.gif)
He Pire Ko Te Ingoa
He Ture hei whakarite i te tika o nga tangata kaipooti mema mo te Whare Runanga Nui.
Kia meingatia hei ture e te Runanga Nui 0 Nui Tireni, e noho huiliui ana i roto i te Paremete i raro ano i tona mana, nga tikanga e whai ake nei:—
| 1. | Ko te ingoa poto o tenei Ture ko "Te Ture whakatikatikanga o nga Tangata kai-pooti 1879." |
| 2. | Ko nga mema mo te Whare Runanga Nui me whiriwhiri mai i ia takiwa kua oti te whakarite he Takiwa pooti, i runga i nga pooti a nga tangata e noho ana i roto o Niu Tireni, a e whiwhi ana i ona takiwa ki nga huarahi pooti e whakaritea ana e tenei Ture ana.
| (1.) | Katoa ia tangata e tae ana ona tau ki te rua te kau ma tahi hipa atu ranei, he whenua tona nona ake e mau ana ki a ia i roto ano i te takiwa pooti e puta ai tona pooti, a e tae ana nga utu o taua whenua ki te rua te kau ma rima pauna, ahakoa he mea a te ture kei runga e tau ana, a kua tuturu ki a ia kua whaitake ia i runga i te ture me te tika a kua ono nga marama e mau ana ki a ia taua whenua i mua atu i te rehitatanga o tona pooti; tetahi |
| (2.) | Katoa ia tangata tane e tae ana ona tau ki te rua te kau ma tahi hipa atu ranei kua kotahi tau e noho ana i roto i te koroni, a kua ono marama i roto i te takiwa pooti e tono pooti ana ia. Na ki te kore ia e rehitatia i raro i te huarahi whiwhi whenua o tenei Ture mo taua takiwa, e tika ana ia kia rehitatia hei kai-pooti, a kia-pooti ia i nga pootitanga mema o aua takiwa mo te Whare Runanga nui.page 2.gif) |
| (3.) | Ko te tikanga o tenei kupu "rehitatanga o tona pooti" ko te ra e tae ai tetahi tangata ki te whakatakoto i tona take, e mea ai ia kia whai pooti, ki te Apiha o te Rehitatanga, ko te ra ranei e whakaurua ana e te Apiha o te Rehitatanga te ingoa o te tangata ki tetahi rouru pooti i raro i nga tikanga o te Ture e whai mana ana i taua takiwa mo te rehitatanga kai-pooti. |
| (3.) | Katoa nga tane Maori e tae ana nga tau ki te rua te kau ma tahi hipa atu ranei, a e mau ana te ingoa ki tetahi rouru tangata-utu-reiti o tetahi takiwa e tono ana ia kia whai pooti ia, e whiwhi ana ranei taua Maori ki tetahi whenua motuhake ki a ia e tae ana nga utu ki te rua te kau ma rima pauna nui atu ranei, na e tika ana ia kia rehitatia hei kai-pooti kia pooti ia i nga pootitanga mema mo te Whare Runanga Nui i aua tu takiwa: engari e kore e tika kia rehitatia aua Maori hei kai-pooti, kia pooti ranei i aua pootitanga, i runga i etahi huarahi ke atu whai pooti i raro i tenei Ture. |
| (5.) | E kore e tika kia rehitatia nga tauiwi nga tangata ranei e iri ana te hara ki runga kua hereheretia ranei mo te hara ki te Karauna, mo te Whanako nui, mo tetahi hara kino ranei i roto i tetahi wahi o nga takiwa a te Kuini. Kia tino murua rawa taua hara i runga i a ia katahi ano. Kia ea rawa ranei i a ia te whiu a te ture te hereheretanga ranei i whakataua mona i runga i taua tu hara. Engari ia tangata katoa a muri e whai hereheretia ana mo etahi o nga hara kua ki ia ake nei, ki te kore e tino murua tona hara, ka horoia atu tona ingoa i runga i nga Rouru pooti katoa o te Koroni a e kore e tika kia whakamaua tona ingoa ki runga ki tetahi rouru pooti i roto i nga marama te kau ma rua o muri i te eatanga i a ia te whiu a te ture i whakatau ai mo taua tu hara. |
|
| 3. | Katoa ia tangata tane e rehitatia ana hei kai-pooti, a kaore i te uru ki roto ki te tikanga o te tekiona tuarua o te "Tura whakahe i nga tangata hara, 1867," ko reira anake e tika ana kia tu hei mema mo te Whare Runanga Nui mo tetahi takiwa pooti o roto i te Koroni. Kaore etahi atu e tika kia tu. |
| 4. | Ki te mutu te noho o tetahi mema o te Whare Runanga Nui hei kai-pooti i runga i te rehita, e kore e riro ma tena take anake ia e whakahe mo te tu haere tonu hei mema. |
| 5. | Ahakoa nga tikanga o roto i tenei Ture, kia oti rawa nga rouru pooti i raro i tetahi Ture kua whakaarohia kia mahia i tenei tunga Paremete, me mau tonu i tenei takiwa ki nga tangata katoa e whiwhi ana ki te maina raiti, te whai pooti i nga pootitanga i runga i tera take, me whakahaere tonu ratou i aua tikanga pooti, ara, ko te tikanga tenei; kia tae rawa ki tona takiwa e rite ai nga kupu i runga iho nei, hei reira rawa mutu ai nga mana e mau nei ki aua tangata e kiia iho nei e tenei tekiona, no te mea, mei kore tenei Ture kei a ratou ano e mau ana inaianei. |
| 6. | Ko te tikanga o te kupu "Maori" i roto i tenei Ture, he tangata Maori no Niu Tireni, a e uru ana ki roto te hawhe-kaihe e noho ana i roto i tetahi iwi Maori mehemea tonu ko tetahi o nga tangata o taua iwi, e noho ana hoki i runga i o ratou ritenga, me o ratou whakahaere, tetahi, ko nga tamariki a aua tu hawhe-kaihe e whanau mai ana i te wahine Maori. |
| 7. | Kaore he mea i roto i tenei Ture e pa ana ki nga mana me nga tikanga i tukua, i whakataua ki runga ki nga Maori i raro i te "Ture Whakatu Mema Maori, 1867," tetahi atu Ture ranei e whakatikatika ana i taua Ture. |
.jpg)
