I mine nga mema o te tuarima o nga Hui Nui o te Hahi Maori o te Pihopatanga o Akarana Ki te Wharekura i Tipene, Panera, Akarana i te Paraire, Hanuere 8, 1892. I te 10 o nga haora ka tango i te Hapa Tapu ki te Wharekarakia o te Pihopa. I te 3 o nga haora ka noho te Hui. Ka mutu te karangaranga i nga ingoa o nga mema, ka kii a te Pihopa he Hui e rite ana ki ta te ture i whakatakoto ai. Ano ka mutu te [unclear: inoi], ka whaikorero te Upoko—koia na tana whaikorero.

E aku hoa Maori, e nga Minita me me nga Reimana, Haere mai ki Akarana—Haere mai ki Tipene. Ka tahi ano tenei Hui ka noho ki Akarana, a ki taku whakaaro he mea pai kia mine tatou a nga tau e haere ake nei ki konei i etahi taima. Tera e amuamu nga tangata o nga kainga tawhiti ki te kapea rawatia o ratou pariha e nga Hui, otira tera ano nga mea e pai ai kia noho nga Hui ki konei ki te nohoanga tuturu o te Pihopatanga. E hui ana te Hinota Pakeha ki Akarana i nga tau katoa, a e whai nohoanga nga Minita Maori ki taua Hinota, otira kahore ratou e whai ngakau ana ki te haere mai. Ki te tae mai ratou ka manawareka te taha Pakeha. Ka ahei ano nga Reimana Maori te noho ki taua Hinota ina tonoa mai e nga Pakeha me nga Maori o nga takiwa pooti mema. He tangata [unclear: ngatahi] nga Pakeha me nga Maori na te Hahi kotahi, a e rite tahi ana nga ture mo tetahi mo tetahi. E tika ana ua koutou kia kāti he Hinota mo te Hahi Maori, ina hoki ma koutou ano e whakatakoto nga tikanga e kitea ana e koutou e rawe ano mo koutou. Tetahi hoki he kore no te tokomahatanga o koutou e mohio ki te reo Pakeha, e ahei ai koutou te uru ki nga korero a te Hinota Pakeha.

He maha nga mea o te wahi e noho nei tatou e tika ana kia maharatia e nga Maori. Ko te pihi whenua nei, i tukua ki te Hahi e Ta Hori Kerei, i te wa e Kawana ana ia, hei whakaakoranga i nga tamariki o nga iwi e rua, me whakaako ki nga tikanga o te Whakapono mo nga tikanga mahi. I hanga nga whare kura tuatahi e Pihopa Herewini, a ko nga kaiwhakaako kua mahi ki konei, ko taua hoa pono o te Maori ko Pihopa Herewini, ko Atirikona Kihiringi, ko Atirikona Manihera, ko Revd. R. Para. Kihai i mamao atu i konei te whare o tetahi atu tino hoa pono o te Maori ara o Ta Wiremu Matenga, nana nei i kura etahi o nga Minita Maori ki nga mea o te Whakapono. I tona matenga, waiho iho e ia tetahi whenua mo te Kura o Tipene, me tetahi moni mo te Tahua Whangai Minita.

He tino mea whakahari ngakau te taenga tokomaha mai o nga mema, ina hoki i neke ake i te 200 maero te roa o te takiwa i haerea mai e etahi o koutou. Kei te pouri ano i te ngaronga o Atirikona Manihera ratou ko Rev. J. Matiu me Rev. R. Para, page 6me pehea ua ratou i te pehenga o te kaumatuatanga; "Ko te wairua e hihiko ana ko te kikokiko e ngoikore ana."

Ka uru tahi tatou ki te powhiri i to tatou minita kaumatua i a Heta Tarawhiti.

E hari ana hoki te ngakau i te mea e noho mai na a Mata Koroneho, ko ia hoki tetahi i uru ki te whakamaori i nga Karaipiture Tapu. E rapurapu noa ana tatou i etahi mema o te takiwa o Waikato ki raro, o Taranaki hoki. Kei te mohio tatou ki te take i ngaro ai ratou, otira, kei te tumanako te ngakau e tutata ana te ra e whakakorea ai nga mea e arai nei i a ratou. Ko te mea e hiahiatia ana, kia tuku nga takiwa katoa o te Pihopatanga i nga mema ki tenei Hui. Me whakamaha nga Minita Maori o Waikato, o Taranaki ka pono ai te mahi o te Hahi ki ena takiwa. Tokorua o nga rikona ka whakapirititia, kotahi tangata ka whakarikonatia a te Ratapu e haere ake nei. Ko te tikanga, me whai whakaminitatauga i nga tau katoa kia kaua ai e pa he raruraru ki te Hahi i te mea ka koroheketia ka turorotia ranei nga minita.

Kua whakaae te Komiti tono Mihinare o Ingarangi kia homai £100 mo nga tau e rua hei tapiri i nga moni e kohikohia ki konei hei oranga mo nga tangata e haere ana ki Waikato ki te whakahoki mai i o reira iwi ki te Whakapono.

Tera tatou e whakama ki te kore e kitea he tangata e tika ana mo taua mahi, ki te kahore hoki e uru ki te rapu oranga ma ratou. I whakaakona o tatou hoa ka whakapakia a te Ratapu ki te Kareti i Turanga. Ko Atirikona Renata Wiremu te tumuaki o taua kura, he tino hoa ia no te Maori, he pera rne Pihopa Herewini raua ko Ta Wiremu Matenga. Tenei te noho nei i waenganui i a tatou tana tama me tana hoa mahi a Rev. H. Wiremu.

Ma te mohio o nga minita ki te maha noa iho o nga mea e kitea nei te matauranga a te Pakeha, haunga anake mo te taha ki nga Karaipiture me nga mea o te Whakapono, ka ata rite ai ratou mo ta ratou mahi. E puare ana nga kura Kawanatanga ki te whakaako i nga tamariki i nga mea whaka-te-ao a e kore rawa e tika kia kuare nga minita ki aua mea. E whakaakona ana ki te Kura nei ki Tipene nga mea whaka-te-ao hui katoa ki nga mea whaka-te-rangi. Kei te ruma e hui nei tatou nga mea hei whakakaha i te tinana, kei tetahi atu nga mea hei whakakaha i te wairua me te hinengaro, ara nga pukapuka, nga aha noa. Ko etahi o nga matua e amuaumu ana mo te kore o a ratou tamariki e akona ki etahi mahi Pakeha; a ko etahi matua e amuamu ina whakamahia nga tamariki ki nga mea mama. Me pehea ranei e miarie ai ena tu matua ? Heoi, waiho marie ki nga kaiwhakahaere te tikauga, a kaua nga matua page 7e whakarongo ki nga tito noa iho a te tangata. Ki te ata titiro koutou i nga ruma, i nga kai, i nga tikanga katoa o te kura, ka kitea kahore rawa tetahi mea i hapa e tupu pai ai nga wairua me nga tinana o a koutou tamariki.

Kua tae hou ahau ki nga takiwa o te Waimate, o Hokianga, o Hauraki, a ki taku titiro e puta ana te uaua o nga minita, me nga kaiwhakahaere o te Hahi. Kotahi mea i tua pouri ai ahau, ara ko te pakaru o te whare minita o Waimamaku. Ki te kino te whare o te tangata, ki te rere te ua ki tona moenga, ki te ngaro katoa te whare i te wai, me pehea e ora ai te tinana o te tangata e kaha ai ki te mahi ? Me whakaaro nga tangata o nga pariha ki nga whare o nga minita. Kaua koutou e whakatutua i o koutou minita.

Kua timataia i Ingarangi te perehi i te Paipera rarangi whakariterite, otira e kore e oti wawe. Ka tae au ki Kaitaia, ki Peria a nga ra o tenei marama

Ko ena korero aku mo a tatou ake mahi. He kupu tena na Paora "Kaua tana ake e tirohia e tetahi e tetahi, engari ko nga mea a era atu hei tirohanga ma tetahi ma tetahi." Piripai ii. 4.

Na, tena tetahi raruraru kua pa ki o tatou hoa i nga motu o Merenihia. Kei te mahara ano etahi o koutou i tae to tatou hoa kua mate a Renata Tangata ki Nawhekairangi, a perehitia ana nga korero o tana taenga ki taua motu. Kua kake te Rongopai ki aua motu i enei ra; otira kua mate tetahi o aua kai mahi i te tau kua pahure nei, a ko to ratou Pihopa, tama a Pihopa Herewini, kua turorotia. Kua whakamutua tana mahi, a inaianei e noho Pihopa kore ana aua tangata. Ko a tatou ohaohatanga a te Ratapu me tuku ki o tatou hoa e noho pani mai ra, hei tohu aroha [unclear: rua] tatou kia ratou.

Ma te Atua e homai tona atawhai kia tatou i tenei taima, kia kitea ai e tatou nga tikanga e neke ai Tana Kororia, e tupu ai hoki te pai ki te Hahi Maori o tenei Pihopatanga.

Whakaaria e Rev. M. Kapa.

Tautokona e Rev. Hare Reweti.

E whakapai ana tenei Hui ki te whaikorero a te Upoko, a e tono ana kia perehitia ki te pukapuka o nga Mahi a te Hui.