Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Proceedings of of the Kohimarama Conference, Comprising Nos. 13 to 18 of the "Maori Messenger."

Na Ngatitoa. No. 2

Na Ngatitoa. No. 2.

Kohimarama, Hurae 20, 1860.

Ko aku whakaaro tenei hei korero maku ki te Runanga Maori i Kohimarama.

1. Te putake nui i hua ai nga pakanga ki nga iwi Maori o te motu nei, he oneone: nga putake i ngaro ai nga tangata Maori i a ratou ano te patu, te kohuru.

Me whakaae mai a te Kawana kia whakakahoretia aua pakanga i roto i nga tangata Maori, i tenei takiwa, ka tu nei tenei runanga hei marama mo nga iwi erua, mo te Pakeha mo te tangata Maori. Ko tenei runanga hei kai powiri i nga iwi e haere he ana i nga ritenga tawhito o te Maori, kia hoki mai ki te huarahi pai, ki ta te Kawana i whakarite nei hei painga mo nga tangata Maori o Niu Tirani, kia aroha tonu ai nga iwi e rua, te Pakeha me te tangata Maori. Kotahi tonu te Kuini hei matua mo enei iwi e rua, e whakatuakana nei te Pakeha ki te Maori, me te Maori hei teina ki nga Pakeha; koia ra tenei ko te runanga nei. Ka puta ake nei te maramatanga i te pai, mehemea ko Kopu e marama nei i te pai.

2. Ko nga tikanga mo nga whenua me ka hokona atu e nga tangata Maori ki te Kawanatanga inaianei i runga i tenei runanga ka whakaritea nei. Me kowiti e te Kawana tetahi Pakeha rangatira. me tetahi rangatira Maori hei hoa mo taua Pakeha, hei whakahaere i nga tikanga mo nga whenua e nga tangata Maori ki te Kawanatanga. Ko ratou hei kai titiro. hei kai hoko, hei kai whakamarama, ka tahi pea ka marama ki taku whakaaro nga tikanga mo nga whenua e hokona ana ki te Kawanatanga.
3. Ki te utua ano etahi o nga whenua ki te Kawanatanga, me ata whakarite marire tetahi pihi whenua hei oranga mo nga Maori rawakore o nga tangata Maori. Ma te Kawana ano e whakarite tetahi Pakeha, me tetahi rangatira Maori, hei kai-tiaki mo ana whenua whakatapu, hei kai whakahaere hoki, kia marama ai te noho a nga tangata page 30 i runga i taua pihi whenua, kei taupatupatu, me nga Maori o mua; ki taku whakaaro, ka tahi pea ka marama nga whenua rahui.
4. No te mea, e kore aua tangata e kaha ki te hoko whenua i te Kawanatanga i te kore o ratou moni hei utu whenua mo ratou.
5. Eo nga moni e riro mai ana i te utunga atu o te whenua ki te Kawanatanga ka tuhatuhaina ki nga tangata no ratou ake taua wahi. E rua rau nga taugata, ko te rangatira kia (2l.) rua pauna mona; ko te tangata iti iho i te rangatira, kia kotahi pauna; ko te tangata i raro rawa i tetahi rangatira, kia tekau hereni mona. No konei i kore ai e kaha nga tangata Maori ki te hoko whenua, ki nga whenua o te Kawanatanga, he kore e whiwhi nui ki te moni. Mehemea i toru tekau pauna i te tangata kotahi, i rua tekau ranei, kua taea te hoko etahi whenua Pakeha.
6. Ko tetahi tikanga aku i whakaaro ai mo etahi tikanga ano mo o matou whenua, kia wehea mai ano etahi wahi, hei wahi whakatapu mo matou ano, mo nga tangata Maori. Ki te pai a te Kawana kia retia atu ki te Pakeha; ko nga moni o taua wahi, hei moni mo nga wkare-karakia, mo nga mira, mo te takuta, me nga rongoa hoki;. me etahi atu mahi o nga taone Maori; mo nga huarahi hoki kia whakapaia, kia rite ki nga huarahi Pakeha; hei moni aroha atu hoki ki nga manuhiri Maori.
7. Ko nga ture mo nga tangata e ki ana he tohunga makutu. Kaua e patua te tangata ki te kohuru i a ia. Ma te Kawana e riri atu nga tangata e mau ana ki te whakapono ki aua makutu. Ki te kaha rawa te tohe o taua tangata ki te whakapononga i taua makutu, me tono ki te Kai-whakawa, kia ata kimihia te tika me te he o te mahi Maori, kia whakakahoretia rawatia atu taua mea kuare.
8. Ko tetahi, kia whakaae mai a te Kawana ki tetahi oranga mo nga minita Maori. Kia rima nga rau eka i roto ano i nga whenua o nga tangata Maori, me tetahi wahi whenua hoki, hei turanga kura mo nga tamariki, mo nga whare karakia Maori hoki.

Ki te mea ka rite taua whenua hei oranga mo nga minita Maori, ka mutu te kohikohi moni a nga tangata Maori ma a ratou minita, ka waiho ma taua whenua e whangai nga minita i nga tau katoa. Ma te Kawana e whakaae mai tenei e tika ai.

Noku Nga Whakaaro Nei,

No Tamihana Te Rauparaha.