Taite, 11th Mei, 1893. 7 P.M.

Pika: Kua ata titiro ahau ite ara e tere ai a tatou mahi, kua oti nga pire e rua nei ta Taiaroa me ta Heke otira mate kawanatanga te kupu kia tatou, kei te komiti te tikanga, mote homai ite Pire a Taiaroa, me ta Heke. Mo ta Wi Pere e marama ana i au te korero mo taua Pire.

T. Whiua: Mote ota pepa ate kawanatanga e mea atu ana ahau, kia paahitia ite mea kua oti te Paahi e nga mema o tera whare, i tenei ra i roto i ta ratou korero.

Mangakahia: I runga ite korero ate kawanatanga e whakamoemiti ana ahau ki tona korero, otira e mea atu ana ahau kia oti rawa ki roto ite pukapuka o tenei whare ka tika ai kia paahitia.

Pirimia: Mote kupu a Mangakahia, ite mea kua paahitia e tera whare tenei korero, he mea tenei hei tirohanga ma tenei whare, te whakaae ite paahitanga otenei tikanga, otira kua paahitia e tera whare kaati e tika ana kia mahia te ota pepa ate kawanatanga.

Mangakahia: Me takoto pai rawa nga korero ote whakaaetanga o nga page 48Rangatira katahi ka marama te paahi e tenei whare i tenei putake korero.

Tunuiarangi: Me ata waiho atu te korero ate Runanga Rangatira ia ratou ano, kei roto ia ratou ano te komiti hei whakatakoto i nga korero mo ta ratou whakaaetanga, hei reira ka whai kupu ai tatou ki tenei korero.

Mangakahia: I runga i nga kupu whakamarama katahi ahau ka mea e tino tika ana kia unuhia atu te ota popa ate kawanatahga, te ota pepa nama 2, ite mea kua oti nga kupu i roto i taua rarangi.

Pika: Me kowhiri he komiti hei whiriwhiri, i etahi tikanga.

T. Whiua: Kaore he take kia kowhiria he komiti.

Pirimia: Kaore a tatou tino kupu mo tenei take ite mea he whakaaro Rangatira no ratou i mahia ai tenei kohi, heoi ano ta ratou i mahi ai kote oti ota ratou hoki kua whakaaetia nei e ratou te moni.

Pika: E tika ana te korero e korero tia mai nei ete Pirima, e unu atu ana ahau i taku kupu tautoko ita Mangakahia me unu hoki tana korero kaua rawa tatou katoa e uaua. heoi ka mahia tenei ota pepa ka panuitia atu kia koutou nga korero ote ota pepa, me paahi katoa kaua e takitahi tia nga rarangi.

H. Tomoana: Kaua hei whai haere atu tatou i tenei korero, me waiho atu mate Runanga Rangatira e ata mahi, heoi ta tatou whai atu ko ta ratou Ripoata kia takoto pai ai i roto i nga pukapuka.

Mangakahia: E mea atu ana ahau kia takoto pai nga korero ki roto ki nga pukapuka katika unuhia e ahau taku kupu ki waho.

H Tomoana: E menemana atu ana ahau kia noho komiti te Runanga Rangatira nei, kite tirotiro ite ota Pepa. Kiriwehi: E marama ana te kupu ate Pirimia e kii nei, kia ata marama te takoto ote kohi ate Runanga Rangatira. Pirimia: Ko te £50 monga tuku motini kite whare, kote £200 hei ora mote hunga kawe atu, i nga motini ki tera Paremata.

A. Kume: Kaore e tika kia korero atu tatou mo tenei take. ite mea he aroha no nga rangatira i whakatakatoria ai tenei korero. E kore e ora te karaka i tenei moni.

Tamahau: E Tautoko ana ahau i tenei korero, kote £52, me whakamarama mai, mote tau kotahi, pehea ranei e menemana atu ana ahau, mote tau kotahi anake.

R. Aperahama: E tautoko ana ahau ita A. Kume mote karaka, kei hea hoki he ora mo ratou ko ana tamariki.

Tamahau: He iti rawa tenei moni mote karaka mehemea maku e titiro ka hoatu e au £240 ite tau, otira notemea kua kiia nei kei te kotahitanga tonu tatou e mahi ana, na reira i [unclear: lmeatia] ia kia £52 pauna koi nei taku e pai ai.

Mangakahia: He mea tika kia korerotia te moni e £682, ka pau etahi, he mea tika kia puta he whakaatu monga mea e pau a tera tau, e tino tautoko ana ahau ite kupu ate mema o Tanpo mete mema o Wairarapa.

Pirimia: Kia mohio mai koutou e e mahi ana tatou i tetahi mahi e ora ai tatou kati kote karaka e kore rawa e tae mai ki konei mehemea ka kore he moni mona.

Pika: Ko tenei karaka nate Pika, me te Pirihimana, kote mea i roto i te ota Pepa nate kawanatanga, taku mahara e kore rawa e riro mai he karaka mote moni £1 ite wiki, heoi ka panuitia atu te ota pepa ate kawanatanga, ka tukua atu ano kia Paahitia ete whare. Ka panuitia engari kaore ano i [unclear: Hiiri] tia, ko nga me e whakaae ana me Ae riro ana ite ae, kaore he No.

Tamahau: Ite mea kua unuhia e Mangakahia tona kupu he mea tika kia waihongia ano tona kupu i naianei, ite takiwa kua paahitia nei te ota pepa, ara page 49mate Runanga Rangatira e ata mahi, heoi ta tatou whai atu ko ta ratou Ripoata kia takoto pai ai i roto i nga pukapuka.

Mangakahia: E mea atu ana ahau kia takoto pai nga korero ki roto ki nga pukapuka katika unuhia e ahau taku kupu ki waho.

H. Tomoana: E menemana atu ana ahau kia noho komiti te Runanga Rangatira nei, kite tirotiro ite ota Pepa.

Kiriwehi: E marama ana te kupu ate Pirimia e kii nei, kia ata marama te takoto ote kohi ate Runanga Rangatira.

Pirimia: Ko te £50 monga tuku motini kite whare, kote £200 hei ora mote hunga kawe atu, i nga motini ki tera Paremata.

A. Kume: Kaore e tika kia korero atu tatou mo tenei take. ite mea he aroha no nga rangatira i whakatakatoria ai tenei korero. E kore e ora te karaka i tenei moni.

Tamahau: E Tautoko ana ahau i tenei korero, kote £52, me whakamarama mai, mote tau kotahi, pehea ranei e menemana atu ana ahau, mote tau kotahi anake.

R. Aperahama: E tautoko ana ahau ita A. Kume mote karaka, kei hea hoki he ora mo ratou ko ana tamariki.

Tamahau: He iti rawa tenei moni mote karaka mehemea maku e titiro ka hoatu e au £240 ite tau, otira notemea kua kiia nei kei te kotahitanga tonu tatou e mahi ana, na reira i meatia ia kia £52 pauna koi nei taku e pai ai.

Mangakahia: He mea tika kia korerotia te moni e £682, ka pau etahi, he mea tika kia puta he whakaatu monga mea e pau a tera tau, e tino tautoko ana ahau ite kupu ate mema o Taupo mete mema o Wairarapa.

Pirimia: Kia mohio mai koutou e e mahi ana tatou i tetahi mahi e ora ai tatou kati kote karaka e kore rawa e tae mai ki konei mehemea ka kore he moni mona.

Pika: Ko tenei karaka nate Pika, me te Pirihimana, kote mea i roto i te ota Pepa nate kawanatanga, taku mahara e kore rawa e riro mai he karaka mote moni £1 ite wiki, heoi ka panuitia atu te ota pepa ate kawanatanga, ka tukua atu ano kia Paahitia ete whare. Ka panuitia engari kaore ano i Hiiri tia, ko nga me e whakaae ana me Ae riro ana ite ae, kaore he No.

Tamahau: Ite mea kua unuhia e Mangakahia tona kupu he mea tika kia waihongia ano tona kupu i naianei, ite takiwa kua paahitia nei te ota pepa, ara kia hoatu he kupu whakamarama mote paahitanga a tenei Runanga.

Pika: Ka panuitia atu te Pire a Wi Pere panuitanga tuatahi. He Ture arai ite. Hoko, riihi, mokete o nga whenua Maori o Niu Tireni, me nga motu e tata ana ki Niu Tireni, paahitia ana te korero tuatahi ete whare i runga ite pooti a waha.

H. Paerata: Ma te mema ano nana, e whakamarama.

Wi Pere: E marama ana koutou i hangaia tenei mote Pire a Taiaroa, a Heke, hei tirotiro noa ma koutou mehemea e pai ana e pewhea ranei, ka tukua atu e au mate kawanatanga e whakahaere, tenei Pire taku tino mohio kia 1,000,000 e pau, katahi ano ka mana te Pire a Heke, ko taku Pire i tera tau mehemea i oti, kua riro mai te mana, kaore tatou e riihi, ara ite Ture mahi Paamu, I whakapai mai ate Paranihi. ki ta maua kupu ko H. Tomoana, mehemea ka kii tatou kia katia te hoko, kite pakeha taihoa kua mohio te pakeha, a kua katia te hoko mai ki-ga maori.

Pika: Kia kotahi tonu tunga mai mote tangata ki te korero, hei te 3 p.m. katahi ka hoatu ma te komiti e whiriwhiri.

H. Tomoana: E tautoko ana ahau kia waiho kia tae mai nga pire.

Tamahau: E tautoko ana ahau i ta H. Tomoana.

page 50

Pika: Ka nukuhia te korero mo apopo 10 a.m.