Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

[Native Reserves Act 1873]

Whakapaunga Moni i Runga i Te Whakahaeretanga Tikanga

Whakapaunga Moni i Runga i Te Whakahaeretanga Tikanga.

32.Te Mana ki te wehe atu he moni hei whakahaeretanga tikanga. No te mea e tika ana kia whakatakototia he tikanga mo te whakapaunga moni ki runga ki te whakahaeretanga tikanga mo nga whenua-rahui Maori i ia takiwa i ia takiwa e whakaritea ana i raro i nga tikanga o tenei Ture: Na ka meingatia tenei he mea tika ma te page 9Kawana i roto i tona Runanga, i etahi taima, i roto i etahi whakaritenga-tikanga e whakatakototia peratia me te mea kua korerotia i runga, mana e whakarite kia wehea kia waihotia etahi moni e pai ai ia, ia tau ia tau, i roto i nga moni e puta mai ana ki tetahi Komihana Whenua-Rahui Maori no runga i tetahi noa atu whenua-rahui Maori e whakahaeretia ana e ia, a ko aua moni e waihotia peratia ana me hoatu ki roto ki etahi moni e whakahuatia i roto i aua whakaritenga tikanga, a me waiho hei moni whakahaeretanga tikanga mo runga i taua whi-rahui Maori.
33. Ko nga moni katoa e riro mai ana ki nga ringa o etahi Kaitiaki Moni e riro mai ana i runga i etahi tikanga tuturu. i runga i tetahi wahi rahui Maori kua oti ke atu te whakatakoto i tona tikanga, ko aua moni me ata tuku pono ano ki runga ki nga tikanga i whakatakototia ai—haunga nga tikanga i roto i te tekiona i runga tonu ake nei mo te moni pau i runga i te whakahaeretanga, me mana tonu ena.
34. Ki raro i nga tikanga o te tekiona e toru te kau ma rua mo Mahinga o nga moni e riro mai ana i runga i nga wahi rahui. te moni pau i runga i te whakahaeretanga, ko nga moni e puta mai ana i ia tau i ia tau i runga i nga whenua-rahui Maori katoa kaore ano kia whakatakototia ketia he tikanga mo aua moni, kaore hoki i whai tikanga i tia i roto i tenei Ture, i muri iho i te tangohanga mai i roto i aua moni etahi moni e tika ana hei tiakanga hei whakapainga kia pai tonu te taonga e tiakina ana (ara te whenua-rahui, nga whare i runga, nga aha atu ranei) ka whakahaerea nga toenga e te Komihana Whenua-Rahui Maori ki runga ki etahi tikanga hei painga mo nga tangata i waihotia ai taua wahi-rahui, me nga tangata o muri i a ratou, ara ki runga ki tetahi ki etahi, ki te katoa ranei, o enei tikanga ki raro iho nei. Ko te rahinga o nga moni e whakahaerea ki runga ki tetahi ki tetahi o aua tikanga, me te ara o te whakahaeretanga, ma te Kawana i roto i tona Runanga e whakaae, ara:—
(1.) Te utunga i te ruritanga o taua wahi-rahui, me nga moni mo te mahinga i roto i te Kooti Whenua Maori, ki te ai he pera.
(2.) Te hanganga me te whakapainga tonutanga o tetahi whare kura, tetahi atu whare ranei, mo nga tikanga o te tokomahatanga o te tangata.
(3.) Te hokonga me te hanganga o nga mea ahu whenua.
(4.) Te hanganga taiepa me te keringa awa hei whakamimititanga mo te wai o te whenua, me te whakapaitanga noatanga atu o te whenua.
(5.) Te hanganga me te whakatuturutanga me te whakaoranga whare me etahi atu taonga.
(6.) Hei hokonga kai, hei utu takuta hoki me nga rongoa turoro.
(7.) Hei utunga i nga kai-whakaako kura.
(8.) Hei hoko pukapuka me etahi atu mea hei hanga tuhituhinga.
(9.) Mo etahi atu tikanga whakaakoranga.
(10.) He moni mo nga reeti o te takiwa—ara mo nga moni e kohikohi ana mo runga i nga mahi o te takiwa.