page 17

Te Wahi Mo Te Hui Tuarima.

Ka mutu te kai me te karakia o te ahiahi ka whakamaramatia e Apirana ko te take korero mo tenei ahiahi ko te wahi hei tuunga mo te hui a tera tau. Ka mea a Te Tatana ko tenei take e [unclear: uikua] ana ma Te Komiti Tumuaki e whakaoti Engari e ahei ana te hui ki te tohutohu ki Te Komiti. E rua nga taha e totohe ana. Ko tetahi taha e tohe ana kia hoki te hui ki Te Aute notemea ki ta ratou ki kaore ano i whakakotahitia nga tamaraki o Te Aute, he maha nga mea whaiwhakaaro kaore ano i tae mai ki nga hui a kaore ano i ata marama ki nga tikanga. Ko tetahi taha e tohe ana kia tukua te hui kia haere ana i nga marae o te motu i runga i nga karanga a nga iwi hei whakatutuki i tenei kupu kia horahia te maramatanga mo nga tikanga hou ki nga wahi katoa o te motu. Me tuku mai nga motini i naianei.

Ka motini a Tamahau "me tu te hui ki Papawai a tenei tau e haere mai nei." Ko ona kupu tautoko enei. "E marama ana au ki nga kupu a Te Tatana, mo te whakaaro o etahi o koutou kia whakahokia te hui ki Te Aute. Kaore he whakahe notemea i tuhia ki te kirihipi a i tipu mai te pua i kona i Te Aute. Te ika nei te wheke he topu tonu te ahua, engari ki te haere ka toha nga kawai. E penei ana te ahua o tenei kotahitanga. Me tatari te ahua o tenei hui, mehemea he pai kei roto e kore e rere i te hau. Ko ta matou tono kia kotahi mai hoki te tau ki konei kia whakaritea ki te wa e watea mai ai nga tamariki o Wairarapa ki te whakarongo. Ko te wa tika ko nga ra whakamutunga o te Hanuere. Ina to koutou whare e tu nei. Kei te mohio ki nga tumanako a era atu iwi kia taea atu e koutou o ratou marae. E pai ana tena. Haere whakatakia nga iwi katoa o te motu ka hoki ai ki to koutou marae tuturu ki Te Aute. Ki te kore e rite nga hiahia i te mea kotahi tonu tuunga o ta koutou hui i Te Aute, he aha te he o te mea kia rua huinga i te tau, ko Hanuere ki etahi iwi ko Hurae ki etahi."

I tautokona e Whatakorari te tono a Tamahau.

Na Raniera Kawhia (tamaiti a Eruera Kawhia) i whakaputa te whakaaro a Ngati-Porou kia hoki atu ano te hui ki Waiapu. No te hui tuatoru i Taumata-o-mihi i puta ai taua kupu a tae ana mai te tono a Te Houkamau me era atu rangatira o Ngatiporou.

Na Apirana Ngata i whakapuaki nga mahara o etahi atu takiwa o te motu. Tuatahi he whakaaro no etahi o Ngatiawa kia tae atu te kotahitanga ki Pupuaruhe Whakatane. Tuarua he whakaaro no Te Whanau a Te Ehutu ki Te Kaha kia tae atu te hui kia ratau. Kaore ano he tau a kaore ano he marama mo enei karanga.

Ka motinitia e Tutere Wirepa "Me tu te hui ki Te Aute." Na Paraire Tomoana i tautoko,

page 18

Ka motinitia e Te Wiremu Paku (Rev. A. O. Williams) na Peneti i tautoko. "Me tu te hui ki Te Putiki, Whanganui." I whakamarama a Te Wiremu Paku i te nui o tona hiahia me te hiahia hoki o etahi o nga rangatira o Whanganui kia tae te kotahitanga o Te Aute ki reira. He wa pai te raumati, Engari ko te marama tino pai ko maehe.

He maha nga korero mo enei motini. E toru nga mea i takoto kaha ko nga tono a Wairarapa, a Whanganui, a nga tamariki hoki o Te Aute kia hoki ki Te Aute. I runga i te kupu a Te Wiremu (Tumuaki) ka tukua atu nga tono e toru ma Te Komiti Tumuaki i Te Aute e whakatau. Ka hiki tena take. Ka panuitia e Apirana Ngata tona ripoata mo tona taenga ki te rohe o Tuhoe haere ai. Hei muri ake nei te roanga atu o tana ripoata.

Ko te mutunga tenei o nga korero o te ra tuatahi o te hui.