karanga a Pa i reira. Mari kia aere e aku matua kite au i ta kotou tuatua, auraka kia inga te Nuroaiti; vaio kia tu te Nuroaiti ei [unclear: anue] koe, ei Ngatae au kia aere te anue, e oki rai ki runga i te Ngatae, anau mai tana e pepe.
Te pee a ra kotou e aku matua, te ra te tuatua a tengara naku tena e kave ki te tua kakao atira aki e taku metua, kua ui ki te tae a Kaitua. E ia ngakau, akotai ngakau, teiea tei te Nuroaiti, kua ui ki e tae a Tika. E ia Pu i te eke, akotai Pu i te eke e mauria te pu i te eke ka piki ki ea; te kakave ki te Nuroaiti, otira ua e aku matua. Ei reira a Pa e tapu ei ia ratau tera ta ratau tuatua kare matau e noo ko te kitea aea matau. E noku nei matau iakoe, kia popongi ake kua tamaki ki te Onuakua tu a Makea tinirau kua tu a Maui, kua mate a Aua, kua mate a Kopa, kua mate a Tamaiva kua a [unclear: Urikapu] kua mate a Kautai, kua mate a Taarua kua e eke atura ki Arorangi no reira te akatu anga i te Marae ia Teorotanga kua kitea te ara na [unclear: Tangaru] te ara i mate ei nga tamariki a Makea, na te vaine a Kapu i akakite taua tuatua ra.
Tera te tuatua a Pini akotai ake umu, kia kai epueka kia akarongo ra a Tinomana i taua tuatua ra, a Makea kua akakite atura kia Kaota e aere e akakite kia Tupapa ma Matavera, ei pure au, ko te [unclear: unu] marae, kia Arorangi te kirikiri kia Ngaaio, ko te ngangaere tei ia Tupapa e Matava akotai umu ki Maungaroa, kua orooro te tutu i te akakite aere e ka mate a Tupapa ma Matavera i te ta kua aka maroiroi ratau, ko te apainga ia i te atinga ki uta ki mua i te Marae ko [unclear: Teorotanga], ko te tau [unclear: nga] ia i te umukai, te ruru ra a Tangaroa ki mua i te Marae, te kapiki ra a Kiriparu, ka tiki nga ariki, ka akauruuru a Tangaroa, kare nga ariki i keu mai i reira i unga ia ai a Potikitaua Ina ka oro ka tiki i nga ariki ia Makea e Tinomana, kia aere mai raua, kua vave te pure tera te tuatua a Potikitaua e tiki au ia korua kua vave te turanga, kua ui mai ra nga ariki ka aere kiea, ka aere ki te Teorotanga, kua vave te pure.
Tei ea ia Marae? Teia Maungaroa? E aa taku manga i akaora ia [unclear: ai?] ka [unclear: maroro] ei koe kia popongi e tina e tiki ei, kua tatari e kua roa. Kua uru a Tangaroa ki roto ia Kiriparu. Mari e aku tuakana ki aere mai, mei Apupu ia korua ei ono i taku kava, e aku Tamariki ko taku enua te ingoa ko Rangitea kua tapu a Kiriparu i te ra no te mea kare i ati te pure, kua aki mai te ra, i reira te tangata i mataki take ei ma te umere i te ra i te aki anga ki runga, kua akauruuru a Tangaroa i reira, akauruuru e, [unclear: tipereta] e kia ati kua kai te kai i reira ko te aki anga ia o te ra ki raro kua po i reira. Ko te pau anga ia ataua tuatua ra.
Na Itio.