Tuunga. Tuawha O Te Paremata O Te Kotahitanga O Te Iwi Maori O Nui Tireni O Te 7 O Maehe, 1895
Ka puare te whare me te 10 a.m
.gif)
Ka puare te whare me te 10 a.m.
Nga mema i noho e 43.
Mangakahia—E tono ana ahau kaua e tukua te pooti i tonoa i napo mo te Pire notemea kaore ano te Pika i tukua ki raro me noho a Komiti me tuku atu ranei ki te Komiti whiriwhiri te Pire, a inga korero katoa ate Aputihana e turaki nei i te Kawanatanga a kaore ano i mohiotia nga take hei kore nga atu mo tenei Kawanatanga ko te Rarangi 4 o te Pire kohi moni mo nga kirihipi kua paahi tena notemea kua kohia te moni e rite ana mo nga kirihipi kei au nei nga moni a kaore noaiho he ritenga o te kupu ate Honore Aputihaua i Motini nei ki te hinga te Rarangi 4 o te Pire kohi moni, mo hinga katoa hoki te Kawanatanga a i te mea e mahia ana te Pire mo te whakawhiti ki Ingarangi me pehea e whiti ai tenei Pire mehemea ka kore he moni notemea kei roto tenei kupu i te Pire a te Kawanatanga ko te Pire a tenei Kawanatanga kaore noa iho he moni i whakaaturia kei.
H. Heke—Kaore auo au i ki te i etahi take e ahei ai te hinga mo te Kawanatanga ina hinga te Pire kohi moni tetahi rarangi ranei o roto o taua Pire a hui atu hoki ki te mea ko te tau mutunga tenei mo tenei K wanatanga, a ko ahau etu nei kaore e tautoko ana i te kai arahi turaki. I te Kawanatanga ranei, engari i put i ahau nga kupu i nanahi i etahi huarahi marama hei tirotiro ma tenei Runanaga, no reira ahau i mea ai me haere nga korero a nga mema honor i runga i nga rarangi o te Pire, kei te mohio koutou he nui ano nga moni a te Kawanatanga engari kei nga tangata atu nui tatou mo enei mea katoa, a e mea aua hoki ahau me whiriwhiri he Komiti i te whare nei a ma ratou e mahi te Pire nei a ki te hoki mai te Ripoata hei reira ka mahi i te Ripoata e o ti mai i te Komiti e tenei Runanga.
H. Tomoana—E kore au e whakaae kia heke iho te pika i taua nohoanga a taea noatia te wa o te pooti, mo tenei take.
Pika—E mea ana ahau ko nga moni e ngaro atura me tuku waea aianei kia wawe tatou tahi te mohio e homai ranei e kore ranei e homai ana moni, a e tautoko a te Arawa mo te utu i te waea tono, kei a koutou e nga Hon, mema te ritenga mo te pooti nei, a kua takoto te kupu a te Aputihana a ko nga korero a etahi o nga mema e marama ana ko taku hiahia kia tino penei atu to Pirimia ki te Aputihana korerotia mai nga take hei hinga nga mo te Kawanatanga, a kei te Aputihana te ritenga a kei aia ra ano nga take.
Timoti Whiua (Minita)—Mo te kupu a te Pika mo te patu waea tono mo nga moni, kua marama i ahau te korero ki tenei whare nga ritenga mo ena moni ke ia Tunuiarangi i mea ki te pai ahau ki te utu atu e hoatu, ki te kore heoi ano, ko tana moni £134, otira ko nga moni e tak to pai ana kei te Roia, engari me haina mai a te Whatahoro ki te pukapuka ka tukua atu nga moni kia koe, ko Temahau, Tunuiarangi, Piripi Temari, kua haina ko te Whatahoro e toe ana heoi ke i muri o renei hui ka haere atu ahau ki Turanga kia Te Whatahoro, mo aua moni, e mea ana hoki ahau aha koa patu waea tatou ki a Tamahau e kore rawa e utu mai, i te waea, a i rongo ahau kua kohi a meiha keepa R. Taitoko, ke i konei (notemea) e nama ana ia, a he moni kei a Henare Tomoana £10 epupuri ana, no reira e ahei ana ia te homai i tana moni ki te teepu a te Kawanatanga.
K. Kiwa—E whakapai ana ahau ki tenei Pire me ki a 2s., ma te tangata i te tau, a e hara rawa tenei moni i te moni nui, a e mea page 41ana ahau me a whina tatou i te Kawanatanga, a e mea ana ahau ko te kupu turaki a te Aputihana i te Kawanatanga me unu tonu i naianei no temea ka toru nga ra e mahi nui ana te Paremata mo tenei Pire, kaore ano he kupu i kitea e pehea ana nga kupu. Engari ko nga kai e pau ana ko te mahi e ngoikore ana.
H. Rangimatini.
M. Te Ata—E tautoko ana ahau me tuku tenei Pire mate Komiti e mahi.
R. Wharerau (Minita)—E mohio ana nga mama o tenei Runanga ko te Pire a te Kawanatanga kei te runga o te Aputihana e pupuri ana a e tatari ana hoki matou o pehea te tino kupu a te Aputihana a pupuri nei i te Pire me ana kupu turaki mo tenei kawanatanga, e whakaae te Kawanatanga me tuku te Pire ki te Komiti otiro ko te Aputihana kei te pupuri mai i taua taha, no reira kaoro te Kawanatanga e pai kia pootitia tenei Pire hei whakahinga i te Kawanatanga i na hinga te Pire i raro i te whakaaro a te Riira o te Aputihana.
H. Heke—E mea ana ahau ma tetahi Komiti wehe o te whare nei e mahi te Pire nei e hara i te mea mate Komiti whiriwhiri a ko taku ki te kei te nui rawa te pakeke o te Pire i naianei a e kore rawa e oti he mahi ma tatou ko te Pire me tuku, ki te Komiti e kowhiria atu i tenei whare. I muri i tene ka mahi ano te whare i etahi atu o nga take ate Kawanatanga e takoto nei katahi ano ko o ti.
H. Tomoana—Kei te Pika te ritenga mo te tono a te Honore Mema o te Koroni i korero nei.
M. Te Ata—E tautoko ana au me tuku te Pire ki te Komiti e kowhiria o tenei whare.
H. Mangakahia (Pirimia)—E whakaae ana au ki te Tumuaki me whakapuare nga taima katoa mo te tuku Motini.
Pika—Toku hiahia he rapu ritenga e tere ai te oti tetahi mea. Kua maha enei rangi o mahi ana i tenei take kaore ano i o ti ko nga mea e ki tea ana e te Kawanatanga i etahi ritenga e oti ai, ko taku hiahia tera.
Kawanatanga Rarangi ingoa mo te Komiti i kohiria i roto i te Runanga o te whare.
1. | Hoori Kerei Taiaroa. |
2. | Hira Rangimatini. |
3. | Herepete Rapihana. |
4. | Timi W. Rimini. |
5. | Timoti Whuia. Na Aputihana. |
6. | Hirama Mokapapaki. |
7. | Tamati Hapimana. |
8. | Mikaere Heretaunga. |
9. | Hapeta Hau Te Oro. |
Kua nukuhia to whare mo a te Mano 8, 1825, i te 10 a.m.
Ohinemutu, Rotorua,
Kia Te Keepa Rangipuawhe,
Tena Kue.