Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Reports of meetings on Māori Church matters, 1872-1888

Nga Tangata O Te Minenga Tuatoru O Te Hui Tuatoru O Te Hahi Maori O Te Atirikonatanga O Te Waimate I Te Pihopatanga O Akarana

Nga Tangata O Te Minenga Tuatoru O Te Hui Tuatoru O Te Hahi Maori O Te Atirikonatanga O Te Waimate I Te Pihopatanga O Akarana.

Ko Te Pihoha o Akarana Te Upoko.
Nga Minita.

Ven. E. B. Karaka, Atirikona o te Waimate

Bev. J. Matiu Kaitaia.
Bev. Matiu Taupaki Paihia.
Bev. Piripi K. Patiki Hokianga.
Bev. Renata Tangata Oruru.
Bev. Rupene Paerata Parengarenga.
Bev. Hare Peka Taua Waimate.
Bev. Matiu Kapa. Kaikohe.
Bev. Meinata te Haara. Kaitaia.
Bev. Arekahanara Whareumu. Whangarei.
Bev. Reihana Kamiti Ahipara.
Nga Mangai Reimana.
Hare Ianga Kaikohe
Hare Napia. Waimate.
Ihaka te Tai. Paihia.
Tamati Poa Mangakaakia.
Rewiri Kinaki. Omaru.
Hupata te Kaakaa Kaitaia.
Heiwari Tauawatea Kaitaia.
Te Wiki te Paa Parengarenga.
Riwi Taikawa. Whangarei.
Reihana Paraone Maiparera.
Whangaroa.
page break

I Mine te Hui o te Hahi Maori o te Atirikonatanga o te Waimate, ki te Whare karakia o te Kai-Whakaora, Kaitaia i a Hanuere 12, 1877 Te karakia, ko tera i whakaritea mo te timatanga o te Hinota. E rua rau tangata ki te karakia, e rua tekau ma rima i tango i te Hapa a te Ariki. Ko nga ohaohatanga (£1 19s. 9d.) i tukua mo nga mahi a te Hui.

I te korenga o te Pihopa, ko te Atiririkona o te Waimate te Upoko. Ka mutu te inoi mo te Hui o te Hahi Maori, ka karangatia e te Atirikona nga ingoa o nga tangata o te Hui, na ka kiia e te Upoko he Hui e rite ana ki ta te Ture. Ka tahi ka tu te Atirikona ka korero.—Ko ana korere ena.

E hoa ma, e nga Minita, e nga Mangai Reimana, tena koutou. He oranga ngakau tenei ina hoki ka huihui tahi tatou i runga i te mahi tohu a te Atua. Katahi nei te Hui i kitea ai nga minita katoa o te Atirikonatanga, a kotahi anake o nga Mangai Reimana i ngaro atu. Te take i kore ai i tae mai a te Pihopa, he haere nona ki te Hinota Nui meake nei mine ki Nerehona (Nelson), Koia ahau i whakakapi ai i tona turanga inaianei.

Na, ahakoa e ora katoa ana nga tangata o te Hui, tera ano etahi o o tatou hoa mahi kua tangohia atu i a tatou, kua tomo ki to tatou okiokinga. Haere ana nga mahara ki a Hohepa Poutama, ki a Reihana Kiriwi, ki a Komene Uia, ki a Hone te Ngahuru, ki a Hoani Tauiri nga Kai karakia o Kaitai, o Parapara, o te KeriKeri, o Tapuetahi, o Kororareka. Ko era tangata nga pou, nga kai hapai.i nga tikanga o te Hahi. I matau katoa tatou ki taua kaumatua ki a Hohepa, he tangata i piri ki te Ariki no tona iriiringa ra ano a tae noa ki te ra o tona matenga. He ahakoa ehara ia i te minita, i whakapaua e ia tona kaha ki te kukume i nga tangata ki te Atua. Ka rawe ia hei tauira mo tatou katoa, ahakoa minita, tangata noa iho ranei. Otira, ia tatou e tangi nei ki o tatou hoa, me whakananu te tangi ki te whakapai atu ki te Atua mo te tika o ta ratou whakahaere. Ko tenei, e noho hari ana ratou, e okioki ana i a ratou mahi. Ma te Atua te whakaaro ki te whakaara ake i etahi atu tangata kia pera me ratou te ahua, hei whakakapi i o ratou turanga.

Kahore he korero whakaohooho mo nga mahi o te tau Ka pahure nei. Ki taku titiro e tupu ana nga mahi o te whakapono. Ko te haurangi e iti haere ana. Ko nga tangata tango i te Hapa tapu, me te hunga haere mai ki te karakia e tokomaha haere ana, Kotahi whare karakia hou i whakapuaretia page 4i te tau kua pahure nei, ko Piripi te Kai-Kauwhau i Waimamaku. Te utu o taua whare £245 o o, a he mea tika kia hari tahi tatou me te Roroa mo te otinga o to ratou whare karakia pai. Inaianei kei te kohikohi moni ratou mo tetahi whare minita. Ko nga tangata hoki o Kaikohe kei te kani rakau mo te whare mo ta ratou minita. E kohikohi ana nga tangata katoa o ia wahi, o ia wahi mo nga tahua whangai minita, mo nga whare karakia, mo era atu mahi a te Hahi. Kotahi minita hou o tenei tau, Ko Rev. Reihana Kamiti, a kua wahakanohoia ia ki Ahipara. Kotahi o o tatou hoa minita ko Rev. P. Patiki i tata pu ki te mate; e rima marama i takoto ai; heoi kua whakaarahia ano ia kia roa atu ai te wa e mahi ai ia i te mahi a te Ariki. Heoi ano nga korero mo te tau kua pahure nei, na, me anga tatou ki te whakatakoto mahi ma tatou mo te tau kua timataia nei.

Tetahi mahi tika ma nga tangata o te Hui he pehi i nga tikana he o nga tangi mate—nga mea he e kitea nei, Ko nga haurangitanga, ko te whakapaunga i nga kai a te pouaru, a te pani, ko te haere kino ki te nehunga. E matau pu ana ahau ekore etahi o nga tikanga maori a nga matua e taea te whakangaro i te ra kotahi, otira kia puta te uaua me kore ranei etahi o nga mea he e whakarerea. Tenei hoki tetahi mahi. Ko nga Reimana maori ekore nei e uru ki nga Hinota Pihopataga. Ko nga Minita e tapoko ano. Otira kihai i whai mangai te iwi. Tera pea a nga tau e haere ake nei ka hoki to tatou Pihopa ki tawahi, ka mate ranei a ka tahuri nga tangata ki te whiriwhiri Pihopa mo tatou, heoi, kahore te mangai o te iwi maori e rangona i taua whiriwhiringa. Na, me whai kupu tatou ki te Hinota Nui kia rapua mai he tikanga e uru tahi ai te Maori raua ko te Pakeha ki te Hinota. Tenei hoki tetahi; ko nga kura Ra tapu mo nga tamariki. He mea whakapouri ina maharatia te kuare o nga taitamariki ki nga Karaipiture, ki te Katikihama, ki era atu mea o te whakapono. E mate nuitia ana te reo pakeha, e ngakau kore ana ki nga mea o te oranga e takoto ake nei. E hoa ma, ma tatou katoa tenei mahi, ma nga minita, ma nga kai karakia, ma na tangata noa iho, ara, te rui i te purapura o te ora ki nga ngakau o a tatou tamariki; otira kaua e waiho i runga i te kupu anake, erangi kia puta hoki te uaua ki te whakarite i a tatou tikanga e whakatakoto ai, a ma te kaha o te Atua "e haere i mua, e aru i muri i a tatou; e meinga ai tatou kia mahi tonu i nga mahi pai katoa."

I whakaaria e Rev. M. Taupaki.

I tautokona e Rev. R. Tangata.

Kia meinga atu ki a te Tuata (Rev. E. C. Stuart) kia uru ia ki tenei Hui.

Whakaaetia ana.

page 5

I whakaaria e Rev. M. Taupaki.
I tautokona e Rev. R. Tangata.

E kara, e te Tuata.—Tenei matou nga tangata e tenei Hui te whakapai atu ana ki a koe, mou ka ura mai nei ki tenei huihuinga o te Hahi Maori. I era atu huihuinga o matou, e haere tonu atu ana o matou whakapainga ki a koutou, i a koutou e ngaro atu ana i a matou. Heoi, ka kitea mai nei koe ki konei, koia matou i hari atu nei ki a koe; i hari ai, ahakoa ngaro noa atu era o nga kaumatua, ko koe tenei e tu nei i roto i a matou. Heoi na te mahi tohu a te Atua i rite ai a tatou whakaaro.

Whakaaetia ana.

I whakaaria e Rev. M. Taupaki.

I tautokona e Rev. Piripi Patiki.

He kupu mihi tenei na tenei Hui ki to tatou matua aroha, kia Pihopa Wiremu, kua ngoikore nei tona tinana. He mahara no matou i te nui o ana mahi i nga tau maha kua pahure ake nei, i mahi ai ia roto i nga iwi Maori, ahakoa i tenei pito, ahakoa i tera pito o to tatou motu. Tetahi o ana tino mahi ko te whakamaoritanga i taua taonga nui, ara i nga Karaipture tapu. He tangata ngakau marie, ngakau nui hoki ki te whakaako i nga iwi Maori ki nga tikanga o te Atua. Nana i whakarite i nga minita Maori ki tera wahi, ki tera wahi o tona Pihopatanga. He maha era atu mahi ano hoki i kitea ai te whakaputanga o to te Atua kaha i homai ai ki a ia hei taonga mo nga iwi Maori. He mahara no matou i haere atu ia i a Ngapuhi nei ki nga tangata o te pito whakarunga o to tatou motu, koia i tika ai ta matou mihi atu ki a ia.

Whakaaetia ana.

I whakaaria e Rev. R. Tangata.
I tautokona e Rev. R. Paerata.

He kupu tenei ki a te Pihopa mo nga ohaohatanga o te ra Aranga, kia whakaae mai ia kia tukua aua kohikohi ma nga kai karakia.

Whakaaeti ana.

I whakaaria e Ihaka te Tai.
I tautokona e Rev. M. Taupaki.

I te mea kua rongo tenei Hui kua puta te whakaaro o te Hinota o tenei Pihopatanga kia whakamutua te raihana marena; na he tono tenei na te Hui ki a te Pihopa kia ara tonu aua raihana mo te Hahi Maori.

Whakaaetia ana.

page 6

Memorial to General Synod.

I whakaaria e Rev. M. Taupaki.

I tautokona e Rev. R. Paerata.

Ko tenei he kupu ma te Hui ki te Hinota Nui mo nga Reimana Maori kia uru ki nga Hinota.

Ki nga Right Reverend nga Pihopa, nga Reverend nga me nga Reimana pono e noho huihui ana i te Hinota Nui.

He kupu tena na te Hui o te Hahi Maori o te Atirikonatanga o te Waimate, i te Pihopatanga of Akarana e noho hui ana ki Kaitaia i a Hanuere 13, 1877.

I te mea kahore nei i takoto marama tetahi tikanga i nga Ture o te Hahi kia uru he Mangai Reimana Maori ki nga Hinota o te Hahi:—a

I te mea kei etahi mahi, pera me ta whiriwhiringa i te Pihopa, e rite tahi nei te wahi o te Maori o te Pakeha ki taua mahi tapu a te Pihopa, kahore ratou e whai kupu ana:—

E inoi hopohopo ana matou kia pai mai koutou kia whakatakotoria he tikanga e whai Mangai ai te iwi i nga Hinota o nga Pihopatanga.

A ka inoi tonu matou mo Koutou.

Whakaaetia ana.

A hainatia ana e nga tangata katoa o te Hui.

I whakaaria e Rev. M. Taupaki.

I tautokona e Rev. A. Whareumu.

He kupu tenei ki a te Pihopa, kia whakaae mai ia kia tokorua atu he Mangai Reimana ki tenei Hui, ara, kia kotahi mo te Kawa-Kawa, kia kotahi atu mo Whangarei.

Whakaaetia ana.

I whakaaria e Rev. R. Tangata.

I tautokona e te Wiki te Paa.

Hei a Noema, 1877, ka whiriwhiri ai i nga Mangai Reimara mo te Hui tuatoru o te Hahi Maori o tenei Atirikonatanga.

Whakaaetia ana.

I whakaaria e Rev. M. Taupaki.

I tautokona e Rev. H. P. Taua.

E whakaae ana nga tangata o tenei Hui kia puta ta ratou uaua ki te pehi i enei tikanga kino a te Maori mo nga tangihanga me nga nehunga tupapaku—

  • (1) Ko te tanu Kawhenakore.
  • (2) Ko nga tikanga Maori mo nga wahi kua waiho nei hei tanumanga tupapaku.page 7
  • (3) Ko nga hakari tangihanga, ara, ko te whakapaunga o nga kai a te pouaru ratou ko aga pani.
  • (4) Ko te waipiro i nga tangihanga me nga nehunga.
  • (5) Ko te ahua tapu o nga kai tangotango i te tupapaku.

Whakaaetia ana.

I whakaaria e Rev. M. Kapa.

I tautokona e Hare Ianga.

Ki Kaikohe te Hui o te Atirikonatanga i te tau 1878, hei te 9 o Hanuere.

Whakaatia ana.