Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Proceedings of of the Kohimarama Conference, Comprising Nos. 13 to 18 of the "Maori Messenger."

Na Ngatikahungunu. No. 6

page 45

Na Ngatikahungunu. No. 6.

E hoa, e te Kawana,—

Tena koe! E whakapai ake ana ahau ki a koe i ki mai nei kia tirotirohia atu e matou etahi kupu o roto i tau nupepa: kitea ana e au i te rarangi tuarua e ki ana ki a Kuini atawhai, mea ake ana ahau he tika tonu tenei, ina hoki ko tenei motu i roto i te pouritanga e noho ana; tera te Kuini te kimi mai ra i te kupu o te Karai-piture, kitea ana, ina te kupu i kitea iho e ia, "Haere koutou, akona nga tauiwi katoa, iriiria ratou ki te ingoa o te Matua, o te Tamaiti, o te Wairua Tapu: akona ratou kia rongo i nga mea i mea ai ahau ki a koutou; ko ia e whakapono ana, a ka oti te iriiri, ka whakaorangia; otira, ko ia e kore e whakapono, ka meinga kia mate." Ka tahi te Kuini ka mea, "Me tono tetahi minita hei ako i a ratou, maku ano e utu." Ko nga tangata tenei i utua nei e ia, ko nga minita ka tahi, ko nga takuta ka rua, a ko nga kai whakaako kura ka toru; koia nei tonu taku i whakamihi ake ai, ko te marama o nga tikanga, ta te mea kahore ana meatanga mai mo ona taonga kua pau nei i au, ara, i te whakaakonga i te Maori. Tenei ano te nuinga e kore e taea e au te whakatepe marire atu. Tenei ano tetahi, ko tana tutakinga atu i nga iwi kino kia noho atu i o ratou na kainga, kaore e tukua mai ki tenei motu.

Tenei ano hoki tetahi, kei te rarangi tuatoru. Kia rongo mai koutou, e aku hoa Pakeha, ko nga wahi e kiia ana e te Kawanatanga mo te tangata kotahi kei te kore ano e marama, ina hoki ra kaore ano he pukapuka whakapumau kia riro mai i aia. Ka kiia mai e te Kawanatanga, "Mou tenei." Muri iho ka puta mai tetahi Pakeha, ka ki atu te Maori, "Na te Kawanatanga tenei kainga i homai moku;" ka ki mai hoki ia, "Kua riro atu hoki aku moni i te Kawanatanga." Kia tae mai nga tangata o te Kawanatanga, ka ki atu taua tangata, ka ki mai ia, "Koiano, kati, kei konei pea mou", muri iho ka riro ano. Rarangi tuarua, tuatoru, tenei taha. Tenei ano hoki tetahi kupu a maua mo tenei rarangi tuaono. Ko to maua tenei: ki te tahae te tangata, me utu; ki te kore he utu, ka tika kia tukua ki te whare-herehere. Kohuru, ko ia ano te utu. Ko nga mea tenei e tino tauwehe ana te tangata Maori. Ka he te taugata kotahi, ka tikina mai ka oho katoa tona iwi ki runga.

Tenei hoki tetahi kupu a maua nei mo te rarangi tuawhitu. E ki ana maua no page 46 nga Pakeha te korero parau, koia tenei, ko nga tangata e hoa aroha ana ki te Maori. Ko te tikanga hoki tera i ohooho ai Wairarapa, na runga i enei mea, i te korero parau.

Mo te rarangi tuawaru. E hoa, e te Kawana, i to maua rongonga kei te hanga he Kingi mo Niu Tireni, penei tonu ake o maua nei whakaaro, he tahae tenei: koia tenei te tahae, ko tenei ingoa hoki no te Pakeha. Kahore koutou i ki mai ki nga Maori, "Tenei ingoa mou." Tenei ano nga mea i homai pai e koe, e te Pakeha. mo te Maori—he pu, ka tahi, he whakapono, ka rua, he kakahu, ka toru. Tenei hoki etahi o matou kua minitatia, ko etahi kua kai-whakawatia. Ko maua nei kua iriiria, ko nga ingoa o maua nei matua kua mahue. Inaia taku, ta te tangata Maori, he rangatira tonu tena tangata, tena tangata, no tona kainga ake, iwi hoki. I a koe anake i te Pakeha tenei tikanga, kotahi tonu tou, rangatira to te Pakeha. Tenei te tu arua o a maua nei i kite ai, no roto i te Karaipiture. £ kore e pai kia rua nga rangatira, ka riri tetahi ki tetahi, ka he tetahi ki tetahi; koia tenei, kahore e pai kia rua Kingi ki te kainga kotahi; akuanei he ako ke ta tetahi, he ako ke ta tetahi, a ma ehea taringa e whakarongo ta tetahi, ta tetahi, inano te tika kia kotahi kai whakahaere tikanga kia kiia ai e tipu pai te mahi.

E hoa, e te Kawana. kei mahara koe, era e pena o matou nei whakaaro me nga tangata o Waikato. Kaore matou i te whakaaro pena: kotahi tonu ta maua e mea ake nei, ko te hohoro ou, e te Kawana, ki te hopu, ara, koia tenei ko te hinga wawetanga o te Maori, o te Pakeha.

E mea ana te whakaaro oku mo te ra-rangi lekau ma tahi nei, e ki net he whakahihi marie, ae, otira e rite ana ki te mahi tamariki. Ka mahi te tamaiti i te whare hangahanga noa iho, ka mahi tetahi, ka ki atu tetahi, "Na wai i ki pena ai?" Ka ki mai tetahi, "Ae, penei ai." E rite ana hoki ki te Maori e hanga nei i tetahi Kingi mo ratou. Ko etahi e ki ana e tika ana, ko etahi e ki ana e he ana; ko etahi e mea ana kia whakaae ki te Kingi, ko etahi e mea ana, "Kahore ahau e pai ki tena Kingi, he Kingi kai tangata." E whakahe mai ana, e whakahe atu ana; no reira i whakaritea ake ai e au ki te mahi tamariki. E hoa, e te Kawana, ko te hurihanga ano a nga pihopa me nga minita i au ki runga, e huri tonu nei ano ki runga; toku tahu-ritanga iho ki raro, ko toku whenua ka page 47 hoatu pai e au ki te Kuini, a tae atu ana taku otitanga ki te Atua. Koia tenei: ka tuku te tangata i tona wahi ka mea, He tukunga atu tenei na matou i o matou kainga ki a te Kuini, ka tukua atu nei i te tau o to tatou Ariki o Ihu Karaiti." Heoiano.

Na Karaitiana Te Korou, Na Wiremu Waka.