e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, a i runga ano i tona mana ara:—
1. | Ka huaina tenei Ture ko te Tare Whakatikatika i te Ture mo Poukawa Rahui Maori, 1910, a ka kiia he wahi no, a ka korerotia tahitia me te Ture mo Poukawa Rahui Maori, 1903. |
2. | Apiti atu ki era atu mana kua whakataua ki runga ki a ia e te tino Ture ka ahei te Kaitiaki mo te Katoa ki te whakapau i etahi moni i runga i te mahi whakamimiti i tetahi wahi i etahi wahi ranei o te roto me nga repo, e whakakapi nei i nga eka kotahi mano e toru rau o tana rahui, a hei utu kapeneheihana ki nga tangata no ratou nga whenua e whakakinongia e taua mahi a ko nga moni e whakapaua ana me kaua e nui atu i te kotahi pauna o roto o ia toru pauna o nga moni o to naianei wariu o taua rahui, he mea whakatau i runga i nga tikanga o te Ture Wariu Whenua, 1908. |
3. | I mua mai i te whakapaunga i etahi moni i raro i te mana o te tekiona i mua tonu ake o tenei, me hanga he mapi e tetahi initinia tino mohio i raro i te mana o te Minita mo nga Mahi Nunui (ka kiia i muri ake nei ko te Minita) hei ata whakaatu i te ritenga o te mahi whakamimiti, me tuhi ripoata hoki ia mo runga i taua mahi, hei whakaatu—
(a.) | I te huihuinga katoatanga o nga moni e whakaarohia ana e pau i aua mahi; |
(b.) | I nga moni e whakaarohia ana me whakarite hei tiaki kia pumau tonu ai aua mahi; |
(c.) | I nga kino mehemea ra ka pera, e pa atu ki te whenua o tetahi tangata i runga i te whakahaerenga o aua mahi;page 2 |
(d.) | I nga painga e puta ki taua rahui i runga i taua mahi whakamimiti tae atu hoki ki nga whenua o nga tangata no ratou nga wahi e tata ana ki taua rahui; |
(e.) | Me era atu mahi hoki i whakahaua atu ki taua initinia kia ripoatatia e ia. |
|
4. | Ko te utu mo aua mapi me te ripoata ma te Kaitiaki mo te Katoa e utu. |
5. | Me whakatakoto tetahi kape o taua ripoata me nga mapi ki te Poutapeta i Hehitingi, a me tuwhera hei titiro mo nga marama e toru, kaua he utu. |
6. |
(1.) | Me tuku e te Minita he panui, kia toru putanga honohono i roto i etahi nupepa e rua, e tukua haeretia ana ki roto i te takiwa kei reira nei taua rahui, e mea ana ki nga tangata tera e whakakino-ngia o ratou whenua i runga i te whakahaerenga i taua mahi whakamimiti, kia tuku mai i a ratou kereeme tono kapeneheihana, me nga whakamarama o nga take o aua kereeme, ki te Minita i roto i te wa e whakaritea i roto i taua panui, kia kaua ano ia e hoki iho i te toru marama i muri iho i te ra tuatahi i panuitia ai taua panui. |
(2.) | Ko ia kereeme tono kapeneheihana e kore ana e tae mai ki te Minita i roto i taua wa ka tino araia rawatia. |
|
7. |
(1.) | Mehemea tetahi kereeme e tae pera mai ki te Minita kaore e whakaaetia e ia, me whakatau taua kereeme i runga i te huarahi whakatau kereeme kapeneheihana i raro i te Wahi Tuatoru o te Ture mo nga Mahi Nunui, 1908, a ka meinga taua Wahi Tuatoru o taua Ture hei wahi mo tenei Ture mo runga mo nga tikanga pera. |
(3.) | I roto i ia kereeme pera ka kiia ko te Minita te kai-karo. |
|
8. | Mehemea kua whakaaetia aua kereeme, kua whakariteritea, kua whakataua ranei i runga i te huarahi kua whakatakotoria i runga ake nei, ka ahei te Kawana i roto i tana Kaumhera ki te whakaputa Ota Kaunihera whakamana i te Kaitiaki ki te utu i aua kereeme. |
9. |
(1.) | Me whakaputa e te Kaitiaki, i runga tonu i te rnana o tenei Ture, i roto i nga moni o te Tari o te Kaitiaki o te Katoa i nga moni e hiahiatia ana mo nga tikanga o tenei Ture. |
(2.) | Me whai initarete taua moni, kia rima pauna i roto i te rau pauna i te tau, a ka meinga hei taunaha tuatahi ki runga ki taua rahui me nga moni reti me nga moni hua katoa e puta ana mai i taua rahui, me te ata wehe i te wahi hei utu ma te hea o ia tangata Maori i runga i ta te Kaitiaki e whakatau ai. |
|
10. | Ko nga moni a whakaputaina peratia e te Kaitiaki, me ona initarete, me whakaea i roto i nga taua kaua e maha atu i te toru tekau, kei ta te Kaitiaki e whakarite ai. |
11. | Ka ahei te Kaitiaki, ina matua whakaaetia e nga tangata no ratou te whenua i runga i tetahi pukupuka e ata hainatia e ratou (e nga kaitiaki ranei o nga mea e pangia ana e te mate), i runga ranei i tetahi kupu i oti i te runanga o nga tangata whai paanga i raro i te Wahi Tekau-ma-waru o te Ture Whenua Maori, 1909, ki te hoko i tetahi wahi o te whenua e whakamimititia i raro i tenei Ture e whakarohia ana e ia e nui ana hei whakaea mo nga moni e whakaputaina i raro i te rnana o te tekiona iwa o tenei Ture. |
12. | Ka ahei tetahi tangata whai paanga ki te utu ki te Kaitiaki i te wahi kua whakataua i raro i te tekiona iwa ki runga ki tona hea page 3a ina utua e ia ka ahei kia whakawateatia tona paanga o nga moni reti me era atu hua o te rahui ki waho o te tiati. |
13. | Mo nga tikanga ruuri, mahi, whakatutuki i te mahi whakamimiti me era atu mahi e whakamanaia e tenei Ture me whiwhi te Minita ki nga mana katoa, a me tau ki runga ki a ia nga taimahatanga pera ano i tetahi Poari Kaitiaki i raro i te Ture Whakamimiti Whenua, 1908. |
14. | E tika ana kia utu mai nga tangata no ratou nga whenua e tata ana mai ki te rahui, a e whiwhi ana i nga painga, tera ranei e whiwhi ki nga painga o nga mahi e mahia, i te wahi e rite ana ki te painga e puta ki ia whenua, otiia kaua e nui atu i te nukunga ake ai o te wariu o taua whenua i runga i aua mahi. |
15. |
(1.) | Mehemea kaore e tutuki he whakaaetanga i waenganui i te Minita me tetahi tangata nona te whenua mo te moni hei utunga ma taua tangata mo nga mahi i raro i tenei Ture, me whakatau taua kereeme i runga i te tono a te Minita (ina tonoa i roto i nga tau e rua i muri iho i te otinga o aua mahi) i runga i te huarahi whakatau kereeme kapeneheihana, i raro i te Wahi Tuatoru o te Ture mo nga Mahi Nunui, 1908, a mo runga mo tana take ka kiia taua Wahi Tuatoru o taua Ture he wahi no tenei Ture. |
(2.) | 1 runga i ia kereeme pera ka kiia te Minita ko te kai-tono. |
(3.) | Ko te moni e whakaaetia kia utua, e whakataua ranei e te Kooti Kapeneheihana kia utua, me utu ki te Kaitiaki, a ka ahei ina whakaaro te tangata kia peratia kia utua i te wa kotahi, kia tohaina ranei mo nga tau kaua e maha atu i te rua tekau ma tahi, a me apiti te itarete o te wahi o te moni kaore e utua kia rima pauna i roto i te rau pauna i te tau. |
|
16. | Me rehita te kirimina i waenganui i te Minita me te tangata nona te whenua, te whakatau ranei a te Kooti Kapeneheihana ki runga ki te taitara o te whenua mo reira nei taua kirimina i mahia ai, mo reira nei ranei te whakatau a te Kooti, a hei reira ka tau taua moni hei taimaha ki runga ki taua whenua a kia ea ra ano taua moni katoa, a ka whitia taua taimaha ki mua o nga inokete me era atu taimahatanga kua rehitatia ki runga ki taua whenua. |
17. | Ko nga moni e riro ana mai ki te Kaitiaki i raro i nga tekiona e toru i runga tata ake nei me whakahaere e ia hei whakaea i te taimaha i runga i te rahui mo nga mahi awaken me era atu mahi e whakamanaia e tenei Ture. |
18. | Ina whakahaere ia i nga mahi me nga mana i raro i tenei Ture me whiriwhiri tahi a me mahi tahi te Minita me te Kaitiaki. |
19. | Ka ahei te Kaitiaki ki te riihi i tetahi wahi o taua rahui, e kore nei e hiahiatia e nga tangata whai paanga hei nohoanga mo ratou, mo nga tau kaua e maha atu i te toru tekau, a me riirhi ranei i runga i te tikanga kia whakaeaina nga whakapainga kaore ranei. |
20. | Ka ahei te Kawana i ia wa i ia wa i runga i te Ota Kaunihera ki te hanga, ki te whakarereke, ki te whakakore ranei i nga rekureihana e mahara ana ia e tika ana mo nga tikanga o tenei Tare. |
21. | Ka whakakorea nga tekiona toru tae noa ki te tekau ma rua o te Ture Rahui Maori o Poukawa, 1903. |