1. | Ko te Ingoa Poto o tenei Ture, ko "Te Ture mo Poukawa Rahui Maori, 1903." |
2. |
(1.) | A te paahitanga o tenei Ture ka mutu te mana o nga tikanga o "Te Ture Rahui Maori, 1882," ki runga ki nga whenua e mau nei te whakaaturanga i roto i te Kupu Apiti ki tenei (a ka kiia taua whenua i raro nei ko "taua rahui"), a ka whakahaerea nga tikanga katoa e te Kai-tiaki mo te Katoa ano i uru a ko tetahi wahi aua whenua o nga rahui i whakataua ki te Kai-tiaki mo te Katoa e te tino Ture. |
(2.) | Me rehita e te Kai-rehita Takiwa Whenua ko te Kai-tiaki mo te Katoa te tangata nona taua rahui, ahakoa kaore he mana ke i tua atu o tenei Ture hei whakamana i taua rehitatanga.page 2 |
(3.) | Ko te whakataunga a te Kooti Piira o te rua tekau ma toru o nga ra o Hepetema, kotahi mano e waru rau e warn tekau ma waru, whakaatu i nga ingoa o nga tangata mo ratou te whenua me te nui o te paanga o ia tangata o ia tangata i roto i taua rahui, ka kua he whakataunga tera na te Kooti Whenua Maori: Engari ia e kore e whakaaetia he tono piira mo taua whakataunga, haunga ia mehemea ka tonoa e te Kai-tiaki mo te Katoa a ka tukuna atu e ia ki te Kai-Rehita o te Kooti i roto i te tau kotahi i muri tonu iho i te ra i paahitia ai tenei Ture. |
(4.) | Tenei kua whakamanaia te wehewehenga o taua rahui e te Kooti Whenua Maori, haunga ia mehemea ka whakarereketia e te Kooti Piira, engari ia e kore e whakaaetia he piira i runga i te ki kaore he mana whakahaere o te Kooti. |
|
3. | Apiti atu ki era atu mana kua whakataua ki runga ki a ia e te tino Ture ka ahei te Kai-tiaki mo te Katoa ki te whakapau i etahi moni i runga i te mahi whakamimiti i tetahi wahi i etahi wahi ranei o te roto me nga repo, e whakakapi nei i nga eka kotahi mano e toru rau o taua rahui, a ko nga moni e whakapaua ana me kaua e nui atu i te kotahi pauna o roto o ia toru pauna o nga moni o to naianei wariu o taua rahui, he mea whakatau i runga i nga tikanga o "Te Ture Wariu Whenua a te Kawanatanga, 1896." |
4. | I mua mai i te whakapaunga i etahi moni i raro i te mana o te tekiona i mua tonu ake o tenei, me hanga he mapi e tetahi initinia tino mohio hei ata whakaatu i te ritenga o te mahi whakamimiti, me tuhi ripoata hoki ia mo runga i taua mahi, hei whakaatu—
(a.) | I te huihuinga katoatanga o nga moni e whakaarohia ana e pau i aua mahi; |
(b.) | I nga moni e whakaarohia ana me whakarite hei tiaki kia pumau tonu ai aua mahi; |
(c.) | I nga kino mehemea ra ka pera, e pa atu ki te whenua o tetahi tangata i runga i te whakahaerenga o aua mahi; |
(d.) | I nga painga e puta ki taua rahui i runga i taua mahi whakamimiti tae atu hoki ki nga whenua o nga tangata no ratou nga wahi e tata ana ki taua rahui; |
(e.) | Me era atu nahi hoki i whakahaua atu ki taua initinia kia ripoatatia e ia. |
|
5. | Ko te utu mo aua mapi me te ripoata me whakaputa e te Kai-tiaki mo te Katoa i roto i nga moni o te Tari o te Kai-tiaki mo te Katoa, a me whakaea ki nga utu reti o taua rahui, ko te itareti tae noa ki te wa e ea ai aua moni me rima pauna i roto i te rau i ia tau. |
6. |
(1.) | Ka ahei te Kawana i runga i te ota a tona Kaunihera ki te whakamana kia whakahaerea aua mahi i runga i te tikanga o aua mapi, ma te Kai-tiaki mo te Katoa e whakaputa nga moni e tika ana mo te whakahaerenga o taua mahi i roto i nga moni o te Tari o te Kai-tiaki mo te Katoa. |
(2.) | Ko te itareti mo aua moni kaua e nui atu i te rima pauna i roto i te rau pauna i ia tau, a me waiho hei taunaha tuatahi ki runga ki nga reti katoa e puta ana i taua rahui, me te ata wehe i te wahi hei utu ma te hea o ia tangata Maori i runga i ta te Kai-tiaki mo te Katoa e whakatau ai.page 3 |
(3.) | Ko nga moni e whakaputaina peratia ana me ona itareti me whakaea i roto i tetahi wa kaua e roa atu i te rua tekau ma tahi nga tau. |
|
7. | Ko nga mana katoa o te Kai-tiaki mo te Katoa me ona tau-mahatanga hoki me rite ki era e tau ana ki runga ki te Poari Kai-tiaki i raro i nga tikanga o "Te Ture Whakamimiti Whenua, 1893," mo nga ruritanga, mo te mahinga, me te tiakanga kia pumau aua mahi whakamimiti. |
8. | E ahei ana kia tonoa nga tangata no ratou nga whenua e whakapaingia ana e taua mahinga kia utu i etahi moni e mohiotia ana e rite ana hei whakaea i ta ratou taha o te moni i pau i taua mahi whakamimiti, a me wehewehe nga moni hei utunga ma nga tangata pera i runga i te nui o nga painga i whiwhi ai ia piihi whenua i runga i taua mahi whakamimiti. |
9. | Ki te kore te Kai-tiaki mo te Katoa me tetahi, etahi ranei, o nga tangata no ratou te whenua e whakaae ki te nui o te moni hei utunga ma tetahi o aua tangata i tana taha o aua mahi, ki te nui ranei o te moni hei utu ki tetahi o aua tangata nona te whenua mo te whakakinonga o tona whenua, me whakatau taua kereme i runga i nga tikanga whakatau kereme tono utu, mutatis mutandis, kei Wahi III. o "TeTure mo nga Mahi Nunui o te Koroni, 1894." e takoto ana, a i runga i taua whakahaerenga me ki kua oti taua Wahi III. te whakauru ki roto ki tenei Ture. |
10. | Ko nga moni i whakaaetia, i whakataua peratia ranei e te Kamupeihana Kooti e tika ana kia utua atu ki te Kai-tiaki mo te Katoa, ka ahei, i runga i te whakaaro o taua tangata nona te whenua, te utu topu te utu wehewehe ranei i roto i tetahi wa kaua e roa atu i te rua tekau ma tahi nga tau, a ko te itareti mo nga utunga moni toenga kaua e nui ake i te rima pauna i roto i te rau pauna i ia tau. |
11. | Ko te tiiti i tuhia ai ki roto te whakaaetanga i waenganui o te Kai-tiaki mo te Katoa me te tangata nona tetahi whenua e piri ana ki te rahui nei e whakaatu ana i te nui o te moni hei utu ma taua tangata mo te taha ki a ia, te kape ranei o te kupu whakatau a te Kamupeihana Kooti i raro i nga tikanga o Te Ture mo nga Mahi Nunui o te Koroni, ka ahei kia rehitatia hei tauarai i te taitara o te whenua mona te whakaaetanga i mahia ra, te whakataunga ranei i whakaputaina ra, a ka takoto taua moni hei taunaha ki runga ki te whenua pera tae noa ki te wa e whakaeangia katoatia ai aua moni, a ka whai mana ki mua o te mokete e rehitatia ana ki runga ki nga whenua pera i niuri i te paahitanga o tenei Ture. |
12. | Ko nga moni e riro ana i te Kai-tiaki mo te Katoa i raro i nga tikanga o nga tekiona e wha i mua tonu ake o tenei, me whaka-haere e ia hei whakaea i nga nama i tau ki runga ki te rahui i runga i taua mahi whakamimiti. |