.jpg)
[Collected Rules and Regulations of the Native Land Court, in English and Māori]
Kupu Apiti
Kupu Apiti.
Ahua Pukapuka Tono Nama 1.
Tono Whakawa Take Paanga.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ki te Kooti Whenua Maori.
He tono whakawa take paanga whenua tenei.
| 1. | Ko matou ko nga tangata kua tuhi nei i o matou ingoa me a matou tohu ki raro o tenei pukapuka, he tangata Maori e mea ana no matou, kei te whai paanga ranei matou, ki te whenua Maori e whakahuatia ana i raro nei; ka tono atu nei ki te Kooti Whenua Maori kia whakawakia te take paanga ki taua whenua. |
| 2. | Ko te ingoa o taua whenua ko, i te takiwa o. Ko nga rohe enei o te whenua: |
| 3. | Ko to matou Kainga kei, e tata ana ki. |
He mea tuhi i tenei te o nga ra o, 189.
Na.
Ahua Pukapuka Tono Nama 5.
Tono Whakawa Wehewehe.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ki te Kooti Whenua Maori.
Ko matou ko nga tangata Maori e mau nei o matou ingoa me a matou tohu i raro nei, etahi o nga tangata Maori no ratou te whenua e whakahuatia ana i raro nei, ka tono atu nei ki te Kooti Whenua Maori kia roherohea taua whenua.
Ko te ingoa o taua whenua ko, i te takiwa o.
Ko taua whenua e puritia ana inaianei i raro i tetahi.
Ko to matou Kainga kei, e tata ana ki.
He mea tuhi i tenei te o nga ra o, 189.
Na.
Ahua Pukapuka Tono Nama 10A.
Tono kia kimihia te Nui [unclear: T]o Te Paanga o ia Tangata o ia Tangata.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ki te Kooti Whenua Maori.
Ko matou kua tuhi nei i o matou ingoa me a matou tohu ki raro nei, he tangata Maori e mea ana kei te whai hea, paanga ranei matou, ia tangata ia tangata, i roto i te whenua e mohioitia ana ko, e puritia ana hoki i raro i tetahi, ka tono atu nei kia rapua kia whakataua page 21
hoki te nui o te hea, o te paanga ranei o ia tangata o ia tangata o nga tangata no ratou taua whenua.
He mea tuhi i tenei te o nga ra o, 189.
Na.
Ahua Pukapuka Tono Nama 12.
Tono whakatu riiwhi ki nga Paanga Whenua.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ki te Kooti Whenua Maori.
Kia mohio koutou. Ko, tona kainga kei, i mate i te o nga ra o, 189.
Na, he whenua ano tona ko, kei te takiwa o, kihai taua whenua i tukua e ia ki tetahi tangata.
Na, he mea atu tenei naku ki a koutou, e whai take ana ahau ki taua whenua. Ko toku kainga kei, e tata ana ki.
He mea tuhi i tenei te o nga ra o, 189.
Na,
Kai-tono.
Ahua Pukapuka Tono Nama 13.
Tono whakatu riiwhi ki nga Taona Tinana.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ki te Kooti Whenua Maori.
Kia mohio koutou. Ko, tona kainga kei i mate i te o nga ra o, 189. Na, he taonga ano ona kei Niu Tireni: a he mea atu tenei naku ki a koutou e whai take ana ahau ki aua taonga. Ko taku kainga kei, e tata ana ki.
He mea tuhi i tenei te o nga ra o, 189.
Na,
Kai-tono.
Ahua Pukapuka Tono Nama 16A.
Tono Pukapuka Whakamananga Wira.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ki te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni.
Mo te taha ki a, kua mate.
Tenei ahau a, o, e tata ana ki, te tono atu nei kia whakaputaina mai ki ahau he Pukapuka Whakamananga o te wira o taua.
He mea tuhi i tenei te o nge ra o, 189.
Ahua Pukapuka Tono Nama 17A.
Tono Pukapuka Whakamana Kai - Whakahaere I Nga Taonga Me Nga Taonga Tinana.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ki te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni.
Mo te taha ki a, kua mate.
Tenei ahau a, o., e tata ana ki, te tonu atu nei kia whakaputaina mai ki ahau he Pukapuka Whakamana Kai-whakahaere mo nga taonga me nga taonga tinana o taua.
He mea tuhi i tenei te o nga ra o, 189.
Ahua Pukapuka Nama 18A.
Kupu Ki Tuturu Pono i Mua Mai i te Whakaaetanga Kia Puta he Pukapuka Whakamananga Wira.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
I roto i te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni, Takiwa o.
Mo te taha ki a, kua mate.
Ko ahau ko, o, e ki tuturu ana, i runga i te ngakau marire me te ngakau pono, i mohio ahau ki a i a ia e ora ana, a ko tona kainga ko [i noho ranei ia ki], i roto i tenei takiwa ano, a i mate taua ki, i te o nga ra o, 189, i tetahi ra ranei e tata ana ki taua ra. Na, ka whakapuaki nei ahau i tenei kupu tuturu pono i runga i taku mahara e pono ana taua kupu, i runga hoki i te mana o tetahi Ture o te Paremete o Niu Tireni, e huaina ana ko "Te Ture mo nga Kaiwhakawa, 1882."
I whakapuakina ki, i tenei te o nga ra o, 189.
Ahua Pukapuka Nama 19A.
Tikanga Here Mo Te Whakahaere i nga Taonga Me Nga Taonga Tinana.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
I roto i te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni, Takiwa o.
Kia mohio nga tangata katoa, i runga i enei whakaaturanga, ko matou ko, o, kua herea kua mau ki a, te Kai-rehita o te Kooti Whenua Maoei mo taua takiwa mo nga moni £, hei mea kia tika ai te page 23
utunga o aua moni ki taua, ki te Kai-Rehita ranei e tu ana i te wa e utua ai, ka tino here nei matou i a matou, me ia tangata o matou, me o matou uri, me o matou kai-whakahaere, me nga uri me nga kai-whakahaere o ia tangata o matou.
Notemea i runga i te ota o tenei Kooti i tuhia i te o nga ra o, 189, i whakahaua kia whakaputaina atu he pukapuka whakamana kai-whakahaere mo nga aonga, nga taonga tinana, me nga moni i tika kia utua ki a, te tangata kua mate, ina tuhia e ia tetahi pukapuka whakahua moni i runga ia i te tikanga tiaki kia mohiotia ai ka tika tana whakahaere: A notemea kua ki tuturu a, ki tana i mohio ai, i rongo ai, me tana i mahara pono ai, ko te utu mo aua taonga, aua taonga tinana, me aua moni i tika kia utua ki te tangata kua mate kihai i tae ki te £:
Na, ko te tikanga o nga kupu here kua tuhia i runga ake nei ki te whakaaria e kua herea nei ki tenei Kooti he pukapuka tino whakaatu pono i te tikanga o nga taonga, nga taonga tinana, me nga moni i tika kia utua ki te tangata kua mate, ka riro mai i taua, a te o nga ra o, i mua mai ranei o taua ra, a ka whakahaerea tikatia e ia aua mea i runga i nga tikanga o te ture [a ki te tukua he kaute tika o tana whakahaeretanga ki te Kooti a te o nga ra o, i mua mai ranei o taua ra] hei reira ka kore atu tenei here, engari ki te rere-ke ka mau tonu.
I tuhia i tenei te o nga ra o i te aroaro o.
Ahua Pukapuka Nama 20A.
Pukapuka Whakamananga Wira.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
I roto i te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni, Takiwa o.
Mo te taha ki a, kua mate.
Kia mohio nga tangata katoa, i whakaaria, i korerotia, i whakamana hoki ki te aroaro o, i tenei te o nga ra o, i te tau kotahi mano e waru rau e iwa tekau ma, te wira me te kupu whakamutunga a, kua mate, e apiti nei ki tenei te tauira o taua wira, a ko te mana whakahaere i nga taonga, nga taonga tinana, me nga moni i tika kia utua ki te tangata kua mate kua whakaputaina atu ki a, te page 24
kai-whakahaere i whakahuatia nei tona ingoa i roto i taua wira kupu whakamutunga, i matua kiia tuturutia e ia ka whakahaerea ponotia e ia nga tikanga o taua wira, ara ka whakaritea e ia nga nama me nga mea i wiringia e te tangata kua mate e taea ana te whakaea ki aua taonga, a e kiia ana hoki e te ture me whakarite, otiia ka waiho ano ki tenei Kooti te tino mana e ahei ai te Kooti te whakaputa i tetahi whakaaturanga i te mananga o te wira me te mana whakahaere penei me tenei ki a, era atu kai-whakahaere i whakahuatia nei o ratou ingoa i roto i te wira, ina tae mai, ratou ki te aroaro o tenei Kooti tono ai kia whakaputaina atu ki a ratou.
Ahua Pukapuka Nama 21A.
Pukapuka Whakamana Kai-Whakahaere me Te Wira e Apiti Ana.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
I roto i te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni, Takiwa o.
Mo te taha ki a, kua mate.
Ki a, te wahine pouaru [te tane pouaru, te whanaunga tino tata ranei] ki a, kua mate.
Notemea kua mate tata taua, a i waihotia e ia he wira kua tino oti te whakamana i roto i tenei Kooti: A notemea kahore i whakahuatia he kai - whakahaere i roto i taua wira: Na tenei ka tino whakamana koe e enei whakaaturanga hei whakahaere i nga taonga, me nga taonga tinana o taua tangata kua mate, ki te tono atu, ki te tono whakawa hoki kia utua mai nga nama a te tangata ki a ia, a ki te whakarite hoki i nga nama a te tangata kua mate, me nga mea i wirangia i roto i taua wira, e taea ana te whakaaea ki aua taonga me nga taonga tinana; kua puta hoki to kupu ki tuturu ka whakahaerea ponotia e koe aua tikanga katoa, ka whakaaria hoki e koe ki tenei Kooti he pukapuka tino whakaatu pono i te tikanga o nga taonga, me nga taonga tinana a te o nga ra o, i mua mai ranei o taua ra, a. ka rehitatia hoki e koe he kaute tino whakaatu i nga tikanga o to mahi whakahaere a te o nga ra o, 189, i mua mai ranei o taua ra: Heoi ra, ma enei whakaaturanga koe e whakamana ki te whakahaere i nga tikanga o te wira e apiti nei ki tenei mo nga taonga, me nga taonga tinana katoa o taua tangata kua mate.
Ina hoki ka tuhia iho nei te ingoa o, Kai-whakawa, ka whakamana iho hoki te hiiri o te Kooti, i tenei te o nga ra o, 189.
Ahua Pukapuka Nama 22A.
Pukapuka Whakamana Kai-Whakahaere.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
I roto i te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni.
Mo te taha ki a, kua mate.
Ki a, te wahine pouaru [te tane pouaru, te whanaunga tino tata ranei] ki a, kua mate.
Notemea kua mate tata taua, a kahore i waihotia e ia he wira: Na tenei ka tino whakamana koe e enei whakaaturanga hei whakahaere i nga taonga, me nga taonga tinana o taua tangata kua mate, ki te tono atu, ki te tono whakawa hoki kia utua mai nga nama ki a ia, ki te whakarite hoki i ana nama, e taea ana te whakaea ki aua taonga me nga taonga tinana; kua puta hoki to kupu ki tuturu ka whakahaerea ponotia e koe aua tikanga katoa, ka whakaaria hoki e koe ki tenei Kooti he pukapuka tino whakaatu pono i te tikanga o nga taonga, me nga taonga tinana a te o nga ra o e haere ake nei i mua mai ranei o taua ra; a ka rehitatia hoki e koe he kaute tino whakaatu i nga tikanga o to mahi whakahaere a te o nga ra o, 189, i mua mai ranei o taua ra. Heoi ra, ma enei whakaaturanga ka whai mana koe ki te whakahaere i nga taonga, [me nga taonga tinana katoa o te tangata kua mate.
Ina hoki ka tuhia iho nei te ingoa o, Kai-whakawa, ka whakamana iho hoki te hiiri o te Kooti, i tenei te o nga ra o 189.
Ahua Pukapuka Tono Nama 23A.
Tono i Raro i Wahanga-Tekiona (3) O Tekiona 14 o "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ki te Kooti Whenua Maori o Niu Tireni.
Ko ahau ko, o, e tata ana ki, te tangata kua rehitatia ko ia te tangata nona te whenua [hea ranei i roto i te whenua] e mau nei te whakaaturanga i roto te Kupu Apiti Tuatahi ki tenei, e hiahia ana kia whakawhitia taua whenua [hea ranei], mo te whenua, [hea ranei i roto i te whenua] e mau nei te whakaaturanga i roto i te Kupu Apiti Tuarua:
A, ko ahau hoki ko, o, e tata ana ki, te tangata kua rehitatia ko ia te tangata nona te whenua [hea ranei i roto i te whenua] e mau nei te whakaaturanga i roto i te Kupu Apiti Tuarua ki tenei, e hiahia ana kia whakawhitia taua whenua [hea ranei], mo te whenua, [hea page 26
ranei i roto i te whenua] e mau nei te whakaaturanga i roto i te Kupu Apiti Tuatahi:
No reira ka tono nei maua ki te Kooti kia whakahaerea kia whakamanangia hoki taua whakawhitinga. Ko te moni hei utunga ma ki a, hei tino whakaritenga mo te whakawhitinga, e £.
I tuhia i tenei te o nga ra o, 189.
I tuhia e taua, tona ingoa i te aro-aro o, Kai-whakawa Tuturu (J.P.), Roia o te Hupirimi Kooti, Rangatira Poutapeta, Kai-whakamaori Whai Raihana ranei.) Na
tuhia e taua, tona ingoa i te aro-aro o, Kai-whakawa Tuturu, J.P., Roia o te Hupirimi Kooti, Rangatira Poutapeta, Kai-whakamaori Whai Raihana ranei.) Na
Kupu Apiti Tuatahi.
Kupu Apiti Tuarua.
Ahua Pukapuka Tono Nama 26A.
Tono Ki Te Kooti Kia Wetekia Te Here.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ko ahau [Ko matou], kua tuhi nei i toku [o matou] ingoa ki raro nei te tangata nona [etahi o nga tangata no ratou], te whenua e mohiotia ana ko, e puritia ana i raro i tetahi [Me whakaatu te take ki te whenua—he Karauna Karaati, Tiwhikete Take, Ota o te Kooti, aha ranei] he mea tuhituhi i te o nga ra o, 189.
Ka tono atu nei ki te Kooti kia whakakorea kia whakarereketia ranei nga here e mau ana i runga i taua whenua.
He mea a tuhi i tenei te o nga ra o, 189.
Na.
Kua tuhituhia nei e taua tona ingoa i te aro-aro o Kai-whakawa o te Kooti [Rehita o te Kooti, Kai-whakawa (J.P.), Roia o te Hupirimi Kooti, Kai-whakamaori Whai Raihana ranei].
Ahua Pukapuka Tono Nama 27A.
Tono ki te Kawana Kia Wetekia Te Here.
Ki a te Kawana.
Ko matou, kua tuhi nei i o matou ingoa me a matou tohu ki raro iho nei, etahi o nga tangata no ratou te whenua e page 27
mohiotia ana ko e eka ruuri paati te nui, e puritia ana i raro i tetahi [Me whakaatu te take ki te whenua—he Karauna Karaati, Tiwhikete Take, Ota o te Kooti, aha ranei] he mea tuhituhi i te o nga ra o, 189, ka tono atu nei kia wetekia kia whakakorea atu nga here arai i te hoko i te tuku hoki o taua whenua.
| Nga Ingoa o nga Tangata no ratou te Whenua. | Te Kainga o ia Tangata o ia Tangata. | Nga Ingoa o nga Kai-titiro. | Te Ra i tuhia ai. |
Ahua Pukapuka Nama 31A.
Nga Kupu Ki Tuturu Pono Ma Te Tangata Maori e Tuku Ana e Hoko Ana i Tona Whenua.
I runga i te tikanga o "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894," i runga hoki i te tono a o, i te Porowini Takiwa o, i te Koroni o Niu Tireni, kia whakaputaina atu he ota whakatuturutanga i tana tuku.
Ko ahau ko, o, i te Poriwini Takiwa o, i te Koroni o Niu Tireni, he tangata Maori, ka ki tuturu pono nei,—
| 1. | Ko ahau te e mau na te ingoa i tetahi tiiti, i tuhia i te o nga ra o, 189, i waenganui i a, me, i whakaaturia mai nei ki ahau i te wa i puaki ai ahau i tenei ki tuturu. |
| 2. | Ko nga kupu i tuhia ki te reo Maori, whakamarama i nga tikanga o taua tiiti, e mau na hoki te kupu whakaatu a, kai-whakamaori whai raihana, i te tika o aua kupu; i tuhia (aua kupu) ki runga ki te tiiti, i panuitia mai hoki ki ahau e taua kai-whakamaori whai raihana [e ranei, kai-whakamaori whai raihana] i mua atu i taku tuhinga i toku ingoa ki taua tiiti, i whakamaramatia angututia mai hoki e ia ki ahau, i taua wa ano nga tikanga o taua tiiti. |
| 3. | Kahore i homai he waipiro, he pu, etahi atu mea whawhai ranei hei utu mo te whenua e tukua mai ana i roto i taua tiiti, mo tetahi wahi ranei o taua utu, a kahore hoki i meingatia kia utua peratia mai ki ahau a muri ake nei.page 28 |
| 4. | Kua utua mai ki ahau e nga moni [mo taku hea o] te utu i kiia i roto i taua tiiti. |
| 5. | Ko te whenua i whakahuatia i roto i taua pukapuka ehara i te whenua pupuru i runga i te tikanga tiaki mo tetahi tangata Maori mo etahi tangata Maori ranei. |
| 6. | E nui ana te whenua e toe mai ana ki ahau hei oranga, hei nohoanga hoki moku, ara e eka kei, e eka kei. |
| 7. | E tino marama ana ahau ki te tikanga o taua tiiti e kiia nei e ahau i whakamaramatia mai ki ahau, kahore hoki aku kupu whakahe mo runga i tenei whakaritenga. |
| 8. | Ko taua whenua [Me whakaatu i konei te take o taua whenua, mehemea e puritia ana i raro i te Karauna karaati, i raro ranei i tetahi ota]. |
He ki tuturu pono tenei naku i runga i te mea e tino mohio ana ahau e tika ana enei kupu, i runga hoki i nga tikanga o tetahi Ture o te Paramete o Niu Tireni e huaina ano ko "Te Ture mo nga Kai-whakawa Hara, 1882," me nga Ture whakatikatika.
I hanga i tuhia hoki ki, i roto i te Takiwa Porowini o, i roto i te Koroni o Niu Tireni, i tenei te o nga ra o, i te tau o to tatou Ariki 189, ki toku aroaro, ko ahau hoki tetahi o nga Kai-whakawa o te Kuini i roto i taua Koroni, mo taua Koroni hoki; i matua panuitia i matua whakamaoritia hoki taua tiiti ki te kai-whakaoti i taku aroaro e, kai-whakamaori whai raihana, a ki taku whakaaro i tino marama te kai-whakapuaki kupu ki tuturu pono mo runga mo nga tikanga o tenei whaka-ritenga.
Ahua Nama 33.
Tono Whakawa Tuarua.
[Me tuku atu te tono nei ki te Kai-Rehita mo te Takiwa, me hoatu ranei ki te Kai-tuhituhi o te Kooti.]
Kia mohio mai, tenei au te tono nei i te whakawa tuarua mo te whakataunga o te Kooti [o, he Kai-whakawa o te Kooti ranei] i whakaputaina nei ki, i te o nga ra o, 189, mo runga i.
He mea tuhi i tenei te o nga ra o, 189.
Kupu Whakaatu.—;I te wa ano e tukuna ai te tono whakawa tuarua, i roto ranei i nga ra e rua tekau ma tahi i muri tata iho me hoatu e te kai-tono ki te Kai-Rehita o taua takiwa he pukapuka whakaatu i nga take hei tautoko i taua page 29
tono whakawa tuarua, me riro mai ranei i a ia i te Tumuaki Kai-whakawa i roto i aua ra e rua tekau ma-tahi he whakaroanga o te wa hei tukunga atu i te pukapuka whakaatu i nga take ra; ki te kore e riro atu i a ia ka hapa taua tono.
Ahua Pukapuka Nama 34A.
Panui O Nga Tono Me Tuunga O Te Kooti.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Tari Kooti Whenua Maori,,18.
He panuitanga tenei kia mohiotia ai ka tu te Kooti ki, a te o nga ra o, ki te whakawa ki te uiui hoki i nga tikanga o nga tono e mau i te Kupu Apiti i raro iho nei, he mea tuku mai ki te Kai-Rehita, ki te uiui hoki i nga tikanga o etahi atu mea e whakatakotoria tikatia mai ki te aroaro o te Kooti.
I tuhia i tenei te o nga ra o, 189.
Na, Kai-Rehita.
Kupu Apiti.
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Whenua. | Nga Rohe. |
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Whenua. |
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Whenua. | Te Tangata kua mate. |
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Tangata kua mate. | Ona Taonga. |
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Whenua. |
| Nama. | Te Ingoa o te Kai-Ruuri. | Te Ingoa o te Whenua. | Te Nui o nga Moni hei Utunga. |
Etahi atu Mahi ma te Kooti.
Ahua Pukapuka Nama 36A.
Panui Apiti.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Tari Kooti Whenua Maori,, 18.
He panuitanga tenei kia mohiotia ai ka tu te Kooti ki, a te o nga ra o, ki te whakawa ki te uiui hoki i nga tikanga o nga tono e mau i te Kupu Apiti i raro nei. Ki te kore te Kooti e tu a taua ra ka tu a muri tata atu ina watea etahi atu o ona raruraru.
I tuhia i tenei te o nga ra o, 189.
Na, Kai-Rehita.
Kupu Apiti.
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Whenua. | Nga Rohe. |
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Whenua. |
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Whenua. | Te Tangata kua mate. |
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Tangata kua mate. | Ona Taonga. |
| Nama. | Kai-tono. | Te Ingoa o te Whenua. |
| Nama. | Te Ingoa o te Kairuuri. | Te Ingoa o te Whenua. | Te Nui o nga Moni hei Utunga. |
Etahi atu Mahi ma te Kooti.
Ahua Pukapuka Nama 38A.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
I roto i te Kooti Whakawa Whenua Maori o Niu Tireni, Takiwa o.
I runga i te tikanga o tetahi whenua ko te ingoa, i runga hoki i te tikanga o [Tuhia ki te wahi e watea nei he aha nga tikanga ka whakahaerea.]
Ki a.
He hamene atu tenei, tono kia tae tonu mai koe ki tenei Kooti ka tu nei ki a te o nga ra o a te o nga haora, i ia ra i ia ra a tae noa ki te wa e hiahiatia ai koe e te Kooti, ki te whakaatu korero ki te aroaro o te Kooti mo runga i te keehi kua whakamaramatia ake nei. [Mehemea e hiahiatia ana kia maua mai e ia nga pukapuka katoa e whai paanga ana ki te keehi ki nga keehi ranei: a e tono atu ana hoki tenei hamene kia maua mai e koe kia whakatakotoria hoki ki te aroaro o tenei Kooti (Tuhia ki konei nga ahua nga ingoa ranei o nga pukapuka e hiahiatia ana kia maua mai), me etahi atu pukapuka katoa, tiiti, etahi atu tikanga tuhituhi ranei mo runga i taua keehi, ara nga pukapuka kei a koe e takoto ana kei raro ranei i to mana whakahaere.]
I tuhia i raro i toku ringa i te hiiri hoki o te Kooti i tenei te o nga ra o, 189.
, Kai-whakawa
Kia mohio koe ki te kore koe e tae mai i runga i tenei hamene ka ahei koe kia tohea kia utu i nga moni e £20, kia mau ranei ki te whare herehere, mehemea ka kore e utua aua moni, mo nga ra tekau ma wha.
Ko ahau ko tetahi o nga Kai-whakawa o te Kooti Whenua Maori, kua tuhi nei i toku ingoa ki raro nei, ka whakahau atu nei me [Me whakaatu i konei te tikanga tuku e hiahiatia ana mo te hamene], tenei hamene ki te tangata tika hei hoatutanga.
I tuhia i tenei te o nga ra o, 189.
, Kai-whakawa.
Ko ahau kua tuhi nei i toku ingoa ki raro nei ka ki tuturu pono nei i hoatu e ahau tenei hamene ki a te tangata tika hei hoatutanga i he mea [Me whakaatu i konei te ahua o te hoatutanga], i te o nga ra o i te o nga haora i te, i hoatu e ahau i kiia atu ranei e ahau ka hoatu e ahau nga moni e £ hei utu mo tona haerenga mai.
Te ingoa:
Te kainga:
Ahua Pukapuka Nama 48.
Pukapuka Whakamana I Raro I Tekiona 62.
"Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
Ki te Tumuaki Kai-Ruuri Whenua.
Ko matou ko nga tangata kua tuhi nei i o matou ingoa ki raro iho nei ka tono atu ki a koe kia tukua he mana ki a kai ruuri kia haere ia ki runga ki te whenua, ko te ingoa, ruuri ai.
He mea tuhi i te o nga ra o, 189.
Na.
Ahua Pukapuka Nama 50A.
Ahua Pukapuka Whakaatu I Te Kupu Ki Tuturu Pono
I Raro I Tekiona 39.
"Te Ture kooti Whenua Maori, 1894."
I roto i te Kooti Whenua Maori, Niu Tireni, Takiwa o.
Mo runga mo te whenua e mohiotia ana ko.
Ko ahau ko o e ki tuturu ana i runga i te ngakau marire me te ngakau pono ko te tono ki te Tumuaki o te Kooti Whenua Maori, e piri nei ki tenei, a e tohungia ana ki te reta A na toku ringa tonu i tuhi toku ingoa [taku tohu ranei] ki taua tono. Ko nga korero o taua tono e pa ana ki aku mahi e tika ana e pono katoa ana, a ko nga korero o taua tono e pa ana ki nga mahi a era atu tangata ki taku mahara tuturu e tika ana e pono ana.
Na ka whakapuakina e ahau tenei kupu tuturu i runga i taku mahara e pono ana taua kupu, i runga hoki i te mana o tetahi Ture a te Paremete o Niu Tireni e huaina ana ko "Te Ture mo nga Kai-whakawa Hara, 1882."
I whakapuakina ki i tenei te o nga ra o, 189, i te tau, ki toku aroaro.
, Kaiwhakawa.
[Roia, ranei.]
| Rarangi Moni. | £ | s. | d. |
| Mo ia ra o te whakawakanga i roto i te Kooti, ia taha | 1 | 0 | 0 |
| Oatitanga i te kai-whaki korero | 0 | 2 | 0 |
| Hiiritanga hamene, me nga tauira hoki | 0 | 5 | 0 |
| Tirohanga i nga pukapuka | 0 | 2 | 0 |
| Mo ia 90 kupu, ina kapea he pukapuka e nga tangata o te Tari | 0 | 0 | 6 |
| Te tono kia puta he raihana kai-whakamaori | 1 | 0 | 0 |
| Te ota whakatu riwhi | 0 | 5 | 0 |
| Te tauira o taua ota ina kapea e nga tangata o te tari | 0 | 2 | 6 |
| Te ota roherohe, ota whakatau i te paanga o ia tangata ranei | 1 | 0 | 0 |
| Mo tetahi atu ota whakatau take whenua | 1 | 0 | 0 |
| Te tauira o taua ota ina kapea e nga tangata o te tari | 0 | 10 | 0 |
| Mo tetahi ota ehara nei i te ota whakatau take ki te whenua | 0 | 5 | 0 |
| Te tauira o taua ota ina kapea e nga tangata o te tari | 0 | 2 | 6 |
| Mo tetahi ota i raro i nga tikanga o "Te Ture whakahaere mo nga whenua kua tuturu ki nga Moari, 1888" Kahore he utu. | |||
| Ina rehitatia he tono whakawhitiwhiti, wehewehe ranei | 0 | 10 | 0 |
| Ina rehitatia he tono i raro i nga tikanga o tekiona 39 | 2 | 0 | 0 |
| Whakaputanga pukapuka whakamana wira, whakamana kai-whakahaere wira ranei mehemea kahore i neke ake nga utu o nga taonga i te £200 | 0 | 10 | 0 |
| Mehemea i neke ake te utu i te £200 | 1 | 0 | 0 |
| Mo ia tono kia whakatuturutia te tuku,—; | |||
| Mo te tuku kihai nei i tae te utu ki te £100 | 0 | 10 | 0 |
| Mo te tuku i neke ake nei te utu i te £100, engari kahore i neke ake i te £1,000 | 1 | 0 | 0 |
| Mo te tuku i neke ake nei te utu i te £1,000 | 2 | 0 | 0 |
| Mo te riihi kihai nei i neke ake te utu reti i te £50 i te tau | 0 | 5 | 0 |
| Mo te riihi i neke ake nei te utu reti tau i te £50 engari kahore i neke ake i te £150 i te tau | 0 | 10 | 0 |
| Mo nga utu reti i neke ake nei i te £150 i te tau | 1 | 0 | 0 |
| Mo tetahi atu tiiti pewhea ranei | 0 | 10 | 0 |
| Mo te ota whakatuturu Kohore he utu. | |||
| Mo nga ota katoa o te Kooti wewete here | 1 | 0 | 0 |
Kupu Whakamarama.—;E uru ana ki te utu mo nga tono kia whakatuturutia te tuku me te tono i raro i tekiona 39 te utu mo te uiuinga. E whakaaetia ana te kotahi hawhe haora hei pataitanga i te kai-whaki korero i tetahi keehi i runga i te tikanga utu-kore.
page 34
| Rarangi Utu Ki Nga Kai-Whaki Korero. | £ | s. | d. |
| Mo nga tangata whai matauranga ina meatia kia whaki korero ratou i runga i o ratou matauranga, ia ra | 1 | 1 | 0 |
| Mo nga tangata whai matauranga ina meatia kia whaki korero ratou i runga i o ratou matauranga, ia ra | tae atu ki te | ||
| Mo nga tangata whai matauranga ina meatia kia whaki korero ratou i runga i o ratou matauranga, ia ra | 2 | 2 | 0 |
| Mo nga tangata whai matauranga, me nga rangatira peeke, me nga tangata hoko taonga, me nga kai-makete taonga, me nga tangata hokohoko whenua, me etahi atu tangata rangatira kahore i ata whakahuatia i konei, ia ra | 0 | 15 | 0 |
| Mo nga tangata whai matauranga, me nga rangatira peeke, me nga tangata hoko taonga, me nga kai-makete taonga, me nga tangata hokohoko whenua, me etahi atu tangata rangatira kahore i ata whakahuatia i konei, ia ra | Tae atu ki te | ||
| Mo nga tangata whai matauranga, me nga rangatira peeke, me nga tangata hoko taonga, me nga kai-makete taonga, me nga tangata hokohoko whenua, me etahi atu tangata rangatira kahore i ata whakahuatia i konei, ia ra | 1 | 1 | 0 |
| Mo nga rangatira kaipuke, me nga tumuaki o nga pirihi, me nga tangata mahi paamu, me nga karaka tuhituhi, me nga tangata whai toa hoko taonga, ia ra | 0 | 12 | 0 |
| Mo nga karaka hokohoko i roto i nga toa, me nga kai-mahi, me nga apiha kaipuke me nga apiha o nga pirihi i raro iho i nga tumuaki, ia ra | 0 | 10 | 0 |
| Mo nga kai-mahi, me nga heramana, me nga pirihimana, ia ra | 0 | 6 | 0 |
| Mo te kai-whakamaori mehemea kahore i neke atu tana mahi i te haora kotahi | 0 | 10 | 6 |
| Mo ia haora, wahi ranei o te haora i muri i te haora kotahi | 0 | 5 | 0 |
| Mo te wa kaua e neke atu i te ra kotahi | 2 | 2 | 0 |
E kore e tino rite te utu ki nga wahine whaki-korero ki to nga tane, engari ka iti iho.
Ka whakaaetia kia utua te ekenga mai o nga kai-whaki korero i runga i te kooti, i te reriwe, i te tima ranei, mehemea i mamao atu i te toru maero o ratou kainga i te kainga i tu ai te kooti. Mehemea e eke mai ana i te tima, i te reriwe ranei, ko nga kai-mahi ka utua mo te nohoanga, i te hekene, a ko era atu kai-whaki korero ka utua mo te nohoanga i te kei o te tima, i nga kareti papai hoki o te reriwe. Ki te kore he tima, he kooti, he reriwe ranei hei ekenga mai mo nga kaiwhaki korero ka whakaetia kia utua ki a ratou nga moni e iwa kapa mo te maero mo te ahunga mai anake.
Ka whakaaetia ano hoki kia utua ki nga kai-whaki korero nga moni e toru hereni, mo ia po i ngaro atu ai ratou i o ratou kainga, haunga ano ia nga po i moe ai ratou i runga tima i waho i te moana, e kore era e utua.
Inahoki toku ringa, i Poneke i tenei te tekau ma iwa o nga ra o Pepuere, 1895.
Na H. P. Rewi,
Tumuaki Kai-whakawa.
I whakaaetia i roto i te Kaunihera, i te 6 o nga ra o Maehe, 1895.
Alex. Willis,
Kai-tuhituhi o te Kaunihera Whiriwhiri.
Nga Huarahi Whakahaere O Te Kooti Maori Whakawa Tuarua.
Notemea i runga i nga tikanga o "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894," i meingatia hei ture ka whai mana te Tumuaki o te Kooti Whenua Maori i runga i te whakaae o te Kawana i roto i tona Kaunihera i ia wa i ia wa, ki te whakatakoto huarahi whakahaere mo nga mahi, mo nga tu whakahaere mo nga mea katoa e tau ana kia whakahaerea e te Kooti Maori Whakawa Tuarua i turia nei hei Kooti i raro i taua Ture, mo te whakarite hoki i nga wa mo nga nohoanga o taua Kooti Whakawa Tuarua, mo te whakarite hoki i nga moni e tika ana kia utua i raro i nga tikanga o taua Ture, mo te wa mo te huarahi e utua ai aua moni, mo te tono hoki e tino utua ai aua moni.
Na reira, ko ahau, ko George Boutflower Davy, te Tumuaki o te Kooti Whenua Maori, mo nga tikanga kua kiia i mua ake nei; i raro hoki i te mana kua whakataua nei e taua Ture kua kiia i mua ake nei ki ahau, ka hanga nei i nga huarahi whakahaere, ka whakatakoto hoki i enei tu ahua whakahaere:—
Nga Huarahi Whakahaere.
I roto i enei huarahi whakahaere,—"Te Ture tona tikanga" ko "Te Ture Kooti Whenua Maori 1894 "; "Te Kooti," tona tikanga ko te Kooti Whakawa Tuarua i whakaturia hei Kooti i raro i taua Ture; "Kai-Rehita" tona tikanga ko te Kai-Rehita e whakahaere ana i roto i tetahi takiwa kua oti te hanga mo nga mahi whakahaere i raro i nga tikanga o te Ture.
| 1. | Me rite nga ota whakarite tuunga o te Kooti ki te Ahua Nama 1 i roto i te Kupu Apiti ki tenei Me rite te tikanga mo te panui i te nohoanga pera ki nga tikanga kua whakatakotoria i roto i etahi ritenga whakahaere e whai-mana ana i taua wa mo te tikanga panui i nga nohoanga o te Kooti Whenua Maori. |
| 2. | E kore e panuitia kia whakawakia te tono whakawa tuarua kia pahure ra ano nga marama e toru i muri mai i te page 36 ra i whakapuakina ai te whakataunga koia nei te putake o taua tono ra. |
| 3. | Mehemea i maha atu i te kotahi nga tono whakawa tuarua mo tetahi whakataunga, e kore e panuitia te tono whakawa tuarua pera kia oti ra ano te rehita te pukapuka whakaaturanga o nga take i tonoa ai te whakawa tuarua mo ia o aua keehi, kia pahure ra ano ranei te wa i whakaritea hei rehitanga i taua pukapuka whakaaturanga ra. |
| 4. | Me haina ia pukapuka whakaaturanga take i tonoa ai te whakawa tuarua e nga kai-tono pera, e etahi, e tetahi ranei o ratou, e ta ratou kai-whakahaere ranei i ata whakaturia tikatia mo te pera, a me haina i te aroaro o tetahi o nga apiha o te Kooti Whenua Maori, o tetahi Kai-Whakawa (J.P.), o tetahi Rangatira Poutapeta, o tetahi Roia o te Hupirimi Kooti, o tetahi Kai-whakamaori whai-raihana ranei. |
| 5. | Ko ia pukapuka whakaaturanga take pera i hainatia e te Maori mehemea kahore i tuhia ki te reo Maori, me tuhi i te aroaro o tetahi kai-whakamaori whai-raihana, me tona tuhi hoki i tona kupu whakaatu i ata whakamaramatia atu e ia nga tikanga o taua pukapuka whakaaturanga take ra ki taua Maori i te wa i hainatia ai. |
| 6. | Ko te ota whakatau i te nui o te moni whakaea e whakatakotoria i raro i nga tikanga o tekiona 85 o te Ture me rite ki te Ahua Nama 2 i roto i te Kupu Apiti ki tenei. A ko nga moni katoa e riro mai ana i te Kai-Rehita mo runga i te ritenga o nga moni whakaea ra me utu atu e ia ki tetahi kaute ka kiia ko te Kaute Ture Tiaki, a me whakahaere taua kaute i runga i te tikanga ka whakatoria ki muri ake nei. |
| 7. | Mehemea kihai, i whakatakotoria etahi moni whakaea i roto i te wa i whakahaua ai kia whakatakotoria, ka ahei te Kooti ki te whakakore atu i te tono whakawa tuarua i runga i te mea kihai i whakatakotoria taua moni ra, ka ahei ranei te Kooti ki te whakahaere i tetahi atu tikanga e whakaaro ai te Kooti e tika ana. |
| 8. | I te whakawakanga o te tono whakawa tuarua, e kore e tika kia tu te tangata ke atu i te kai-tono hei kaiwhakahaere hei tautoko ranei i taua tono, ki te whakaari ranei i tetahi kereme whakahe i te whakataunga i tonoa. Ma te Kooti e ki ko ehea nga tangata mehemea tena ano etahi ke atu i era i haina i te tono mo te whakawa tuarua e tika kia kiia he kai-tono ratou. |
| 9. | Ka ahei te tangata nga tangata ranei i haina i tetahi tono whakawa tuarua i ia wa i ia wa ki mua mai i te whakawakanga o taua tono, i runga i te whakaaetanga o te Tumuaki page 37 Kai-whakawa ki te tuku whakaatu atu he mea tuhituhi ki te Kai-Rehita mo te unu i taua tono, engari ia mehemea i marama ki te Tumuaki Kai-whakawa i tukua taua tono whakawa tuarua mo te taha ki etahi tangata ke atu i era i haina nei ratou i o ratou ingoa ki taua tono, ka ahei ia te mea e kore e tukua kia unuhia ki te kore e whakaaetia e nga tangata katoa e pa ana ki taua mea. |
| 10. | Me panui te unuhanga pera,. ki te whakaaetia e te Tumuaki Kai-whakawa ki roto ki te Gazette me te Kahiti, a ka whai-mana taua unuhanga timata mai i te ra i panuitia ai. |
| 11. | I te whakawakanga o te tono whakawa tuarua, ki te kore e whakaaetia ketia e te Kooti, me haere anake nga korero o.te kai-tono i runga i nga kupu i whakina i te whakawakanga koia nei te take i tonoa ai te whakawa tuarua. Engari ia ka ahei te Kooti, i runga i tana e mahara ai, ki te whakaae kia takoto etahi kupu whaki hei tautoko i taua tono e mahara ai te Kooti e marama ana kia whakatakotoria, he mea kia ahei ai te Kooti ki te whakatau tika i te mea e tautohetia ana. |
| 12. | Me pera hoki te tikanga mo te kai-whakahoki, ki te kore e whakaaetia ketia e te Kooti, me haere anake ana korero i runga i nga kupu i whakina i te whakawakanga tuatahi, me te whaki kupu hei whakamarama hei karo ranei i nga kupu whaki hou i whakaaetia kia whakina, mo te taha ki te kai-tono. |
| 13. | Ka, mohiotia te tika o nga kupu whaki i whakapuakina i etahi whakawakanga i mua atu i runga i te tuhinga o aua kupu ra i roto i nga pukapuka tuhinga korero a te Kooti, a e kore e whakaaetia etahi atu kupu whaki mo runga i taua mea ki te kore e pai te Kooti kia pera. |
| 14. | I te whakawakanga o taua tono ma te Kooti e whakatau te nui o te moni apiti atu ki era moni e tau ana kia utua ki te Kooti hei utunga atu mo te kaitono mo te whakawakanga o taua tono e te Kooti, a ma te Kai-Rehita aua moni e utu atu ki te Kaute o te Katoa me tango mai i roto i nga moni whakaaea mo te mahi whakawa i whakatakotoria atu ra ki a ia. Ko te toenga mehemea tena ano he toenga, ka taea tena te whakahoki atu ki te kai-whakatakoto, te whakatau atu ranei hei whakaea i nga moni i whakapaua e te kai-tawari, kei te Kooti te tikanga, a me utu e te Kai-Rehita i runga i te tikanga i whakahaua. |
| 15. | Mo nga keehi e unuhia nei te tono whakawa tuarua, e ahei ana te Tumuaki Kai-whakawa te ki me whakahoki atu aua moni ki te kai-whakatakoto, te ki ranei me pupuri mai page 38 tetahi wahi me te utu atu ki te Kaute mo te Katoa hei whakaea i nga moni i whakapaua mo runga i taua mea, a me utu e te Kai-Rehita i runga i te tikanga i whakahaua. |
| 16. | Me rite te ota o te Kooti mo runga i te tono whakawa tuarua ki te Ahua Nama 3 i roto i te Kupu Apiti ki tenei me pera ranei te tu o nga kupu, kei te ahua o te keehi te tikanga. |
| 17. | Me rite te ota whakanuku i te Kooti i mua i te nohoanga ki te Ahua Nama 4 i roto i te Kupu Apiti ki tenei. |
| 18. | Kia taea ai te whakatakoto tikanga e rite ai te tikanga mo te mahi whakaputa whakataunga a te Kooti, me tuhi pukapuka atu nga Kai-whakawa katoa whakaatu i te tikanga o nga whakataunga katoa mo nga tono kia whakawakia tuaruatia tetahi putake o te ture e puta ake ana, ritenga Maori ranei, a me tuku atu hoki ki te Tumuaki Kai-whakawa nga tauira katoa o nga keehi e tukuna atu ana ki te Hupirimi Kooti kia whakataua i raro i nga tikanga o tekiona 92 o te Ture, me nga tauira hoki o nga kupu whakataunga mo runga i aua keehi. |
| 19. | Ko te whakataunga o te Kooti i runga i nga tono whakawa tuarua, mehemea i tuhia i hainatia taua whakataunga e nga Kai-whakawa na raua nei taua tono i whakawa, ka taea tera te panui e tetahi o nga Kai-whakawa o te Kooti a te wa ki te kainga hoki e marama ana mo te pera. |
| 20. | I runga i nga ritenga kua whakatakotoria nei, ka whai mana nga huarahi whakahaere katoa o te Kooti Whenua Maori e whai-mana ana i taua wa, i nga meatanga e tau ana ki runga ki te Kooti Maori Whakawa Tuarua, a ka waiho aua huarahi whakahaere hei whakatakoto i te ritenga mo te mahi, mo nga tu whakahaere, me nga moni e tonoa mo tetahi mea e whakawakia ana i roto i taua Kooti Maori Whakawa Tuarua. |
Kupu Apiti.
Ahua Nama 1.—Ota whakarite tuunga o te Kooti.
Tenei ahau a Tumuaki Kai-whakawa o te Kooti Whenua Maori i raro i te mana kua whakataua nei e te 88 o nga tekiona o "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894," te whakarite nei kia tu tetahi nohoanga o te Kooti Maori Whakawa Tuarua i turia nei i raro i taua Ture, ki, a te o nga ra o, 18.
Inahoki toku ringa i tenei te o nga ra o, 18.
Tumuaki Kai-whakawa.
Ahua Nama 2.—Ota i raro i nga tikanga o Tekiona 85 o "Te Ture Kooti Whenua Maori, 1894."
I roto i te Kooti Maori Whakawa Tuarua.
Notemea kua tukua mai e he tono whakawa tuarua, whakahe i tetahi whakataunga o te Kooti Whenua Maori [o Esq., he Kai-whakawa o te Kooti Whenua Maori ranei] mo i whakaputaina nei taua whakataunga i i te o nga ra o,18. Na tenei ahau i raro i nga tikanga o tekiona 85 o "Te Ture Whenua Maori, 1894," te whakahau nei me whakatakoto atu e te kai-tono nga moni e ki te Kai-Rehita o te Kooti o te Takiwa hei moni whakaea mo nga moni e pau i te whakawa tuarua i roto i nga timata mai i te ra i tuhia ai te ota nei.
Inahoki toku ringa i tenei te o nga ra o 18.
Kai-whakawa.
Ahua Nama 3.—Ota i runga i te Tono Whakawa Tuarua.
I roto i te Kooti Maori Whakawa Tuarua.
Mo runga i tetahi whakataunga o te Kooti Whenua Maori [o Esq., he Kai-whakawa o te Kooti Whenua Maori ranei] i whakaputaina i te o nga ra o, 18, mo [Me whakaatu i konei te tikanga o te mea i whakawakia, me te whakataunga i whakahengia] me te tono whakawa tuarua o [me etahi atu] whakahe i taua whakataunga.
I Te nohoanga o te Kooti Maori Whakawa Tuarua i tu nei ki i te o nga ra o, 18, i te aroaro o raua ko Esq., he Kai-whakawa nei raua no taua Kooti Whakawa Tuarua, i runga i te whakarangonga i nga korero o te kai-tono me nga tangata whai-tikanga hei tautoko i taua whakataunga me era atu tangata katoa i tu i ki he tika kia whakarangonga a ratou korero mo runga i te whakawakanga o taua tono ra, me te takoto hoki ki te aroaro o te Kooti te pukapuka whakaatu i nga whakahaerenga o te Kooti Whenua Maori i mua mo runga i taua [whakawa take paanga, kei te ahua o te keehi ranei te tikanga] me te whakataunga i tonoa nei kia whakawakia tuaruatia, a tenei ka whakahaua nei me whakatika a ka whakatikaia nei taua whakataunga [ka mea ranei ka whakakore (ka whakarere ke ranei)] e te Kooti whenua Maori i taua whakataunga, a ka whakaputa i te kupu whakataunga i raro iho nei, hei riiwhi mo tera—ara.]
page 40
A e whakahaua ana ano hoki me utu atu nga moni e i roto i nga moni i whakatakotoria hei whakaea mo nga moni i pau i te whakawakanga o tenei tono ki te Kaute o te Katoa, a ko te toenga o te moni i whakatakotoria peratia ra me utu atu ki [nga kai-tawari] hei whakaea i nga moni i whakapaua e ratou i runga i tenei whakawakanga [me whakahoki atu ranei ki te kai whakatakoto i aua moni].
Inahoki nga ringa o taua, raua ko, me te hiiri c te Kooti, i tenei te o nga ra o, 18.
Kai-whakawa.
Kai-whakawa.
Ahua Nama 4.—Whakanukuhanga o te Kooti.
Notemea i whakaritea kia tu te Kooti Maori Whakawa Tuarua i meingatia nei hei Kooti i raro i nga tikanga o "Te Kooti Whenua Maori, 1894," ki a te o nga ra o, 18, e no muri iho i whakanukuhia ai ki, a e whakaritea nei ko te, o nga ra o, ki taua wahi ano tu ai te Kooti: Na tenei ahau a te Tumuaki Kai-whakawa o te Kooti Whakawa Whenua Maori i runga i te whakahaerenga o nga mana e ahei ai au te pera i raro i te 88 o nga tekiona o taua Ture te whakahau nei kia whakanukuhia taua tuunga o te Kooti [nukuhanga atu ano ranei] ki te o nga ra o, 18, ki taua ano.
Inahoki toku ringa, he mea tuhi i tenei te o nga ra o, 18.
Tumuaki Kai-ruuri.
Hei mea whakaae i roto i te Kaunihera,
J. F. Andrews,
Mo te Kai-tuhituhi o te Runanga Whiriwhiri.