Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Petition of William Thompson, Te Waharoa

Waihou, 18 Hurae, 1865

page break
Waihou, 18 Hurae, 1865.

Ko ahau ko William Thompson Te Waharoa ka tuhituhi atu kia Tianara Runanga Haihuinga e Poneke kia whakarongo ki oku korero e takoto rei; ki toku mamae ka tukua atu nei kia koutou, hei kia-titiro i tenei he whakapae—teka-ki au, kia tika te titiro, kei puta he take whawhai a muri ake nei.

Kua ki, He tangata kino ahau, He tangata rebel ahau—Kohuru. Kua huihuia e au tetahi huihuinga tangata hei kohuru Pakeha; ki te pei atu ki te moana; ki te tahu ki te ahi i a Akarana, me era atu i tahaki atu ranei.

Kua he i au enei korero.

Kua tuhituhi a Te Pokiha ratou ko ona hoa kia Te Kuini Wikitoria, kua korero whakahe moku. No reira, kua hiahia ahau kia tirohia ko wai ra te mea tika, ko wai ra te mea he. Tukua ma te Ture e titiro.

Ka ae anau ki tetehi Ingirihi hei whakawa i waenganni o te tika o te he; otira mehemea he Ingirihi whakaaro rangatira, ngakau tapatahi, e wehi ana ki te Atua, e hopohopo ana ki te kino. Ka pai au ki te whakaatu i tetehi Kai-Whakawa, ko Arene ranei, ko Pekamu ranei. E hara enei i te tangata whawhai. No enei, ka tahi ahau ka mohio ka tika te Ture.

Mehemea e kore koutou e pai ki enei Kai-Whakawa tika, waiho ma te Kuini e rapu tetehi tangata pai, tika, koia tera te tangata; ka tukua mana e titiro toku mate. Waiho oku hoa pouri kia korero kino ana ki ahau. Taihoa kia kitea taku iwi me ahau ki te aroaro o oku hoa pouri, kei reira ka tukua nga mea he kia kererotia ta ratou he tukua ma te Kai-Whakawa e titiro na wai te take o tenei whawhai.

Ka hiahia ahau ki oku hoa a te ra whakawa, ara a Te Manihera, a te Ahiwera, a Te Paraone, a Te Matenga, a Te Pihopa, a Hori Kereama, hei Kai-whakarongo.

Na te korero ahau i kawe ki te whawhai. Ka nui toku hiahia ki te noho marire; ka nui aku hoa pai Pakeha e aroha tetehi ki tetahi. Otira i taku rongonga i o raton kainga i Ihumatao, i Pukaki, i Mangere, i Patumahoe, me te maunga o Ihaka ratou ko tona iwi ki te whare herehere, kahore ahau i hapai i te pu i tenei takiwa. Te weranga o nga whare o Pokeno, tae noa ki te whitinga o nga hoia i Mangatawhiri, mate noa oku hoa i te Koheroa, ka tahi au ka mau i te pu; he pouri noku. Ka hapai nga e toku ringa pu ake taku pu hei tiaki moku.

I te timatanga o te whawhai ki Taranaki ka nui taku pouri, ka tae ahau ki reira, ka tuhi atu ahau kia Te Tianara kia whakamutua te whawhai i reira. Kua hiahia ahau hei hoa mo te Kawana kia whakahokia paitia nga Pakeha ki o ratou whenua ki Tataraimaka, ka kapea aku korero a ia. Ko wai ra te mea hiahia ki te whawhai? Kua whakamatauria e ahau i reira te noho pai. Tukua ma te KaiWhakawa e titiro, ka he enei.

I te taenga mai o Kawana ki Taupiri, kahore koia ahau me taku iwi i whakapai ki a ia i reira? I haere mai koia ia me ana hoia kia matou? Kaore koia ia i tona hokinga atu i whakarite mea hei whawhai? Kaore koia i whakamahi i nga hoia ki te hanga rori? Ki te whakatu pou waea, ki te hanga pa, ki te tiki hoia, me nga tima hoki. He aha taku he i reira, me toku iwi hoki i hanga ai he mea:—

1. I mate koia tetehi Pakeha i reira? 2. I pau ranei tetehi whare i te ahi? I tahaetia ranei i te takiwa I aia atu ai nga Maori i o ratou kainga i Waikato? Tukua ma te Kai-Whakawa e ki ko wai ra te tangata he.

Ki Waikato kua hiahia ahau kia pai i te takiwa i a Te Kohi i tana hiahia ki te ngangare: a i whakamatau ahau ki te pehi i nga ngakau riri kino. I tona hekenga atu i te Awamutu, ka tukua paitia ona taonga; he tangata Maori te kai-tiaki o nga whare me nga taonga o roto, o waho.

Ko nga Pakeha i noho ki o ratou wahi, i tiakina paitia ratou me nga taonga e te Maori. Tukua ma te Kai-Whakawa o ki te ki.

Kaoro koia, ahau i whakatupato i a Te Ahiwera ki to kino kia haere atu nga Pakeha o te takiwa whawhai me nga tamariki, wahine, i pena ai ahau he tupato noku ki te tangata hikaka kino.

Kaore koia ahau i tuhituhi atu kia Paraone o Tauranga, hei whakatupato ki a ia? I mahara pea ia he kupu tuturu mo ratoa, he whakaaro kino noku ake ki nga Pakeha o tera kainga. Tukua ma te KaiWhakawa e ki, kaore tenei e tika.

I murus koia nga Pakeha o Hauraki e nga tangata Maori o reira, o Waian, o Tauranga? Mehemea i hiahia matou ki tera mahi, ma wai e arai?

Ka nui taku kaha ki nga mea i kaha ahau. I te pakarutanga o te whawhai, e taea kois te arai te Kino o te tangata kua uru te kino ki tona ngakau. Otira, tukua ahau ma te whakawa.

He tangata Kohuru koai ahau? Heoi ano taku whawhai, he tiaki i toku tinana; me toku whenua hoki. Kore rawa toku hiahia ki te whawhai.

Ki muri i te horonga o Rangiriri Kua hiahia ahau kia mau te rongo. Ko taku pukapuka kia Te Tianara kaore i rongo. Kawe tonu te whawhai.

I te takiwa i whiti mai ai nga hoia i Mangaiawhiri ehara i a ratou te hiahia kia kino ki au, ki toku iwi hoki engari na to ratou Kai-whakahaere te mea I hiahia kia kino ki au me taku iwi hoki. Tae mai ahau ki Ngaruawahia, kawe tonu te whawhai. I te mutunga o te whawhai o te hoia, ka muta hoki te Maori. Tukua ki te whakawa, mana e patai na wai i hanga tenei whawhai.

page 2

No te taenga mai o Hori Kereama ki te whawhau rongo, ka ki mai ki au, "Tukna ki te Ture kotahi mo te Maori mo te Pakeha." Ka ki atu au, "Ae kia kotahi te Ture, hei whakatika i te mea tika, hei whakahe i te mea he."

I te taenga mai o te Kawana tuatuhi be aha tana Ture i homai hei tiaki i nga Maori? I tiakina koia te Ture i a Wi Kingi me Waitara? He Ture koia i tiaki i a matou i o matou whenua, taonga, i reira? He Ture koia nga Pakeha a te Kawana i tuku mai nei ki tenei motu, Pakeha kai waipiro, kohukohu, korero kino, whakaiti rangatira? No reira ka ki ahau kia whakaturia taku Kingi, ta te mea ekore taton e pai ki te Ture. I naianei, e hoa ma, ko te ture o te Kuini he ture hei tiaki i taku Kingi, me to iwi katoa heki. Tukua atu ma te Kai-Whakawa e titiro ki te mea he he taku whakaaturanga o taku hei tiaki ia matou kei kino.

Kaore au e pouri ki oku hoa i kino mai ki ahau. No mua taku hiahia kia pai kia kake taku whenua ki te pai, kia whai taonga ki te hoa pai o te Pakeha. Ma te ture o te Kuini e whakatuturu ki te pai. No te mea ka nui te whakapoheine ki ahau, ki taku iwi hoki, naianei ka pai ahau kia whakatu tetahi kai titiro hei whakamarama mo tenei poheketanga ki au. Mehemea ka tirohia paitia, ma reira pea ka mohio na wai te whakaaro whawhai na wai ra te hiahia ki te noho pai.

Tukua atu taku tononga kia kite Te Kumi, kia rongo hoki ki enei korero, kia whakaturia e ia, e koutou ranei, ia Arena i a Pekamu Kai-Whakawa kia whakawakia tikatia kei whawhai a muri atu

Heoi, na to koutou hoa.

Na William Thompson, Te Waharoa.