Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1892, 1893, 1897, 1898, 1899.

Ture Whakatikatika i Te Ture Taiapa 1881

page break

Ture Whakatikatika i Te Ture Taiapa 1881.

He Ture hei Whakatikatika ano i "Te Ture Taiapa, 1881."

Na Ka Meinga Hei Ture te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremeta i runga hoki, i tona mana, ara:—

1. Ko te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakatikatika 1893 i te Ture Taiapa 1881," a ka korerotia tahitia ka whakahaerea tahitia me "Te Ture Taiepa 1881," ka whakahuatia nei i konei ko "taua Ture."
2.

E whakakorea atu ana ikonei te Tekiona tekau ma ono o taua Ture, a ka whakamana ko enei tikanga e whai ake nei hei whakakapi mo tera, ara:

Ki te whakaturia he taiapa ki tetahi whenua, a i taua wa i whakaturia ai taua taiapa kaore i te pangia e nga tikanga o taua Ture me tenei Ture nga whenua e tutata ana ki taua whenua, kei reira me utu e te tangata kei a ia taua whenua tutata atu ra ki te tangata nana i mahi taua taiapa te hawhe o nga utu totika mo taua taiapa i taua wa, me utu e ia i roto i te marama kotahi i muri o te taenga atu o te pukapuka tono utu taiapa: Engari kaua e hipa ake nga moni utu i te tino utu rahi e tika ana hei utu ma te tangata mo tetahi taiapa whaitikanga.

Kaua nga tikanga o tenei tekiona e pa ki tetahi whakawa kua oti te whakatau.

3.

Kua whakatikatikaia i konei te tekiona toru tekau matahi o taua Ture i runga i te apitinga ki taua Ture o enei tikanga e mau iho nei ara:—

Haunga ia nga ota o te Kai-whakawa Tuturu i whakataua i raro i nga mana i tukuna e te tekiona toru tekau ma rua o tenei Ture, ko nga moni katoa e taea te mea kia utua i raro i tenei Ture, ka ahei te hamene kia utua i roto i tetahi Kooti whai mana.

4. Ko te taipa kua whakahuatia nei tona ahua i te Kupu Apiti A e mau ake nei ka meingatia he taiapa tika tera i raro i nga ritenga o taua Ture, ano i whakaurua atu ki te Kupu Apiti A ki taua Ture.
5.

Ko te Tekiona wha tekau o taua Ture ka whakatikaia, ara ka apitiria atu enei kupu:

"Engari kaua e takahi i nga whakaritenga, kataraka, whakaaetanga ranei mo te mahinga me te tiakinga paitanga i tetahi taiapa wehe whenua i uru ai he kupu pera ki roto ki nga ture e whakakorea ana e tenei."

page 2
6. Ki te riro atu i tetahi tangata tetahi whenua e wehea ana i tetahi whenua tutata e te taiapa rohe atu, me tau ki a ia mana ano e mahi nga mahi mo taua taiapa kia rite ki nga mea i tika kia mahia e te tangata i a ia taua whenua i te wa i mahue ai i a ia taua whenua.
7. Ki te hiahia tetahi tangata kia whakahaua tetahi tangata kia utu atu i tetahi taha o te mahinga taiapa rohe, e hiahiatia ana i runga i te rohi i waenganui o nga whenua, a ko tetahi whenua kei roto i te takiwa e mana ana ki reira taua Ture, ko tetahi whenua kei roto i te takiwa e mana ana tetahi ture ke o taua takiwa ano, kei reira mo runga ano taua taiapa-rohe, me te mahinga me te tiakinga paitanga i taua taiapa, me haere ia i raro i nga tikanga o taua Ture, i te mea kua ata tukuna atu te kupu whakaatu atu e whakaritea nei e te ture kia pera.
8.

Mehemea ka whakamaua e tatahi tangata whai whenua he kupenga waea, penei me tenei e whakahuatia ana i te Kupu Apiti B e mau ake nei, hei arai rapeti, e huaina ana ikonei he "taiapa-rapeti," ki te whakamaua e ia ki tetahi taha o te taiapa-rohe, he apiti ki te taiapa-rohe e hara ranei, a ki te turi te tangata e noho ana i tua o te rohe ki te kore e utu i te hawhe o te moni utu mo te mahinga i taua taiapa-rapeti, kei reira ka ahei te tangata nana i mahi taua taiapa, te tangata ranei e noho ana i taua whenua i muri i a ia ki te tango atu i taua taiapa-rapeti kaore ra i utua atu te mahinga.

Ka ahei te Poari Whenua e tu ano i raro i "Te Ture Whenua, 1892," ki te panui i tetahi taiapa-rapeti i mahia ka mahia peratia ranei he mahi whakipainga tuturu tera i raro i nga tikanga o taua Ture.

Kupu Apiti.

Kupu Apiti A.

He taiapa rakau ririki whakatutu (peringi ranei) me te waea me kaua e hoki iho i te wha putu te teitei, ko nga pou hei te rakau pakari kaua e neke atu i te tekau putu te mataratanga o tetahi pou i tetahi, kia rua kia maha atu ranei nga waea, ko te waea o runga me kaua e hoki iho i te toru putu me te ono inihi te teitei ake i te mata o te whenua, a ko nga waea me kaua e iti iho i te waea rino nama waru, waea tiira nama tekau ma rua ranei; ko nga rakau ririki whakatutu me titi ki te tepara kia u me whakawiri ranei ki te waea, kia poupou te tu o aua rakau whakatutu, a kaua e neke atu i te toru inihi te pamamaotanga o tetahi i tetahi.

Kupu Apiti B.

Kupenga waea ma, he mea here kia u ki nga waea he mea pou iho ki te whenua, he mea tanu ranei kia 6 inihi ki ro whenua, a kaua e hoki iho i te 42 inihi te whanui, kia waea nama 16, kaua e rahi ake i te kotahi inihi me te hawhe te whanui o nga takiwa o te kupenga waea.