Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Acts Affecting Native Lands, Etc. (In English and Maori), Passed by the General Assembly, Session 1910.

Niu Tireni. — Whakatikatika Ture Purotu

page 1

Niu Tireni.
Whakatikatika Ture Purotu.

1910, No. 55.
He Ture hei whakatikatika i te Ture Purotu, 1908.

[3 o Tihema, 1910.

Kua Meinga Hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, a i runga ano i tona mana, ara:—
1. Ko tenei Ture me hua ko te Ture Whakatikatika i te Ture Purotu, 1910, a ka waiho hei wahi mo—a me panui tahi hoki raua ko—te Ture Purotu 1908 (a muri ake nei huaina ai ko te tino Ture).
2. I roto i tenei Ture me te tino Ture ko nga kupu nei "Whenua Maori" me "Maori" tona tikanga e pera ana me te tikanga o aua kupu i roto i te Ture Whenua Maori, 1909.
3. Ko tekiona rua o te tino Ture kua whakatikatikaina e tenei Ture i runga i enei ahuatanga e whai ake nei, ara:—
(a.)

Kua whakakorea atu te whakamaoritanga o te kupu nei "whenua Karauna" a kua hoatu hei whakakapi mo tera tenei whakamaoritanga e whai ake nei:—

"'Whenua Karauna' tona tikanga e pera ana me te tikanga o taua kupn i roto i te Ture mo nga Mahi Nunui, 1908":

(b.)

Kua whakakorea atu te whakamaoritanga o te kupu nei "whenua paraiwete," a kua hoatu hei whakakapi ko tenei whakamaoritanga e whai ake nei:—

"'Whenua paraiwete' tona tikanga ko ia ahua whenua e hara nei i te whenua Karauna, a e uru ana ki taua kupu nga whenua Maori me nga whenua Karauna katoa no mua i rahuitia ai mo tetahi take ahakoa pewhea e pa ana mo te iwi katoa, ahakoa taua whenua i rahuitia peratia kua tau atu ki etahi Kaitiaki ki tetahi ropu kaporeihana ranei kaore ranei."

4.
(1.) Ko wahanga-tekiona tahi o tekiona toru o te tino Ture kua whakatikatikaina e tenei Ture, ara kua whakauruhia atu i muri page 2o enei kupu na "Te Kai-whakahaere Tianara (General Manager) o te Tari mo nga Turihi me nga Wahi e Haerengia ana mo te Ora," enei kupu na "Te Hekeretari o te Tari Maori."
(2.) Kua whakatikatikaina ano taua tekiona toru, ara kua apitititia atu tenei wahanga-tekiona e whai ake nei:—
"(3.) Ko te Kai-ruri Tianara hei Tiamana mo te Poari, ranei ki te ngaro atu ia i tetahi huinga o te Poari ma nga mema o te Poari e noho ana i reira e pooti i tetahi o ratou hei Tiamana mo taua huinga. Kia tokotoru nga mema o te Poari ka whai korama i ia huinga o te Poari."
5. Ko tekiona tekau o te tino Ture kua whakatikatikaina e tenei Ture, ara kua apititia atu enei kupu e whai ake nei: "a mehemea tera tetahi taiepa, i runga i te tikanga o taua kupu i te Ture Taiepa, 1908, i whakaturia i raro i te mana o te Minita ki runga ki te rohe wahanga o tetahi whenua rahui me te whenua e hono mai ana ki reira, ko te kai-uoho o taua whenua e hono mai ana ka tau, ahakoa te takoto ketanga o tetahi kupu i roto i taua Ture, kia utu i te tino hawhe o nga moni i pau mo te whakaarahanga me te tiakitanga o taua taiepa, me taua hawhe o ana moni i pau ka ahei kia tonoa atu kia utua mai e ia i roto i tetahi Kooti whai mana e te Komihana mo nga Whenua Karauna o te takiwa kei reira nei taua whenua e takoto ana."
6.
(1.)

Ko tekiona tekau ma rima o te tino Ture kua whakatikatikaina e tenei Ture, ara kua whakauruhia atu i muri o rarangi (b) tenei rarangi e whai ake nei:—

"(bb.) E whakapaku ana i tetahi pu i runga, e patu ana i tetahi manu i tetahi keemu Maori keemu whakanoho ranei i runga i taua whenua; ranei".

7.
(1.) Ka ahei te Kawana i ia wa i ia wa, i runga i te panui i roto i te Kahiti, ki te whakawhiwhi mana atu ki nga Maori ki te hopu manu ki te patu manu ranei kaore nei e ata manaakitia ana i taua wa, i roto i tetahi rahui he whenua Maori nei taua wahi i mua atu o tona rahuitanga o tona tangohanga ranei, ranei, mehemea e uru ana he urupa no nga tupuna Maori ki tetahi rahui pera, lie mana ki te tanu tupapaku Maori ki roto.
(2.) Katoa nga whai manatanga i karaatitia peratia atu ka ahei i nga wa katoa a muri atu kia unuhia atu kia whakarereketia ranei e te Kawana i runga i te panui i roto i te Kahiti.
8. Mehemea tetahi rahui i runga i te whakangaromanga atu o te ngaherehere o runga i runga ranei i tetahi take ke atu kua mutu atu tona whai tikangatanga, ki ta te Kawana whakaaro, mo nga tikanga purotu, ka ahei ia i runga i tetahi Panui ki te whakakore atu i taua rahuitanga, a hei muri atu ka ahei taua whenua kia tukuna atu ano metemea nei he whenua Karauna i raro i te Ture Whenua, 1908, me nga moni i ata toe mai o nga mea i riro mai i runga i taua tukunga atu me whakahaere anake hei hoko mai i etahi atu whenua hei rahui i raro i te tino Ture.
9. Ka ahei te Kawana ki te karaati riihi atu o, raihana noho ranei i runga i, etahi wahi mama wahi ranei kua oti te tua o tetahi rahui mo etahi wa kaua e roa atu i te rima tau, i runga i nga tikanga me nga ritenga a mo nga moni reti ano hold e maharatia ana e ia e tika ana. Ko nga hua o aua riihi o aua raihana ranei me whakapani page 3raro i te whakahau a te Minita mo runga i nga tikanga o te tino Ture.
10. Nga whenua Maori katoa me era atu whenua ranei i tangohia i raro i te Ture mo nga Mahi Nunui, 1908, i te Ture mo nga Mahi Nunui, 1905, ranei, i te Ture mo nga Mahi Nunui, 1894, ranei, mo nga tikanga purotu, i mua atu i te paahitanga o tenei Ture, ka kiia i tangohia whaimanatia.
11.
(1.) Ka whai mana te Kawana, i runga i te whakaae tahi a nga taha katoa, i ia wa e maharatia ana e ia e tika ana mo runga i nga tikanga purotu ki te karaati atu i te mana fee-simple o tetahi wahi whenua Karauna hei whakawhiti atu mo te mana fee-simple o tetahi atu whenua e maharatia atu ana e ia e ahua rite ana te wariu, a i ia whakawhitinga pera ka ahei hoki ia ki te utu atu kia utua mai ranei ki a ia hei whakarite tuturu i te wariu o taua whakawhiti i tetahi moni kaua e neke atu i te tekau paiheneti o te wariu e whakaarohia ana o te whenua Karauna i karaatitia peratia atu.
(2.) Ka ahei he whakawhiti pera kia mahia i raro i nga tikanga o tekiona tahi rau wha tekau ma rua o te Ture Whenua, 1908, i raro ranei i tekiona toru rau waru tekau tae atu ki toru rau waru tekau ma ono o te Ture Whenua Maori, 1909, ano i tupono ki tewhea o raua.
12. Ka ahei te Kawana i runga i te Panui ki te whakaatu tera tetahi whenua i rahuitia i raro i te Ture Whenua, 1908, i raro ranei i tetahi atu Ture Whenua o mua atu, i raro ranei i te Ture mo nga Mahi Nunui, 1908, i tetahi atu Ture ranei mo nga Mahi Nunui, o mua atu i tera, mo nga tikanga purotu, kua waiho hei rahui i raro i te tino Ture.
page break