Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

[Fencing Bill 1895. Māori]

He Pire e Huaina Ana

page break

He Pire e Huaina Ana

He Ture hei whakatopu hei whakatika i te Ture whakarite tikanga mo te whakaaranga me te whakapainga o nga Taiapa wehewehe rohe whenua me nga Taiapa arai Rapeti.

Ka Meingatia Hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, i runga hoki i tona mana, are:—

1.Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Taiapa, 1895," a mo te tahi o nga ra o Hanuere tau tahi mano waru rau iwa tekau ma ono ka timata ai te mana o tenei Ture.
2.I roto i tenei Ture, me ka kore e rereke te hangai i nga putake o roto nei,—
  • "Te Tuku" me te "Tukunga" tona tikanga he tuku i te whenua mo tona wa, i runga i te riihi, i te raihana ranei, hui atu hoki ki te tuku rawa atu, i runga i te tikanga hoko pewhea ranei:
  • "Whenua a te Karauna" tona tikanga ko nga whenua katoa kua oti te whakatau ki te Karauna:
  • "Tangata e noho ana i runga i nga whenua a te Karauna" tona tikanga ko te tangata e noho ana i runga i te whenua a te Karauna, rahui ranei mo te katoa, whenua Maori ranei, ara i runga i nga tikanga o te wahanga rua (2) o te tekiona toru, hui atu ki nga Kai-tiaki o nga Rau (Wardens of Hundreds), me nga kai-tiaki me nga kaiwhakahaere, me era atu tangata kei a ratou te tikanga mo nga wahi watea mo te katoa me nga rahui keri koura; engari kaore e pa atu aua kupu ki nga tangata e pupuru ana i nga whenua o to Karauna i runga i te tikanga taihoa e utu, i runga ranei i te riihi mahi paamu, raihana ranei me te mana ki te hoko, riihi tuturu, riihi pumau tonu ranei, raana hipi mea iti, riihi noho ranei i te whenua takiwa keri koura:
  • "Taiapa" tona tikanga ko nga taiapa katoa o ia ahua e whaka-huatia ana i te Kupu Apiti A hei wehe i te whenua a tetahi tangata, a tetahi tangata; e uru mai ana hoki ki taua kupu "taiapa" nga keeti katoa e whaitikanga ana kia hanga, me nga keeti tarewa e tutaki ana i nga wherua awa, me nga rerenga wai puke, me nga korere wai mea tanu ki te whenua:
  • "Kaiwhakawa" tona tikanga ko te Kaiwhakawa Tuturu:
  • "Maori" tona tikanga ko nga Maori o Niu Tironi, hui atu ki nga hawhe-kaihe me o ratou uri:page 2
  • "Te Tangato noho," tona tikanga, ko nga tangata katoa e noho ana i runga i te whenua, e tika ana ranei kia noho i runga i tetani whenua kua riro mai ki a ia i te Karauna, whenua Maori, tetahi atu tu whenua ranei, e pangia ana etenei Ture, i runga i nga tikanga kua whakaritea ake nei ite tekiona toru, me te tangata kua hoko, kua whiwhi ranei i tetahi whenua, paanga ranei; me nga hunga whakahaere takiwa, kai-tiaki ranei, tetahi atu tangata ranei kua tau ki a ia nga take, nga tikanga whakahaere ranei, mo tetahi rahui mo te katoa:
  • "Tangata nona" tona tikanga, ko te tangata nona ake te whenua, ka tau tuturu ranei ki a ia mo te wa e ora ai, kei a ia ranei e pupuri ana te whenua mo nga tau kaore e iti iho ana i te tahi tekau tau, hui atu ki te kai-tiaki mo te tangata nona mehemea ra e mana kore ana taua tangata ki ta te Ture, engari hoki kaua te tangata e tuku ana i te moni hei mokete i te whenua e uru mai ki raro i nga tikanga o enei kupu "Tangata nona" mehemea ra, kaore e noho ana i runga i taua whenua:
  • "Rahui mo te Katoa" tona tikanga ko nga rahui katoa a te Karauna me era atu tu whenua kua rahuitia hei painga mo te katoa:
  • "Taiapa arai rapeti" tona tikanga ko ia taiapa he mea hanga kia rite ki tetahi o nga tu ahua taiapa kua whaka-huatia ake nei i te wahi tuarua o te Kupu Apiti A i hanga i whakahoutia ranei hei arai rapeti:
  • "Huarahi," "Tiriti" ranei, tona tikanga ko nga huarahi katoa, ara iti, whakawhitinga, wahi ranei e watea ana ki te katea, ahakoa hei haerenga kaata, hoiho, waewae ranei:
  • "Te whakapai," tona tikanga he topetope, he tiaki, he whakahaere ranei kei kino te taiapa tupu, he whakawatea, whakahohonu, he whakatika ranei i te awa, awa-keri-I tetahi awaawa rerenga wai ranei e waiho ana hei taiapa.
3.Me pa atu tenei Ture, ki—
(1.)Nga whenua katoa a nga Maori kua puta te Karauna karaati, tetahi atu take ranei kua whakataua e te Kooti Whenua Maori, pewhea ranei, ka pa atu hoki ki nga whenua e puritia ana e te Kai-tiaki mo te Katoa i raro i nga tikanga o "Te Ture Whakatau Rahui o te Tai Hauauru, 1892," e tiakina ana ranei e ia i raro i etahi atu tikanga; a me pa atu hoki, ki:
(2.)Nga whenua e purutia ana e nga Maori i raro i a ratou ritenga me a ratou tikanga, i rahuitia ranei mo ratou kaore ano kia whakataua nga take, engari e riihitia ana hei painga mo te hunga whakitake:
(3.)Mo runga mo nga tikanga o tenei Ture, ka meingatia ko te Kai-tiaki mo te Katoa te tangata nana nga whenua katoa e whakataua peratia ana ki a ia: Engari kaua e waiho mana ake e utu nga whakataunga i raro i nga tikanga o tenei Ture.
4.Kaua tenei Ture e pa atu ki nga whenua a te Karauna kaore ano kia hokona, ki nga rahui ranei mo te katoa kaore ano kia whakataua page 3ki nga hunga whakahaere takiwa, kai-tiaki, ki etahi atu tangata ranei; a kaore hoki e tika i raro i tenei Ture kia utua e te Karauna, e te Kawana, e tetahi Poari whakahaere whenua, apiha ranei e whakahaere ana i nga whenua a te Karauna, rahui ranei mo te katoa, tetahi taha o te utu mo te hanganga me te whakapainga ranei i tetahi taiapa.
5.
(1.)Mehemea ka hanga he taiapa i raro i nga tikanga o tenei Ture hei rohe i waenganui i nga whenua e puritia ana e tetahi tangata e noho ana i runga i te whenua a te Karauna me te whenua e piri ana ki tera ka waiho ki taua tangata e noho ana i runga i te whenua a te Karauna mana te whakaaro ki te utu ki nga tangata nana te taiapa i hanga, ki te tangata ranei e tika ana, te hawhe o nga moni mo te hanganga, kia utua ranei e ia ko te moni hua itareti kia rite ki te kotahi tekau pauna mo ia tau mo ia rau pauna i pau, ko aua moni hua itareti me utu i ia tau i ia tau e noho ana ia i runga i te whenua.
(2.)Engari e tika ana kia utua e taua tangata e noho ana i runga i te whenua a te Karauna te hawhe o nga moni e pau ana mo te whakapainga i te taiapa pera i te wa e noho ana ia i taua whenua.
6.Ka ahei te Poari Whenua, i raro i "Te Ture Whenua 1892" ki te ki he whakapainga tuturu mo te whenua i raro i nga tikanga o taua Ture te taiapa arai rapeti.

Hanga Taiapa.

7.Ko ia taiapa rohe o tetahi o nga tu taiapa e whakahuatia ake nei i te Kupu Apiti A o tenei Ture, ka meingatia he taiapa totika i raro i nga tikanga o tenei Ture.
8.Ka ahei nga Paro Kaunihera, Poari Taone ranei ki te whaka-hau kia kaua e mahia he taiapa mehemea he waea putaratara etahi o nga waea he pera ranei nga waea katoa o te taiapa o roto o nga rohe o te takiwa taone paro ranei, i roto ranei i ona rohe e whakaritea ana kia kaua he taiapa pera ki reira.
9.Ko nga taiapa e tu ana inaianei, i whakaturia i runga i nga tikanga o nga Ture kua whakakorea atu nei e tenei Ture, kaore he tikanga kia hanga ano aua taiapa kia whai mana ai i raro i nga tikanga o tenei Ture, engari kia hanga houtia ra ano ka whakarite ai ki nga tu ahau taiapa e whakaritea ana e tehei Ture.
10.
(1.)Ko nga tangata na ratou nga whenua, nga tangata ranei e noho ana i runga i nga whenua e piri ana te takoto, kaore ano kia mahia tikatia te taiapa rohe ka tika kia utua e ratou te hawhe o nga moni e pau i te hanganga i te taiapa o te rohe, ahakoa kaore e puta rawa te taiapa ki te pito whakamutunga o te rohe.
(2.)Engari e kore e whaitikanga kia utu atu tetahi tangata noho whenua i te utu mo te hanganga i tetahi taiapa mehemea kaore e tutuki haere tonu ana te taiapa i tetahi pito ki tetahi pito, ina taea ra te pera.
11.
(1.)Ko te tangata e hiahia ana ki te tono ia ki tona hoa tutata kia utu ia i tetahi wahi o te moni hei hanga i te taiapa o te rohe, i raro i nga tikanga o tenei Ture me tuku ia i tetahi panui pera.
(2.)Ko taua panui me tuhi kia rite ki te ahua nama tahi i te Kupu Apiti B o tenei Ture, me whakaatu i te rohe e hiahiatia ana Kia taiapatia, me te tu ahua taiapa e whakaarohia ana kia mahia, me te page 4roa o te taiapa, me te moni o maharatia ana tera e pau mo ia tiini o te taiapa.
(3.)Mehemea ka hanga noatia e te tangata he taiapa rohe kaore ia i tuku panui pera, e kore e mana tana tono atu ki te tangata noho i te whenua e piri ana ki tana kia utua atu tetahi wahi o te moni mo taua taiapa, engari ka tika kia utu taua tangata noho tata. i te hawhe o te utu mo te whakapainga i te taiapa.
12.
(1.)Mehemea e whakahe ana te tangata e tae atu ana ki a ia tetahi panui pera ki etahi o nga tikanga o roto o taua panui ka ahei ia i roto i nga ra e rua tekau ma tahi i muri o te taenga atu o taua panui, ki te tuku atu i tana panui utu atu, me tana whakaatu atu i nga take e whakahengia ana e ia, me tana whakaatu atu i ana tikanga i pai ai mo taua mahinga taiapa.
(2.)Ko taua panui utu pera atu, me tuhituhi i runga i te ahua o te tauira nama rua o te Kupu Apiti B o tenei Ture.
(3.)Mehemea ka kore e tukuna atu te panui utu pera atu i rote i aua ra e rua tekau ma tahi, ka meingatia kua whakaae atu ia ki nga tikanga o roto o te panui i tukuna atu ra ki a ia.
13.Mehemea kua tuku panui nga tangata noho tata tetahi ki tetahi kia hanga he taiapa rohe, a i roto i aua panui tono e ahua ke ana nga taiapa e whakahaua ana kia mahia, hei reira (mehemea ka kore e rite i a raua ake i roto i nga ra rua tekau ma tahi i muri tata iho o te taenga atu o te mea o muri o aua panui) ma tetahi Kai-whakawa e whakatau aua take i runga i nga tikanga e whai ake nei.
14.Mehemea ka pataia ki te Kai-whakawa te tikanga mo te hanganga o tetahi taiapa arai rapeti, mo te mahinga ranei i tetahi atu tu taiapa kua ara Kia rite ki tona ahua totika o te taiapa arai rapeti, a ka whakataua e te Kai-whakawa e kore e puta atu he painga ki te tangata i tukuna atu ra ki a ia he tono taiapa i runga i te mahinga [unclear: i] te whakarereketanga ranei i te ahua o te taiapa, a kaore e tika ana kia utu ia i te hawhe o te mahinga, kei reira,—
(1.)Ka ahei te tangata nana i tuku te tono, ki te hanga ki te whakarereke ranei i te ahua o te taiapa, ka ahei hoki i tona wa e pai ai ia ki te tango atu i te kupenga waea i whaka-maua atn [sic] ra e ia, ano nana ake taua kupenga waea;
(2.)Ka tika ano kia utua e te tangata e tae atu ana te panui ki a ia i te hawhe o te moni e pau ana i te mahinga i te taiapa e hara nei i te taiapa arai rapeti (mehemea [unclear: ra] kaore he taiapa), hui atu ki nga moni e whakataua ana e te Kai-whakawa ina mahara ia e tika ana kia utaa atu mo he moni, mehemea e whakaaro ana ia tera e puta he painga ki taua tangata i te mahinga o tetahi taiapa arai rapeti;
(3.)Ka tika hoki kia utua e te tangata e tae atu ana te panui ki a ia i te hawhe o te moni e pau i te whakapainga i te taiapa arai repeti.
15.Mehemea ka turi ka mangere ranei tetahi o aua tangata [unclear: a] kaore e timata ana i roto nga ra e rua tekau ma tahi ki te whakarita i ta[unclear: na] i whakaae ai kia hanga e ia, a ki te timataria kautia a kaore e whakaotia ana te mahi i whakaritea ra hei mahi mana, ka ahei tetahi o raua i taua wa ano, i roto ranei i nga marama e toru ki te hanga i te taiapa o taua tu ahua ano i whakaritea ra e raua, a i taua wa ano, i. tona wa page 5ranei a muri atu ka taea e ia te tono atu kia utua atu te moni e tika ana mo te mahinga o te taiapa e te tangata kaore ra ia i mahi i tana
16.I te wa e tae atu ai tetahi tangata hou hei tangata noho i runga i te whenua, a kua ara te taiapa rohe atu i te whenua e piri ana ki tana, he mea hanga na te tangata o runga o taua whenua, ka tika ano ma te tangata tae hou atu e utu nga raruraru e tika ana kia utua e te tangata noho tuatahi i runga i taua whenua i te wa i whaka-rerea ai e ia.
17.
(1.)Ki te whakaturia he taiapa ki tetahi whenua, a i taua wa i whakaturia ai taua taiapa, kaore i te pangia nga whenua e piri ana ki taua whenua e nga tikanga o tenei Ture o nga Ture ranei kua whakakorea atu nei e tenei, engari no muri i uru mai ai ki raro ki nga tikanga o tenei Ture, kei reira me utu e te tangata kei a ia taua whenua ra, i roto i te marama kotahi i muri o te taenga atu o te pukapuka tono pera atu, ki te tangata nana i mahi taua taiapa, te hawhe o nga utu totika mo taua taiapa i taua wa, ka tika hoki kia utua e ia te hawhe o te utu mo te whakapainga o te taiapa, puta noa te wa e noho ai ia i taua whenua.
(2.)

Mehemea ka tautohetia, ma te Kai-whakawa, e whakatau te moni hei utu ma raua, i runga ano i nga tikanga kua whakaritea i raro iho nei.

Engari mehemea e purutia ana e te tangata noho i runga i te whenua i runga i te tikanga o tetahi riihi kaore nei e roa atu ana i te rima tau nga tau o tona riihi, heoi ano te utu mana ko nga utu e whakaritea ana i roto i te tekiona rima.

Engari hoki ki te mutu taua riihi, ki te mutu rere ranei i waenganui, ka tika kia tau ki te tangata noho nga tikanga o te wahanga (1) o tenei tekiona.

18.
(1.)Ki te hiahiatia kia whakaarahia he taiapa ki te whenua e kapi ana i te ngaherehere, ka ahei te tangata e hanga ana i te taiapa ki te tua ki te tahu i te ngaherehere engari kaua e hipa atu i te toru tekau ma toru putu te whanui ki tetahi taha ki tetahi taha o te rohe; a ko te moni i pau i te tuanga me apiti atu ki nga moni i pau i te mahinga i te taiapa, a me whakarite te moni hei utu ma tetahi tangata ma tetahi tangata.
(2.)Engari e kore nga tikanga o tenei tekiona e whakamana i te tangata ki te tua i nga rakau mea whakatipu, rakau mea ata waiho marire ranei hei whakaruru mehemea ra kaore e neke atu ana i te rima tiini te whanui.
19.
(1.)Mehemea he awa, he awa keri, he wherua rerenga wai, he kowhatu ranei kei te rohe o nga whenua e takoto piri ana nga rohe ka tika kia whakaae nga tangata e noho ana i aua whenua, ki te raina hei haerenga mo te taiapa, i tetahi taha i tetahi taha ranei o te rohe, a ki te kore e taea e raua te whakarite, ma te Kai-whakawa e whakatau te wahi hei haerenga mo te taiapa, i runga i nga huarahi e whakaritea ake nei.
(2.)Ka ahei te Kai-whakawa ki te whakarite i tetahi tangata i etahi tangata ranei hei titiro i te raina mo te taiapa, a mana e whakatau mehemea e whaitikanga ana kia mahia he taiapa; a mehemea e whaitikanga ana, mana. e whakatau te wahi hei haerenga mo te taiapa, a mana hoki e whakatau mehemea e tika ana kia utua he moni a tau ki
page 8

Whakapainga Taiapa.

28.Mehemea ka ahua kino ka pakaru ranei tetahi taiapa, e tika ana ma nga tangata noho i tetahi taha i tetahi taha e utu te whakapainga kia rite tonu nga moni hei utu ma raua.
29.Ki te hiahia te tangata e noho ana i tetahi taha o tetahi taiapa ki te whakapai i nga pakaru o taua taiapa, ka whai mana ia ki te tuku panui atu ki te tangata noho i tera taha o taua taiapa he tono i a ia hei hoa mona ki te whakapai i taua taiapa, a mehemea ka turi ia ka kore ranei e whakaae atu ki taua tono i roto i te wiki kotahi, ka ahei te kai-tono ki te mahi i taua taiapa pakaru, ki te tono atu hoki i te hawhe o te utu e tika ana kia utua mo taua mahinga.
30.Ki te pakaru tetahi taiapa i tetahi mea i puta ohorere mai i tetahi atu mea ranei, a e tika ana kia whakapaingia i reira tonu, ka tika noatu ma tetahi o nga tangata e noho ana i tetahi taha o taua taiapa e mahi tonu atu taua taiapa, kaore he take kia tukua he panui kia hanga, a i runga i nga tikanga o te tekiona e whai ake nei i tenei, ka ahei ia i reira ki te tono i te hawhe o te utu mo taua mahinga kia hoatu ki a ia e te tangata noho i tera taha o te taiapa.
31.Mehemea i runga i te mangere i te he ranei o tetahi tangata noho ka pakaru tetahi taiapa i te kararehe, ka wera ranei i te ahi, ka hingaia ranei e te rakau ka pakaru ranei i tetahi atu mea, ka tika kia riro ma taua tangata anake e utu te whakapainga i te taiapa i pakarui ra i pau ra ranei i te ahi.
32.Kaua nga tikanga o roto nei e takahi e tango atu e whakararuraru ranei i te mana o tetahi tangata ki te tono utu mo te kinonga mo te paunga ranei o te taiapa i te ahi i tahuna i runga i te kuare i te pokonoa ranei.

Tikanga Whakahaere.

33.Me whaimaua te Kai-whakawa ki te whakawa ki te whakatau i nga putake me nga tautohe katoa e puta ana i raro i tenei Ture, ara mo runga mo,—
(1.)Te whakaara me te whakapai i nga taiapa;
(2.)Te ahua o te taiapa ka whakaarahia (te ruinga me te tounga o te taiapa tupu, i te wa e hanga ai te taiapa, a tona wa a muri atu ranei, a me ata whakaaro ano te ahua whakaruru o te taiapa i te mea e whakataua ana te tu ahua taiapa);
(3.)Nga taugata [sic] mana e whakaara e whakapai tetahi taiapa;
(4.)Te mahinga i tetahi taiapa ehara nei i te taiapa arai rapeti hei taiapa arai rapeti;
(5.)Te raina e haere ai te taiapa me te nui o nga moni hei utu (mehemea ka pera) mo te whenua i riro.
(6.)Te ra, me te wa, me te tikanga e whakaarahia ai e whakapaia ai ranei tetahi taiapa;
(7.)Tenukuhanga o nga taiapa kihai nei i whakaarahia ki runga ki te rohe tika;
(8.)Te haerenga ki runga ki nga whenua e piri ana ki te taha ki te whakaara ki te whakapai ranei i tetahi taiapa;
(9.)Te utu e tika ana mo te whakaarahanga mo te whakarereke tanga me te whakapainga i tetahi taiapa, me nga tangata mana e utu aua moni me te rahi hoki o nga moni hei utu ma ia tangata, a mehemea he taiapa arai rapeti me ata titiro ano te painga i puta i taua mea;page 9
(10.)Te utu o nga whakahaerenga whakawa, me nga tangata mana e utu me nga tangata mana e tango nga moni.
34.
(1.)Ko nga whakawa katoa e whakahaerea ana ki te aroaro o te Kai-whakawa mo nga mea kua whakahuatia nei i roto i te tekiona i mua tonu ake nei me whakahaere i runga i te hamene i runga i te tauira kua whakatakatoria, a ko aua whakawa me whakahaere, a ko nga ota i puta i runga i aua mea me aki rawa, a me mahi mehemea nei he keehi i whakahaerea i raro i "Te Ture mo nga Kaiwhakawa, 1882."
(2.)I runga i aua whakahaerenga whakawa katoa me whaimana nga tikanga o "Te Ture mo nga Kooti o nga Kai-whakawa Tuturu, 1893," e rite ana mo te honohononga mo te mukunga me te riiwhitanga o nga tangata whai-keehi.
35.Ka whaimana te Kai-whakawa ki te whakawa ki te whakatau i nga putake katoa e puta ana i raro i tenei Ture, ahakoa pewhea te iti te rahi ranei o te moni e tonoa ana, a ahakoa e uru ana ki taua putake nga take ki te whenua.
36.I runga i tetahi ota i mahia e tetahi Kai-whakawa i raro i raro i te mana i tukua ki a ia e tenei Ture, ko nga moni katoa e taea ana te hamene i raro i tenei Ture, ka taea te hamene me te whakatau e tetahi atu Kooti whaimana.
37.(1.) Ko nga panui e tukuna ana ki te tangata i raro i tenei Ture:—
(a.)Me hoatu a tinana ranei ki a ia, me hari ranei ka waiho i tona kainga e mohiotia ana i Niu Tireni, me tuku atu ranei ki reira e te poutapeta i roto i tetahi pukapuka i rehitatia.
(b.)Ki te kore e mohiotia taua tangata, ki te kore ranei e kitea ina uiuia, i te mea ranei kua haere atu i te koroni, heoi me pera ano te tikanga o te tuku i te panui ki tona kaiwhakahaere ki tona roia ranei, me te mea kua whakaaturia ake nei.
(c.)Mehemea kaore ona kai-whakahaere, roia ranei, e mohiotia ana i te koroni, ki te kore ranei e kitea ina kimihia tona kai-whakahaere tona roia ranei, heoi me perehi he kape o taua panui ki roto ki tetahi niupepa e puta ana i te takiwa i takoto ai taua whenua e whakahuatia ana i roto i te panui, a me whakairi hoki he kape o taua panui ki tetahi wahi marama i runga i taua whenua ki tetahi rori ranei e tutata aua.
38.
(1.)Ko nga moni katoa e tika ana kia utua i raro i tenei Ture hei whakaea i te hawhe o te utu o te whakaarahanga me te whakapainga ranei i tetahi taiapa.
(a.)Me moni e tika ana, a mehemea e whai take ana me tuku ma te Kai-whakawa e whakatau; a
(b.)Kaua e nuku atu i te tino hawhe o te utu, hui atu ki te itareti me nga moni e tika ana hei whakaea i te whakahaerenga me te mahinga e te tangata noho, ina tupono koia tonu tetahi nana i mahi.
(2.)Ko te moni nui rawa e tika ana kia utua i raro i tenei Ture mo te hawhe o te moni i pau i te whakaarahanga i te taiapa,—
(a.)Mo te taiapa pera te ahua me te mea i nama toru o te Kupu Apiti A, i whakaarahia ki roto ki tetahi Paro, kaua e nuku atu i te toru tekau ma rima hereni mo te tiini;page 10
(b.)Mo te taiapa e hara nei i te taiapa arai rapeti, kaua e nuku atu i te rua tekau hereni mo te tiiui, haunga ia te hawhe o nga moni e tika ana kia utu mo te topenga me te tahunga i nga wahi ururua o te raina o taua taiapa;
(c.)Mo te taiapa arai rapeti, mo te mahinga ranei i te taiapa e hara nei i te taiapa arai rapeti hei taiapa arai rapeti, ko te moni i whakaaetia, ko ta te Kai-whakawa ranei i whakatau ai he moni tika, me te ata titiro ano ki nga tikauga o tekiona tekau ma wha o tenei Ture.
39.
(1.)

Ko te tangata noho e whakaara ana e whakapai ana ranei i te taiapa i runga i nga tikanga o tenei Ture, mehemea he kino he uaua ranei te huarahi atu ma runga i tona ake whenua e taea atu ai te mahi o taua taiapa, a kei te whenua e piri ana ki tana te huarahi ngawari, ka whai mana ia me ana kai mahi me aua hoiho, kau, kaata ranei, ki te haere i nga wa tika ma runga i te whenua e piri ana ki tana ki reira mahi ai i nga mea e tika ana hei whakaara hei whakapai ranei i taua taiapa:—

Engari me matua riro mai i a ia, i runga i te hamene, te ota a te Kai-whakawa (a kua whakamaua te Kai-whakawa i konei ki te tuku ota pera) hei whakamana i taua haerenga ona ma reira.

(2.)Mehemea ka araia e te tangata nona te whenua e te.tangata noho ranei i reira, e ona kai-whakahaere, e ana pononga ranei, taua haerenga ma reira ki te whakaara ki te whakapai ranei i taua taiapa, hei reira, ahakoa etahi atu whiu e tika ana mo te tangata arai, e tika ana ma taua tangata arai e utu nga moni katoa i oti ai te whakaara me te whakapai ranei o taua taiapa.
40.
(1.)I runga i aua ota katoa, me whaimana enei tikanga:—
(a.)Ko te mana e hoatu ana i runga i taua ota me pai te whaka-haere kei kino nga mea o te whenua e haerea ana a runga.
(b.)Kaua he mea i roto i taua ota i tenei Ture ranei, e whaka-mana i te tangata kia haere ki runga i tetahi wahi mahi pera ai, mehemea he wahi tera e tupungia ana e te kai, he kaari, he kaari rakau hua, he maara, he tupuranga rakau, engari me matua whakaae e te tangata nona katahi ka.tika; a ki te kore taua whakaaetanga kaua hoki te tangata e whai mana ki te tua ki te tope ki te whakakino ranei i nga rakau.
(2.)Mehemea ki te pa he mate ki te tangata nona, ki te tangata noho ranei, i runga i tetahi mea i mahia ngakaukinotia e tetahi tangata, a takahia ana nga tikanga o tenei tekiona o te tekiona ranei i mua tonu ake i tenei, ka tika kia utua nga mea katoa i whakakino ngia.
41.E kore e tau nga tikanga o tenei Ture ki runga ki nga kawenata, whakaritenga, whakaaetanga ranei kua rite i waenganui o te tangata nona te whenua me te kai-tango i te i te reti o te whenua, i waenganui ranei o nga tangata e noho ana i nga whenua e piri ana nga rohe mo runga i te utu o te whakaarahanga me te whakapainga o nga taiapa.
42.Ka ahei te Kawana i roto i tona Kaunihera ki te hanga ritenga whakahaere mo nga mea katoa kihai i whakaritea he tikanga e tenei, mo nga whakawa e whakahaerea ana i te aroaro o te Kaiwhakawa i raro i tenei Ture.page 11
43.Ko nga Ture katoa e whakahuatia ana i roto i te Kupu Apiti C o tenei Ture kua whakakorea atu e tenei: Engari—
(1.)Ko nga whakahaerenga whakawa e takoto tarewa ana i raro i nga Ture kua whakakorea atu i te wa e timata ai te maua o tenei Ture, ka taea te whakahaere me te whakaoti i raro i aua Ture.
(2.)Ko nga panui i tukuna tikatia i runga i te ture, mo nga mahi me nga mea i mahia tikatia i runga i te ture i raro i te mana o ngaTure kua whakakorea, ka kiia i tukuna i mahia i raro i tenei Ture, a ka mau tonu i raro i tenei Ture.