Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

[Native Reserves Act 1873]

Whakawhaititanga

Whakawhaititanga.

Whakaingoatanga.

Matua-korero.

1. Ingoa Poto.
2. Whakakorenga Ture.
3. Nga meatanga e mana tonu ana.
4. Tenei Ture ka mana ki runga ki nga wahi-rahui Maori katoa.

Whakaritenga Takiwa me te whakaturanga Komihana.

Nga tikanga e tau ana ki runga ki a ratou.

5. E ahei ana te whakarite takiwa.
6. Me whakatu Komihana.
7. Whakaturanga Poata. Huihuinga o te Poata.
8. Mana kia whakawa, kia wakawakia ranei.
9. Te tikanga o te tono ki nga Komihana kia utu moni ratou i runga i a ratou mahi.

Whaitaketanga i raro i te mana Ture i roto
i nga Whenua-Rahui Maori.

10. Takorotanga wahi-rahui.
11. Ka tu he Komihana ka mau ki a ia nga wahirahui. Haunga nga wahi i puritia e nga Maori ake ano i roto i nga whenua hoko ki a te Kuini.
12. Ko nga tangata i tu i raro i era Ture me whakaatu i te whakahaeretanga o nga moni.
13. Me tuku mai e ratou nga moni ki a te Komihana.
14. Ka kore ka whakawakia ratou.
15. Ma te Komihana e tirotiro nga kautatanga.
16. Ma te Komihana e hoatu he pukapuka whakaatu i te rironga o nga moni i a ia.

Whakahaeretanga o nga Whenua-Rahui.

17. Mana o nga Komihana.
18. Ko nga tikanga o nga wahi-rahui e kore e whakaputaia ketia.
19. Mana ki te hoko, ki te kurutete, ki te riihi ranei.
20. Ko nga moni me hoko ki te whenua.
21. I te mea kaore ano kia hokona ka waiho mo runga i nga tikanga o nga wahi-rahui.
22. Pukapuka a te Komihana he mea whakamarama.
23. E kore e tau he he ki nga Komihana mo nga moni tuku ki te tangata atu.

Nga tikanga noa atu mo te whakaeretanga.

24. Ma te Kawana i roto i tona Runanga e whakarite he tikanga.
25. Nga tikanga hei noho ki roto i taua whakaritenga tikanga.
26. E ahei ana kia whakaritea he tikanga whakahaere mo nga wahi rahui.
27. E ahei ana te whakaputa ke i aua tikanga.
28. Ma te Komihana e whakaatuatu.
29. Tetahi atu whakaaturanga.
30. Kapi o te pukapuka whakaatu ka hoatu ki te Runanga o te Kawanatanga.
31. Tikanga whakahaere mo nga Komihana.

Whakapaunga moni i runga i te whakahaeertanga tikanga.

32. Te Mana ki te wehe atu he moni hei whakahaeretanga tikanga.
33. Moni e riro mai ana i runga i etahi tikanga tuturu.
34. Mahinga o nga moni e riro mai ana i runga i nga wahi-rahui.

Whakakorenga i te take Maori.

35. Nga tikanga o tenei Ture ka puta ki runga ki nga whenua kaore ano kia whakangaromia te take Maori, i runga ano ia te whakaae a nga tangata Maori.
36. Ma tetahi tangata i whakaritea e te Kawana e ui ki te whakaae a nga tangata Maori.
37. Tukunga ki te Kooti Whenua Maori.
38. Whakawakanga take e te Kooti Whenua Maori.page 2
39. Mahinga i runga i te whakakorenga o te take Maori.
40. Panuitanga o te whakakorenga take Maori.

Wahi-Rahui e waiho ane mo etahi tikanga tuturu.

41. Me waiho etahi whenua mo etahi tikanga tuturu.
42. Ma te Kawana e tuku ki etahi Kai-tiaki nga whenua kua waihotia e nga tangata Maori hei tikanga kura, aha atu.
43. Ka tangohia mai i roto i nga whenua riro i te rau o te patu etahi hei tikanga whare turoro, hei aha atu.
44. Ma te Kawana e whakaae nga Tari Maori i Akarana i Onehunga. Apiti B.
45. Ma nga Maori e rahui he whenua. Apiti C.
46. Ma te Komihana e mea kia whakakorea te take Maori.
47. Nga tikanga tiakanga e mau ai etahi whenua ki ta tangata ma te Kawana i roto i tona Runanga e whakarite.

Whakaritenga noatanga utu.

48. Whakaaturanga tikanga tiakanga i etahi meatanga.
49. Tikanga o te tukunga mai o te Karaati.
50. E tika ana kia tangohia ano e te Kawana nga tikanga tiakanga i etahi meatanga.
51. E tika ana ma te Kawana e whakatu i etahi Kai-tiaki Pakeha.
52. Ma nga Kai-tiaki e whakakore i te take Maori.
53. Nga "koha" waiho a te Niu Tirani Kapani Apiti D.
54. Whakamananga o nga mahinga o mua.
55. Wahi tukunga na Kanara Mekereweti.
56. Whakaritenga whai-tikangatanga a te tangata.
57. Whakamauranga whenua ki nga Kai-tiaki.
58. Whakamataratanga o nga whenua here, me te whakakotahitanga.
59. Waihotanga o nga tikanga i meatia i mua ai.
60. E kore tenei Ture e tau ki nga whenua noa atu.
61. Te mana a te tangata ki te wehe atu he whenua hei whenua-rahui.
62. Kei waho nga whenua-rahui o te mana o te Ture Whenua Maori. Nga Apiti.