Hauhake Kumara

Ko te mahi tuatahi he karakia na te tangata, he whakapai ki nga atua mo nga kai, a, ka mutu tena katahi ka karakia kia noa ai te mara.

Ko te puke tapu mauri o te rua kumara. Ka hauhaketia te mara kumara, koia te mea tuatahi e hauhaketia; ma te tohunga e hauhake. Ka kawea nga kumara ki te tuahu tapuke ai hai whaka-here ki a Rongo maerae-roa.

Ko nga mea hai hauhake i te kumara he kaheru, he mea poto, he mea tarai ki te maire, ki te ake-rautangi ranei; ko tona kakau he mea tapuku. He mea ata kokomo ki raro o te puke, kua tae ki waenganui katahi ka whakaarahia, ara ka huripoki. Ka mutu mo tena tangata ko tena mahi anake. Na, ma nga tangata o muri e kohi i nga kai ki roto i te awa. Ko nga mea hai heri ki te rua ki tetahi o nga awa, ko nga korae, ara nga mea hai kai mo taua wa page 298tonu, ka whiua ki tetahi o nga awa. He tangata ke ano hai kohi ki te kete, ka ki te kete ka heria ki te paenga. He mea rau ki roto ki te rore hai heri ki te rua; kaore e tukuna kia taimaha rawa, ka maru hoki. Ka tae ki reira, katahi ka riro i nga tangata kowhiri. Ka kimihia nga kumara ahua kopuku hai purapura, ko nga mea whaiti kaore e pai.

Kaore te wahine e tukua ki te mahi hauhake. Kei te pakaritanga o te mara te tikanga mo te hauhake, kaore e ngaro, ka tawera te rau o te kumara, kua pakari. Na, ko te hauhake ka tukuna kia rewa rawa mai te ra ki runga, kia poutumaro te ra ka mutu. Ko te mahi o tena wa he kawe ki te taha o te rua tu ai, engari kua oti e te tohunga te karakia i taua rua i te ata puao o taua rangi ano. Ka tae nga kete ki reira, katahi ka noho nga tangata i whakaritea hai whakatakoto i te kumara ki roto ki te rua. E rua nga tangata, kotahi ki tetahi ki tetahi taha o te rua, kotahi ki tetahi taha. Kai te whakatakoto, kai te titiro tonu ki te kumara, me he mea kua pahore te kiri o te kumara, kua maru ranei, kua whati ranei, ka kapea tena ki waho hai kai ma nga tangata. Ko te take, koi takoto tetahi kumara pena ki roto ki te rua, ka pirau i a ia nga kumara o taua rua.

Kai te takoto tika te kaupapa o te whare, engari ko te taha ki te whatitoka nei ka maranga paku ake nei. Katahi ka ruia te kirikiri ki roto i te papa o te whare, puta noa ki te tuarongo; te matotoru kia kotahi inihi pea, he pona konui ki te karanga Maori, he kirikiri rere tona ingoa ki te Maori. Katahi ka meatia he puka ki runga i te kirikiri. (Na, ki etahi tangata, me he mea kaore he puka pera, ka tikina e ia etahi rakau, ka wahia, ka heria ki tetahi wahi onepu, ka tapuketia ki roto ki te oneone kirikiri kia pirau ai.) Ka mutu tena, katahi ka timata te whakatakoto i te kumara, kia penei te whakatakoto… Kauaka hoki e parea ko te remu o te kumara ki runga. Na, ka waiho nga tangata e kowae ana i nga kumara; ko nga mea hai kai ka wehea, ko nga mea hai purapura ka wehea. Na reira ka whakapapa tewhare kumara, ko nga mea tuatahi hai kai, ara ko nga mea hai kai ka whakapu tuatahi, kia tata ki te tatau o te rua, mo nga tangata tiki kai mai. Ka mutu tena, ka whakaturia te takitaki hai wehe i nga kai, hai wehe i nga purapura. Kia kapi te wahi i whakaritea mo nga kumara hai kai, katahi ka timata te whakatakoto i nga kumara hai purapura. Ko te takitaki ka mahia ki te manuka, he mea ta nga manuka ki runga ki te rakau ina maroke; kia horo atu nga rau katahi ka mahia. Ka oti nga purapura te whakatakoto, katahi ka whakatutukitia te pātū o te tăkŭwai.

page 299

E kore e tukuna nga wahine ki roto i te rua, he wehi mo te whakatahe te take, koi pirau nga kumara, na reira ma nga tane anake e tiki atu he kumara. Engari kia mutu te whanau tama a te wahine, katahi ka tukuna ki roto ki te rua kumara; kua maroke hoki, kua kore he toto.

Kia takoto rawa nga kumara ki roto ki te rua, katahi ka tu te hakari. Ka rangona te kupu—Ko te kumara a Mea kua heuea,—na, kua mohiotia kua takoto te hakari. kua mutu.