Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

He Ture hei whakatikatika hei whakatopu i te Ture o te Kooti Whenua Maori.

He Whakaritenga Noatanga Atu

He Whakaritenga Noatanga Atu.

99.Ka whai mana te Kooti ki te whakamana i nga whakariteritenga. Ka whai mana te Kooti i runga i tana whakahaere i nga tikanga o tenei Ture ki te whakatuturu i nga whakariteritenga a agn Maori ki a ratou whaka-Maori i runga i tetahi whenua e whakawakia ana.
100.Nga pukapuka e tuhia ana e te Tumuaki o nga Kaiwhakarite Whakawa ka mana. Ka whai mana nga Pukapuka tuku me nga pukapuka katoa e tuhia ana ki te ingoa o te Tumuaki o nga Kai-whakarite Whakawa ki nga mea e whakaaturia ana i roto i aua pukapuka.
101.Ka ahei te Kooti ki te whakatau ki te whakaroa i te taima. Ka whai mana te Kooti i runga i tetahi whakawakanga ki te whakaputa i tetahi Whakataunga tarewa tino tuturu ranei i runga i tana i kite ai he mea tika, a ka whai mana ia Kai-whakarite Whakawa ki te whakaroa i te wa e whakahuatia ana i roto i taua Whakataunga mehemea i kiia kia mahia tetahi mea i roto i tetahi wa e whakahuatia ana i roto i taua Whakataunga.
102.E ahei ano te tango mai nga korero whakaatu o mua i te aroaro o te Kooti hei korero ano. Ka whai mana ki te aroaro o te Kooti i runga i tetahi whakawakanga nga korero oati o tetahi atu whakawakanga o mua atu mehemea ia e whakaaro ana te Kooti ko aua tangata ra ano enei o taua whakawakanga o mua.
103.
Nga he me whakatikatika. Ka whai mana te Kooti me nga Kai-whakarite Whakawa ki te whakatikatika i nga mea hapa i roto i tetahi whakawakanga.
Te whakatikatikanga he i runga i etahi tikanga. Ma te Kooti ma tetahi o nga Kai-whakarite Whakawa ranei e whakarite nga Whakatikatikanga e kitea ai te tino putake o te mea e tautohetia ana i te aroaro o te Kooti.
Ka ahei kia whakatikaia ahakoa kahore i tonoa. Ka tika ano kia whakaritea aua Whakatikatikanga ahakoa kahore i tonoa, kei te Kooti kei te Kai-whakarite Whakawa ranei te tikanga kia tonoa kia utua kia kaua ranei e tonoa kia utua.
104.Ka whai mana te Tumuaki o nga Kai-whakarite Whakawa ki te whakatu Kai-whakamaori ki te whakakore hoki. Ka whai mana te Tumuaki o nga Kai-whakarite Whakawa ki te tuku pukapuka whakamana i ana tangata i whakaaro ai he tangata tika hei Kai-whakamaori i runga i te mana o tenei Ture a kei a ia hoki te tikanga whakakore. Engari ko nga Kai-whakamaori katoa i whakamana i mua atu o te whakatuturutanga o tenei Ture a Kahore ano i whakakorea ka tu ano ratou hei Kai-whakamaori i runga i tenei Ture kia puta ra ano he tohutohu ke atu ma te Tumuaki o nga Kai-whakarite whakawa.
105.Ka whai mana te Kawana te Tumuaki o nga Kai-whakarite Whakawa ranei ki te whakatarewa ki te whakakore me te Kai-whakarite Whakawa ki te whakatarewa i te mana o te Kai-whakamaori. Ka whai mana te Kawana, te Tumuaki ranei o nga Kai-whakarite Whakawa ki te whakamutu i te mana o tetahi o aua Kai-whakamaori mo tetahi wa ki te whakakore rawa atu ranei i a ia. Ka whai mana ano ia Kai-whakarite Whakawa ki te whakamutu i te mana o tetahi Kai-whakamaori mo tetahi wa, engari kia tere tonu tana whakaatu ki te Tumuaki me whakamarama hoki ki a ia te putake i whakamutua ai.
106.Te whiu mo te mahi mana kore. Mehemea ka ki tetahi tangata he Kai-whakamaori ia i runga i tenei Ture a ka mahi ia i a te Kai-whakamaori mahi na ehara nei ia i te Kai-whakamaori kua whakamana, he Kai-whakamaori ranei ia i whakamana kua whakatarewatia tona mana, ka tika kia meatia kia utua tonutia e ia te moni e £50.page 13
107. Ma te Kooti ma tetahi ranei o nga Kai-whakarite Whakawa Ki te whakaae te Kooti ka tu te Kai-whakahaere Roia ranei. e matua whakaae katahi ka tika kia tu tetahi Roia, Kai-whakahaere ranei i te aroaro o te Kooti whakahaere ai i te taha o tetahi tangata a ka whai mana ano te Kooti i roto i te whakawakanga ki te whakakore i taua whakaaetanga.
108.
Ko nga moni e kiia ana i roto i tetahi Pukapuka Whakataunga Te moni i kiia kia utu a ka ahei kia tikina e te Tamana. a te Kooti kia utua a ka kore e utua ma te tamana e kimi i roto i tetahi Kooti whai mana.
Mehemea ka whakaaria te tauira o te Pukapuka Whakatau Hei kupu tuturu te Tauira. kia utua he moni i whakamana ki te ingoa o tetahi Kai-whakarite Whakawa me te Hiiri o te Kooti ma tena e mohiotia ai i kiia kia utua te moni i te ra i tuhia ai taua Pukapuka Whakataunga.
109. Ko nga pukapuka tuku whenua hoatu noa ranei, nga whakaritenga Kore mana o nga whakariteritenga o mua o te Tiwhikete. me nga kupu whakaari e tau ana ki tetahi whenua Maori ekore rawa e whai mana mehemea kahore i whakataua kia whakaputaina he Tiwhikete i runga i te mana o tenei Ture haunga ia nga pukapuka whakariteritenga mo nga harakeke me era atu mea o te whenua mo nga tau e toru kahore mo tetahi wa roa atu.
110. Kei te tuhinga a te wahine Maori marena i tetahi pukapuka Ekore e pataitia te wahine Marena. tuku whenua i tetahi atu pukapuka ranei e kiia ana e te Ture kia whakaaetia (tana tuhituhinga) i te aroaro o etahi Komihana ekore e meatia hei tikanga rawa inaianei engari ka mana tonu tana tuhinga i aua tu pukapuka penei mehemea he wahine takakau ia.
111.
Ko nga Pukapuka Tuku whenua, nga pukapuka whakaritenga Tuhituhinga pukapuka tukunga whenua pehea atu ranei. me era atu pukapuka katoa e tau ana ki te whenua e tuhi ai e te Maori tona ingoa ki roto me whakamaori ki a ia e tetahi Kai-whakamaori kua ata whakamana, me tuhituhi e taua Maori i te aroaro o taua Kai-whakamaori raua tahi ko tetahi atu tangata a me tuhi e taua Kai-whakamaori he Kupu Tuturu ki runga ki taua pukapuka penei me te ahua i roto i te Kupu Apiti tuarua ki tenei Ture.
Me tuhi taua Kupu Tuturu i runga i te mana o "te Ture mo Ka kiia he whakaaturanga. nga Kai-Whakawa, 1866."
112. Ekore e mana aua tu pukapuka mehemea e kore e tuhia i Me tuhi i runga i tenei tikanga. runga i te tikanga kua whakaaturia nei. Heoi, ka tuhia i runga i taua tikanga ka whai mana.