Te Whaikorero A Te Minita Mo Nga Kura.

"E koa ana au mo toku taenga mai ki tenei hui kia puta ai aku mihi ki to koutou kotahitanga mo to koutou kaha ki te tautoko i nga huarahi e whiwhi ai to koutou iwi Maori i nga matauranga papai. He kotahi tonu te mea e whaia nei e tatou, e mea ana koutou kia whakawhanuitia te maramatanga ki te iwi Maori, e mea ana te tari o nga kura ki te awhina ia koutou. He uaua te tutaki o matou onga Minita o Te Kawanatanga ki nga rangatira maori i roto i tetahi huihuinga e whakakorerotia ai enei take. Otira i te mea kua oti mai ia koutou a koutou whiriwhiringa a kua marama koutou he mea tika kia whakapuaretia ki nga tamariki maori he huarahi ki nga matauranga nunui o te pakeha, e kore te kawanatanga e uaua.

Ko koutou ko nga tamariki o te hui nei ko koutou e whakatinana ana i nga wawata hou kei roto i nga ngakau o nga taitamariki o te iwi maori. E mea ana koutou kia kimihia e te maori nga maramatanga katoa o nga iwi e tupu nei e kaha nei, haunga nga maramatanga anake o nga puka-puka korero whakaako a te pakeha, engari nga tini korero o waho atu, nga mahi, nga whakahaere a te tangata. E tika ana ta koutou, notemea kua tae tenei tatou kei te wehenga o nga huarahi. Ma koutou e whakaatu ki to koutou iwi e kore e taea te pupuri nga tikanga tawhito, notemea kei te haere tonu te wa, kei te huri tonu te ao, kei te ahu ake nga mea hou hei tute atu i nga mea tawhito a ko te tangata e whakawhirinaki ki nga mea tawhito e paheke atu ra tera e hinga. Kia uru kia koutou tenei whakaaro, kia kaua koutou e whai i te painga mo o koutou tinana takitahi anake engari mo to koutou iwi Maori. Kei te haeremai te whakatipuranga Maori e ahei ki te kimi i te oranga ia tangata mo tona kotahi. E kore e taea te whakarereke a te Maori tikanga i te ra kotahi, kia taka he whakatipuranga, kia taka he whakatipuranga ka ngoikore haere ai nga tikanga a nga tupuna ka kaha ai ko nga mea hou. Kaati kaua e ngakaukore, kia u, kia manawanui

Tenei te Paremete, tenei te kawanatanga. He maha o koutou taenga ki te kawanatanga ki te whakapuaki i o koutou mahara, ki te tono kia whakatikatikaina etahi wahi o nga mahi a nga kura, a kia whakamatauria etahi huarahi hou, te kura roia, te kura takuta, nga kura ako i nga mahi-a-ringa, nga hohipera hei whakaako i te mahi tiaki turoro. Kaore a koutou tono e rukea noatia ana, engari e ata uwiuwia ana e Te Kawanatanga a e whakamanaia ana. Kei te tupu haere nga kura maori, keite hohoro te tawhai haere a te Maori ki nga matauranga o te pakeha, a ko au ko te kawanatanga e hemanawa page 10ana ki te whakatikatika i nga whakahaere o nga kura kia rite ai ki o koutou hiahia.

Kanui te hia hia o te kawanatanga kia tautokona e ia nga mahi whakaako i a koutou tamariki ki nga mahi-a-ringa e arorite ana ki runga i to te maori ahua, he iwi rawe hoki te maori ki te whakairo, ki te hanga whare, ki te whatu kakahu me era atn mea.

Hei kupu whakamutunga. E koa ana au e whakanui ana kia koutou mo koutou kua timata nei i tenei tikanga, kua whakatu nei i tetahi pou hei tirohanga kanohi ki waenganui i to koutou iwi Maori. E tumanako ana ahau tera e puta mai etahi hua maha, etahi taonga nunui i roto i te kotahitanga o nga Tamariki kura. A mehemea ka whakatakoto mai koutou i etahi take hei tirohanga maku, tera ahau e awhina ia koutou E Te Wiremu kia ora tonu koe me o tamariki."

Ka mutu ta Te Waaka ka tu ake ko Timi kara.

Te Whaikorero A Timi Kara.

"E tautoko ana au i nga korero a taku hoa Haeremai te kotahitanga, haeremai ki te whare nei i tautapatia ai hei korerotanga mo nga korero, hei mahinga mo nga mahi e pa ana ki to tatou iwi Maori. He tika nga kupu a taku hoa e tohutohu nei kia kaha ki te whai i te matauranga. Ae, kia kaha te kapo i nga mahi hou. Kua taha ake te wa o te kuaretanga, kua whanau hou tatou inaianei i runga i te matauranga. Ko te rawe o nga matauranga o o koutou kai whakaako he ata tohutohu i nga tamariki hei pakeke. Mahia, whakahoutia nga tikanga, ahakoa uaua, ahakoa mama, kia kaha ki te hopu atu i nga mea hou e ahu ana mai i nga kura me kore i reira tetahi wahi hei whakapakari mo to tatou iwi. Kaati ake tena. Tikina ake nga huarahi nunui. Titiro ake kua kapi te mata o te whenua i tepakeha, me tahuri taua te maori ki whea? kua kore taua e ahei ki te whakawhirinaki ki to taua matauranga Maori, Engari me kimi atu nga mea e ngaro ana ia taua. Te mahi takuta kei te whaia, nga whakaakoranga a nga hohipera kei te rapua, te mahi roia kua taea, nga mahi ma te hinengaro e taea ana; te ahuwhenua kaore ano i taea e taua. Koia au i mea ai tenei tetahi huarahi hou, he tika hei pikaunga atu ma koutou ki te iwi Maori, ko te ako ki nga mahi-aringa ki te ahu whenua, Me manaaki nui e te kawanatanga tetahi whakaaro whakatu i nga kura whakaako mahi-a-ringa ki waenganui i te iwi Maori. E ki ana hoki ko nga tupuna, 'Ehara te toa taua he toa pahekeheke, engari te toa mahi kai, he toa mau tonu.' Mo konei i tika ai te kupu nei, kia rahuitia nga toenga whenua o te iwi Maori, hei rahui tuturu, kei ki penei na kia akona nga tamariki Maori ki te ahu whenua, kei whea ra he oneone hei whakaputanga mo ena mahara? Heoi kia manawanui, kaua e korou-kore ki te pupuri i te oneone: tetahi kia whaitikanga te pupuri i te oneone, kia puta mai he hua i roto i te puritanga mai ki te tangata Maori, a ki te koroni.

"Tenei te titiro ake nei kua iti haere te kai a te Maori i te waipiro. Ki te taea tenei kai te peehi ki te mate, ka tu tetahi tikanga pai. Kia kaha ra koutou ki te patu, kia kaha nga rangatira Maori ki te peehi. Me hui o tatou kaha, kia kaua e tapatahi ko nga tamariki anake o Te Aute, ko nga minita anake ranei, ko nga rangatira Maori anake ranei, ko te kawanatanga anake ranei, engari ko tatou katoa. Kia ora tonu koutou hei toha haere i enei tikanga."

I whakamihi a Te Wiremu ki nga korero a nga Minita o Te Kawanatanga. Mo te kupu a nga Minita kia whakaturia he kura whakaako i nga mahi-a-ringa, ka mea a te Wiremu tera ano tetahi take korero mo nga whenua i tukua i mua mo nga kura. Ko Porirua tera, ko Papawai-Kaikokirikiri tenei. I mea a Te Wiremu, "He putanga no nga korero ki nga moni a nga tangata matua hei whakaako i nga tamariki haere ki nga tikanga o te karaipiture. Waiho tena maaku. Whakamakeretia mai ki au mo tenei e noho atu nei. Ka hua korua ko te Pirimia he tikanga hei painga mo te iwi hei a korua tonu, waiho tenei i au, hei tikiti mo nga tamariki o te iwi nei ki nga kareti. Ahakoa koe kore e whakaea mai i taku kupu, e maha ana koutou ko o hoa hei whiriwhiri mai i taua mea."

Timi Kara:—"Etika ana o korero. Mehemea kaore i te takoto mangere noa nga whenua e whai-kupu mai nei koe e kore e puta i te kawanatanga he whakaaro kia whakamahia nga hua o aua whenua kia whaitikanga ai. E pai ana to tono. Heoi ano te hiahia o te kawanatanga kia whai koha enei whenua. Ko o tatou whakaaro e rite tonu ana kia whakawhanuitia nga huarahi mo nga tamariki o te iwi Maori ki nga matauranga o te pakeha."