| 1. | Ko tenei Ture me hua ko te Ture Taone Maori, 1910, a ka timata hoki tona mana i te tahi o nga ra o Hanuere kotahi mano e iwa rau tekau ma tahi. |
| 2. | I roto i tenei Ture, mehemea kaore e rereke atu ana i tona aronga, "Taone Maori" tona tikanga he Taone Maori i whakaturia i raro i te Ture Taone Maori, 1895, i raro ranei i tekiona waru o te Ture Whakatikatika i nga Ture Whenua Maori, 1902, a e mana ana hoki i te timatanga o tenei Ture, me era atu kupu katoa kei to hangai tonu ki nga tikanga o aua kupu nei ano i roto i te Ture Whenua Maori, 1909. |
| 3. | Nga Ture e whakahuahuatia nei i roto i te Kupu Apiti ki tenei Ture kua whakakorea atu e tenei Ture, ara nga wahi e whakaatu ake nei i roto i taua Kupu Apiti. |
| 4. | I raro ano ia i nga tikanga o tenei Ture ko nga whenua Maori katoa kei roto i ia Taone Maori i raro i te Ture Taone Maori, 1895, a kua tau atu hoki ki te Karauna i runga i te tikanga tiaki mo te taha ki nga tangata no ratou, hei te timatanga o tenei Ture ka tau atu ai hei paanga-a-ture i runga i te tikanga fee simple, ahakoa kaore he karaati he tukunga ketanga atu ranei, ki te Poari Whenua Maori o te takiwa kei reira nei taua Taone e takoto ana. |
| 5. | Ko te whenua kua tau pera atu ki te Poari me pupuri e taua page 2.gif) Poari i runga i te tikanga tiaki mo te taha ki nga tangata no ratou i runga i te aronga o te paanga o ia tangata o ratou, a me whakahaere hoki e te Poari i runga i nga tikanga o tenei Ture. |
| 6. | Ko te whakataunga atu o tetahi whenua pera ki te Poari e kore e pa atu ki tetahi riihi whai mana, mokete, tiaati, taumahatanga whai mana ranei, e mana ana ki runga ki taua whenua i te timatanga o tenei Ture, ki te aheitanga ranei o tetahi tangata ki te whakatutuki i tetahi kanataraka whai mana i hangaia mo te taha ki taua whenua i mua atu i taua ra: |
| 7. |
| (1.) | Ina tonoa e te Poari Whenua Maori kua whakataua atu nei ki a ia tetahi whenua pera e tenei Ture me whakaputa atu e te Kai-rehita Takiwa Whenua ki te Poari kia kotahi kia maha atu ranei he tiwhikete taitara mo te taha ki taua whenua. |
| (2.) | Ko te tiwhikete i whakaputaina i raro i te ringa o te Minita Maori e whakaatu ana tera tetahi whenua i te timatanga o tenei Ture kua tau atu ki te Karauna i raro i te Ture Taone Maori, 1895, i runga i te tikanga tiaki mo te taha ki nga tangata no ratou taua whenua, ka ahei kia whakaponohia e te Kai-rehita Takiwa Whenua hei tohu tuturu o te pono o te take i tiwhiketetia peratia. |
| (3.) | Ina whakaputaina he tiwhikete pera hei reira me whakawhiti atu e te Kai-rehita Takiwa Whenua ki taua tiwhikete nga tuhituhinga me nga whakamaharatanga katoa o ia riihi, taumahatanga ke atu ranei, e pa ana ki te taitara a te Poari. |
|
| 8. | I raro ano ia i nga tikanga o tenei Ture, ko nga whenua Maori katoa kei roto i ia Taone Maori i raro i tekiona waru o te Ture Whakatikatika i nga Ture Whenua Maori, 1902, a kua tau atu hoki ki tetahi Poari Whenua Maori i te timatanga o tenei Ture, ka mau tonu tona taunga peratanga atu i runga i te tikanga tiaki mo te taha ki nga tangata no ratou taua whenua, a me whakahaere hoki e te Poari i runga i nga tikanga o tenei Ture. |
| 9. | I ia tiwhikete taitara e whakaputaina ana ki tetahi Poari Whenua Maori mo tetahi whenua kei roto i tetahi Taone Maori me tuhituhi ki runga he kupu whakamaharatanga e whakaatu ana kei te ekengia taua whenua e nga tikanga o tenei Ture. |
| 10. | Ia rori o te katoa e takoto ana i te timatanga o tenei Ture i roto i tetahi Taone Maori me tau ki te Karauna, ranei (mehemea kei roto i nga rohe o tetahi paro taua Taone) ki te ropu kaporeihana o taua paro. |
| 11. |
| (1.) | Ia wahi rahui (haunga anake nga rota Maori) kua rahuitia i mua atu i te timatanga o tenei Ture i roto i tetahi Taone Maori ahakoa i raro i te Ture Taone Maori, 1895, i raro ranei i te Ture Whakatikatika i nga Ture Whenua Maori, 1902, kua whakataua atu e tenei Ture ki te Karauna hei rahui mo te katoa i raro i te Ture mo nga Rahui me nga Tomeina a te Katoa, 1908, a me pupuri me mahi, me whakahaere hoki, i runga i tera aronga i raro i nga tikanga o taua Ture. |
| (2.) |
Ka ahei te Kawana i ia wa i ia wa i runga i te Ota Kaunihera ki te whakarereke i te tikanga o tetahi rahui pera:
Engari kaua tenei wahanga-tekiona e pa ki tetahi rahui i wehea atu mo tetahi o nga take e whakaatu ake nei i roto i Karaaihi III o te Kupu Apiti Tuarua ki te Ture mo nga Rahui me nga Tomeina a te Katoa, 1908; a kaua ano hoki e whakarereketia te tikanga o tetahi page 3.gif) rahui pera engari i runga anake i nga tikanga o tekiona waru o taua Ture.
|
| (3.) | Me tahuri te Kai-rehita Takiwa Whenua, ma tonoa e te Minita Maori, ki te whakaputa tiwhikete taitara i runga i te ingoa o te Kingi mo ia rahui pera, me tetahi tiwhikete i raro i te ringa o te Minita Maori e ki ana he rahui Taone Maori tetahi whenua ka ahei kia whakaponohia e te Kai-rehita Takiwa Whenua hei tohu tuturu o te pono o te take i tiwhiketetia peratia. |
|
| 12. | Nga riihi katoa kua karaatitia i mua atu e te Komihana mo nga Whenua Karauna i runga i te ingoa o—mo te taha ranei ki—te Kingi o tetahi whenua kei roto i tetahi Taone Maori a kua whakataua atu hoki e tenei Ture ki tetahi Poari Whenua Maori ka kiia he mea karaati atu e taua Poari, a ka mau tonu hoki ona whai manatanga katoa i runga i tera aronga. |
| 13. | Mo te taha ki ia whenua kei roto i tetahi Taone Maori a kua whakataua atu hoki ki tetahi Poari Whenua Maori e tenei Ture, ka tu taua Poari hei mana tuku riihi i runga i te aronga o nga kupu o te Ture Riihi a nga Ropu a te Katoa, 1908, a ka ahei hoki ki te whakahaere —i raro ano ia i nga tikanga o tenei Ture—i nga mana katoa kua whakawhiwhia atu ki tetahi mana tuku riihi e taua Ture. |
| 14. | I tana whakahaeretanga i tona mana tuku riihi i raro i tenei Ture ka ahei te Poari Whenua Maori ki te hui atu ki roto ki te riihi kotahi i nga piihi whenua e rua maha atu ranei e puritia ana e ia i runga i te tikanga tiaki mo te taha ki etahi hunga wehewehe no ratou aua whenua, a i ia keehi pera ko nga moni reti me era atu moni katoa e tau ana hei utunga mai ki te Poari mo runga i taua riihi me wehewehe i ia wa i ia wa e te Poari i waenganui i aua tangata no ratou i runga i ta tona whakaaro i kite ai e tika ana e pai ana. |
| 15. | Kaua tetahi riihi o tetahi rota Maori i raro i te Ture Taone Maori, 1895, e karaatitia e tetahi Poari i raro i tenei Ture, engari i runga anake i te matua whakaae-a-tuhituhi a nga tangata no ratou te whenua (a o ratou Kaitiaki ranei mehemea he tangata e paangia ana e te mate), i runga ranei i tetahi kupu i oti a nga tangata no ratou te whenua e noho huihui ana, i raro i Wahi XVIII o te Ture Whenua Maori, 1909, a kaua ano hoki e karaatitia he riihi o tetahi rota whenua pera e turia ana e tetahi whare karakia whare runanga ranei. |
| 16. | Kaua tetahi whenua i roto i tetahi Taone Maori, i runga i te rironga atu o tetahi paanga whai taketanga ranei i roto, e ekengia e—e uru atu ranei ki raro i—nga tikanga o Wahi XII o te Ture Whenua Maori, 1909, o Wahi XIII ranei o te Ture Whenua, 1908 (e pa ana mo te nui o te whenua e riro i te tuku). |
| 17. | Hei tikanga e whakahaeretia ai nga mana tuku riihi, hoko, tuku ke atu ranei, kua whakawhiwhia atu ki te Poari Whenua Maori e tenei Ture, ka ahei te Poari i ia wa i ia wa ki te wehewehe i ia whenua kua tau ki a ia, a kei roto hoki i tetahi Taone Maori e takoto ana, ki ana rota e mahara ai ia e tika ana. |
| 18. |
| (1.) | Ka ahei te Poari Whenua Maori i ia wa i ia wa ki te whakatakoto i nga raina-rori e maharatia ana e ia e tika ana ki runga ki ia whenua kei roto i tetahi Taone Maori, a kua tau atu hoki ki te Poari i raro i tenei Ture, a kaore nei e ekengia ana e tetahi riihi, taumahatanga ke atu ranei.page 4.gif) |
| (2.) | Nga raina-rori katoa i whakatakotoria peratia ka ahei kia panuitia e te Kawana i runga i te Panui i kahititia, a hei reira tonu tau atu ai hei rori mo te katoa i runga i tera aronga. |
| (3.) | Ina panuitia peratia tetahi whenua hei rori, me tahuri te Poari, i roto o nga moni reweniu o tetahi whenua ke atu kei roto i taua Taone, a kua tau hoki ki te Poari, a kua whai painga, tera ranei e whai painga, i runga i te panuitanga o taua rori, ki te utu atu k nga tangata no ratou te whenua i panuitia peratia hei rori i nga moni kapeneheihana (mehemea ia he pera) mo taua whenua tera e maharatia e te Poari e pai ana e tika ana, a ko te whakatau a te Poari hei whakaotinga rawatanga i waenganui i nga tangata katoa e whai paanga atu ana ki taua utunga ki te tangohanga ranei o taua moni kapeneheihana. |
|
| 19. | Ka ahei te Poari Whenua Maori i runga i te matua whakaae-a-tuhituhi a nga tangata whai paanga no ratou taua whenua, a o ratou kai-taiki ranei mehemea he tangata e paangia ana e te mate, ki te hoko atu ki te Kingi i ia whenua kei roto i tetahi Taone Maori a kua tau atu nei ki te Poari, i tetahi paanga ranei kaore ano i wehewehea i roto i tetahi whenua pera, me nga tikanga katoa o Wahi XIX o te Ture Whenua Maori, 1909 (e pa ana mo nga hokonga whenua Maori mai a te Karauna) ka pa atu i runga i tera aronga. |
| 20. | Ka ahei te Karauna i runga i tetahi kupu i oti a nga tangata no ratou te whenua e noho huihui ana, i raro i tekiona toru rau ono tekau ma waru o te Ture Whenua Maori, 1909, ki te hoko mai, ki te tango mai ranei i runga i te huarahi whakawhiti, i ia whenua kei roto i tetahi Taone Maori a kua tau atu hoki ki tetahi Poari Whenua Maori; me nga tikanga katoa o Wahi XIX o te Ture Whenua Maori, 1909, ka pa atu i runga i tera aronga. |
| 21. | Ahakoa tetahi kupu i roto i nga tekiona mutunga e rua i runga ake nei, ko tekiona toru rau whitu tekau ma rima o te Ture Whenua Maori, 1909 (e pa ana mo te whakamutunga atu o nga riihi me nga raihana i runga i te hokonga mai o tetahi whenua Maori e te Karauna), e kore e pa ki tetahi whenua kei roto i tetahi Taone Maori. |
| 22. | Ka ahei te Kawana i runga i te Ota Kaunihera, ki te hanga i ana rekureihana e mahara ai ia e tika ana mo te taha ki te tuku-a-hoko, a-riihi, pewhea atu ranei o ia whenua i riro mai i te Karauna i roto i tetahi Taone Maori i raro i tenei Ture, me aua rekureihana pera katoa ka tino whai mana ka tino whai tutukitanga hoki i runga i te aronga o ona kupu ahakoa te takoto ketanga o tetahi kupu i roto i te Ture Whenua, 1908. |
| 23. |
| (1.) | He Poari Whenua Maori ka ahei, ina matua whakaaetia-a-tuhituhitia e nga tangata no ratou te whenua, e o ratou kai tiaki ranei mehemea he tangata e paangia ana e te mate, i runga ranei i tetahi kupu i oti a nga tangata no ratou te whenua e noho huihui ana i raro i tekiona toru rau rima tekau ma ono o te Ture Whenua Maori, 1909, ki te hoko atu ki tetahi tangata tetahi whenua kei roto i tetahi Taone Maori a kua tau atu hoki ki te Poari. |
| (2.) | Ia hoko pera ka ahei kia whakaotia i runga i te kanataraka paraiwete, i te makete ranei e puare ana ki te katoa, i te tena ranei e puare ana ki te katoa. |
| (3.) | Mehemea ka whakaotia tetahi hoko pera i raro i tetahi kupu page 5.gif) i oti a nga tangata no ratou te whenua e noho huihui ana, ko nga tikanga katoa o Wahi XVIII o te Ture Whenua Maori, 1909, ara ona wahi katoa e ahei ana, hui atu hoki ki ona whakatikatikanga katoa e tika ana, ka pa atu ki taua hoko. |
| (4.) | E kore tetahi hoko i whakaotia i raro i tenei tekiona e whai mana ki te kore i whakaaetia a kia whakaaetia ra ano hoki e te Kawana i roto i tona Kaunihera. |
|
| 24. | Haunga ia mehemea kua ata whakatakotoria ketia e tenei Ture, e kore tetahi kupu o roto i Wahi XIV, Wahi XV, Wahi XVI, Wahi XVII, me Wahi XVIII ranei o te Ture Whenua Maori, 1909, e pa atu ki tetahi Taone Maori. |
| 25. | Ia whakahuatanga i roto i tetahi atu Ture o tetahi Taone Maori me titiro me panui me whakaaro hoki he whakahuatanga tera no tetahi Taone Maori i raro i tenei Ture. |
| 26. |
| (1.) | Nga tikanga katoa o tenei Ture mo te taha ki nga whenua Maori ka toto atu ka pa ki ia whenua kua uru ki tetahi Taone Maori, a, mehemea kaore i whakaurua peretia atu kua waiho taua whenua hei whenua papatupu i runga i te tikanga o taua kupu i roto i te Ture Whenua Maori, 1909, me ia whenua pera ka kiia he whenua Maori i runga i tona tikanga o taua kupu i roto i tenei Ture. |
| (2.) | Ko te Kooti Whenua Maori me te Aperata Kooti Maori ka ahei ki te whakahaere mo te taha ki ia whenua pera i aua kaha me ana mana nei ano me te mea nei he whenua papatupu taua whenua, a ka ahei hoki ki te mahi ota whiriihoura mo taua whenua i runga i tera aronga. |
| (3.) | Ia ota whiriihoura pera ka rite tonu tona mana ano tonu me te mea nei he ota whiriihoura i mahia mo tetahi whenua papatupu, engari ko te whai taketanga i whakataua atu e taua ota ki nga tangata no ratou te whenua hei te paanga-a-tika anake, me te paanga-a-ture ka mau tonu te tau atu ki te Poari Whenua Maori i raro i nga tikanga o tenei Ture. |
| (4.) | E kore tetahi ota whiriihoura pera e ahei kia rehitatia engari i runga anake i nga tikanga o tekiona wha rau rua tekau ma tahi o te Ture Whenua Maori, 1909 (e pa ana mo te rehitatanga o nga taitara paanga-a-tika). |
|
| 27. | Kaua te Kooti Whenua Maori e wehewehe i tetahi whenua Maori i roto i tetahi Taone Maori ki te kore i matua whakaaetia e te Poari Whenua Maori kua tau nei ki a ia taua whenua. |
.jpg)
Poari i runga i te tikanga tiaki mo te taha ki nga tangata no ratou i runga i te aronga o te paanga o ia tangata o ratou, a me whakahaere hoki e te Poari i runga i nga tikanga o tenei Ture.
