.jpg)
Tuunga. Tuawha O Te Paremata O Te Kotahitanga O Te Iwi Maori O Nui Tireni O Te 7 O Maehe, 1895
Ture Pooti Mema O Te Tau 1892
Ture Pooti Mema O Te Tau 1892.
I raro i te mana o nga tikanga i whakaa etia e te kotahitanga o nga Rangatiratanga o nga hapu maha o te Iwi Maori i tae ki te Tiriti o Waitangi i Pewhairangi i te 14 o nga ra o Aperira, 1892.
No reira i te mea kua tuturu aua tikanga mea aua ture i wkakaaetia ra i roto i aua nga runanga o rua, nareira e tika ana i raro i te mana o enei ritenga, kia panuitia e te Kawanatanga o te kotahitanga ki roto i te nupepa reo Maori hei whakaatu ki nga tangata katoa o roto i nga wahanga e waru o Aotearoa me te Waipounamu i te ra me te marama me te tau e tu ai he Pootitanga me te whakaatu hoki i nga ture mo aua mahi.
Hei whakaatu i nga rohe o nga takiwa Pooti me nga whare whakaari o roto o aua rohe me nga whare Pooti, hei whakaatu i nga ingoa o nga kainga i tu ai nga whare whakaari me nga whare Pooti, hei whakaatu i nga ingoa o nga tangata whakahaere i nga whare whakaari me nga whare Pooti hei whakaatu i te ra me te marama me te tau e tu ai te Paremata o te kotahitanga.
Whakaaturanga i nga tikanga me nga ture mo aua mahi katoa.
| 1. | E ahei ana i raro i te mana o enei tikanga me enei ture kia Pootitia etehi tangata o roto i te Iwi Maori hei mema hei mangai hei hanga ture ki roto i te Paremata o te kotahitanga o te Iwi Maori mo i a Iwi Maori hapu e noho huihui ana e noho wehewehe ana i a wahi i te mana o te Tiriti o Waitangi o te tau 1840, mo te mana o te Rarangi 71, o te ture nui mo Nui Tireni o te tau 1852. |
| 2. | Ko nga tangata katoa e hiahiatia ana kia tu hoi mema kaua o ratou tau e nuku iho i page 3 te rua tekau-matahi, ko aua tangata ma te Iwi ma te hapu ranei o whiriwhiri, ki te tae ki te ra i panuitia hei ra whakaaringa i nga ingoa o nga mema, me whakarite kia to korua hei kai whakahua i te ingoa o te mema kotahi, me haere nga tangata whakahua i nga ingoa o ia mema o ia mema ki te kainga kei reira nei te whare whakaari, ki te tae ki te haora i panuitia hei tuwheratanga mo te whare whakaari, me tu tetahi o nga tangata whakahu a ingoa i te aroaro, o nga tangata whakahaere i te whare whakaari ka ki atu ki aua tangata. |
| Ko | Taku ingoa, |
| Kei | Taku kainga. |
| Ko | Taku ingoa, |
| Kei | Taku kainga. |
Mehomea toko ono nga mema hei whakahuatanga i o ratou i ngoa tekau-marua nga tangata hei whakahua hei tautoko heki, mehemea i rite tonu nga mema i whakahuatia nga ingoa ki nga mema i whakaritea e te Paremata o te kotahitanga mo roto i taua rohe pooti, heoi ano kua tu era mema e kore e ara he pooti mo tora rohe pooti.
| 3. |
Ko enei mahi katoa me tuhituhi rawa e nga tangata whakahaere i te where whakaari o ia rohe pooti o ia rohe pooti. |
|||||||||||||||
| 4. |
Mehemea ki te nui atu nga mema i whakahuatia i nga mema i whakaritea e te Paromata mo roto i taua rohe pooti i te ra i whakahua tia ai nga mema i roto i te whare whakaari, mo kii atu nga tangata whakahua ingoa ki nga tangata whakahaere o te whare whakaari, me ara he pooti mo nga mema katoa o roto o tenei rohe pooti. Kia toko-rua nga tangata hei whakahaere i te whare whakaari o ia takiwa pooti o ia takiwa pooti, kia toko-rua hoki nga tangata hei whakahaere i ia whare pooti i ia whare pooti o roto i nga rohe pooti katoa o Aotearoa me te Waipounamu. I te mea kua mohio nga tangata whakahaere o te whare whakaari o tetehi o otehi takiwa pooti ranei, kua ara he pooti tua-rua mo roto i taua rohe, i aua rohe pooti ranoi, me tuku hohoro e ia whare whakaari e ia whare whakaari nga pukapuka rarangi ingoa o nga mema hei pootitanga ki nga whare pooti katoa o roto i ia rohe pooti i ia rohe pooti. |
|||||||||||||||
| 5. | Ki te tae atu aua Pukapuka Rarangi ingoa o nga mema ki nga tangata whakahaere i nga whare pooti, ki te tata ki te ra e tu ai he pootitanga, me tuhituhi e nga kai whakahaere o ia whare pooti o i a whare pooti, nga ingoa o nga mema katoa i whakaingoatia ra mo roto i tera rohe pooti i tera rohe pooti kawhakapiri ai i taua Rarangi ingoa ki waho i te whare e whakaarohia ana e nga kai-whakahaere pooti ko te whare tera hei tangohanga ma raua i nga pooti o tera takiwa ki te wahi marama e kitea ai e nga tangata, katoa. | |||||||||||||||
| 6. | Ki te tae ki te ra mete haora i panuitia hei ra o tu ai te pootitanga, me noho nga tangata tokorua i panuitiara o raua ingoa ki roto i tetehi whare i whakaritea e raua hei whare pooti, me nga Pukapuka Rarangi ingoa o nga mema i tukuna mai ra e te whare whakaari me nga pukapuka hoki hei tuhinga ma raua i nga ingoa o nga tangata e pooti ana ki tana mema ki tana mema i pai ai, ki te tae atu te tangata ki roto i te whare pooti, ko te mea tua tahi ma nga Kai-whakahaere o nga whare pooti ko te panui atn i te Karangi ingoa o nga mema hei pootitanga, ka mutu te panui atu
Mehemea toko, wha nga mema i whakaritea i roto i te panui mo roto i tetahi rohe pooti, note whakaaringa ingoa o nga mema mo taua takiwa tao ana ki to toko-ono nga mema i whakahuatia. |
|||||||||||||||
| 7. | Mehemea ki te pooti te tangata ki aua mema kia toko-wha tonu nga mema hei pootitanga ma te tangata kotahi, engari ko ana towha i pai ai o roto i te hunga toko-ono, kaore e tika kia pooti te tangata kotahi ki nga mema toko rima, toko-ono ranei, kaua e pera, mehemea toko-ono nga mema i panuitia mo roto i tetehi rohe pooti, no te whakaaringa i nga ingoa o nga mema tae ana ki te toko-waru, kia toko-ono ano nga mema e pooti ai te tangata kotahi, engari hoki ko tana toko-ono i pai ai o roto i nga toko-waru, mehemea ka pai te tangata pooti kia kotahi, kia toko rua ranei ana mema i pai ai hei pootitanga mana e pai ana, toko-toru toko, wha ranei, e pai ana. | |||||||||||||||
| 8. | Ko te haora hei timatanga mo te tuwheratanga o nga whare whakaari katoa hei te 10 karaka o te ata tae atu ki te 12 karaka i te awatea kamutu, ko te haora hei tuwheratanga mo nga whare pooti kei te 9 karaka i te ata tae atu ki te 4 karaka i te ahiahi me mutu te tango i nga pooti. |
Ko nga pukapuka katoa o ia whare pooti o i a whare pooti o roto i nga wahanga e waru o Aotearoa me te Waipounamu, i te mutunga o te ra pooti, me tuku hohoro aua pukapuka pooti katoa ki nga tangata whakahaere o ia whare whakaari o ia whare whakaari o roto i nga rohe pooti katoa, ma aua kai-whakahaere o aua whare whakaari, e kaute te tokomahatanga onga pooti o ia mema o ia mema, ko nga mema i tokomaha o ratou pooti me tuhi o ratou ingoa ki mua, ko nga kaute o nga pooti ki muri ara page 4
me penei:—
| Renata Kiingi | 567 pooti |
| Tamihana Te Rangi | 500 " |
| Wiremu Tamati | 460 " |
Ma penei te tuhi o nga ingoa o nga mema katoa me o ratou pooti aha koa nga mema e mohio tia ana ka hinga me tuhi katoa o ratou ingoa me o ratou pooti. Me whakapiri aua Rarangi ingoa o nga mema me o ratou pooti e aua tangata whakahaere i nga whare whaari ki nga wahi marama e ki te a ana e nga tangata katoa e a hei ana hoki te tuku e aua tangata o nga whare whakaari kia panuitia enga nupepa.