Mane 10Th, 1893. 10 A.M.

Pika: Kua tae ki te £26 7s 6d nga moni kohi, kua tae mai te reta a Te H. Tukino he whakaatu mai e hoki ana ia ko ona tamariki kei te mate kei Taupo, ko te ota pepa tuarua a te kawanatanga page 36hei mahinga i naianei.

Mangakakia: E motini atu ana kia whakatakotoria te pire a Heke me ta Taiaroa.

Pirimia: Me neke te korero me te ota pepa tuarua mo apopo kia whai taima ai koutou ki te titiro.

Pene Taui: He motini kia, tukua mai te pire a Heke kia korero tia.

Pika: Mehemea kei konei kua korero tia.

R. Wharerau: Kei te kawanatanga tonu, kaore he hiahia kia homai i naianei, kei ti taritaria haeretia kia tata te mutu o te Paremata ka homai ai, ko te mana kei te ota pepa a te kawanatanga.

H. Ta Wake: E mea ana ahau kia mo tuhake te pire, kaua e takoto i roto i te ota pepa. Me homai kia mahia.

H. Paea: Me tono a Heke kia hui raua kote kawanatanga ki te tirotiro ano i taua pire.

H. Mangakahia: E tino tautoko ana ahau kia takoto taua pire i naianei kia mahia, me tupato i muri mai, me rite katou o tatou mahara ki te tono kia homai.

H. Tomoana: Me tuku te ota pepa kia paahitia.

Marumaru: E tika ana te tupoto o te Kawana tanga, ko te mana anake e tono nei ka kore e homai katahi ka panui kinga motu nei.

Pirimia: E pai ana te korero a H. Tomoana E pai ana hoki te motini a Mangakahia me ta Pene Taui. heoi ano te mea e whaia atu ana ko te kupu paahitanga kia mahia taua pire, kua tono te kawanatanga kia uru taua pire i roto i ta Taiaroa, kaati kaore ano kia tae mai, na rira ka tono te kawanatanga.

N. Haari: Ko ta tatou rakau tenei me mahi i te tuatahi kaore he matakutanga.

H. Tomoana Kia paahitia rawatia hei pire tenei ota pepa ka tika kia kore tatou.

Pika: Ki au ko te mea kotahi kia oti i te tuatahi ka mahi ai i to muri, otira i runga i to koutou mahara kia korerotia, ka hoatu kia koutou te whakaaro, konga, mea e pai ana kia mahia te pire a Heke, a kia homai hoki ki konei me ki mai Ae (paahitia ana ) konga mea e pai ana kia korerotia te ota pepa tuarua me ki mai Ae (paahitia ana) ko te motini a Tamahau mo te kirihipi i naianei.

A. Kume: E rua nga take ote motini a Tamahau, (1) ko te mana tangata (2) me te mana whenua, a ko tona mea me unu ki waho, wahi iti kua riro atu ahau i tona motini.

Mote take tuatahi – Inga tau maha kua pahure ake nei, ia tangata ano te mana o tona whenua o tona whenua, menga hapu, kia ratou ano te mana o tona whenua karati kaore e taea e tatou te pewhea nga whenua karati o tena iwi o tena iwi, no te mea kei a ratou ano te, mana, no reira ka meatia kia riro mai te "mana tiaki" i te kawanatanga a na reira ano hoki i kaha ai te Paremata ote Koroni ki te hanga ture mo ana whenua, I naianei ka penei ahau, ka hoatu taku tinaua me taku whenua ki raro i te kirihipi kaore e pai ko te tuana ki roto i ko te whenua, he pai ko ahau e riro ki te herehere ko te whenua ka mahue iho kinga tamariki, ka inoi atu ahau kia mau tonu tenei kupu ki roto i te kirihipi.

Mo te take tuarua "mana tiaki," me pewhea iti? ki taku mahara me tiaki. Koia ano tenei ko te kawanatanga i roto i te Tiriti a Waitangi ra a e kiia ra e te 71 ote tau 1852, kia whai mana tatou ki te whakatu kawanatanga mo tatou.

Me tuturu tonu tenei rarangi ki ahau, mo te kupu "Era atu mea" e pai tonu ana. mehemea ka kitea e te kawanatanga te ahi whenua kia whakapaitia, ka taea tonutia e ia te whakapai, engari kei a ia ano te moni, ka pai te whenua, ka whakamahia e ia te whenua a kia hoki mai rano ona moni i pau ki te whakapai ka mutu te haere o te moni i a ia kau page 37pua mai he ora mo tatou katoa i roto i enei kupu, kaore te mataku o nga tangata i te mea na nga kupu nei, e gari he mea no ratou kei uru atu ki roto ka katia ratou i runga i a ratou whakaaro huhua.

R. Aperahama: E rua nga ahuatanga ote kotuhitanga ko te tinaua me te whenua.

H. Paea: I mua e ora ana te mana o te Rangatira, i naianei kua hinga i te matauranga, Heoi anake te mea, hei tononga atu ma tatou ko te "mana" anake, kaore etahi atu mea.

Paraone: He aha te pai ko te tangata ki roto i te whare ko nga paraikete ki waho, I runga ahau i Matakoropere i taku haina tanga kaati ka uru katoa mana ki aoto.

Reweti: E tautoko aua ahau i ta Tamahau.

W. Ngawhau: He pai ke ki ahau kia uru mai nga kupu menemana ki rote, kaore tatou e mate, engari konga iwi i mataku ka uru mai.

Porokoru: Mehemea he mahi iti te haina haere, ka whakaae ahau kia hoatu enei kupu, a i te mea he taumaha na reira ahau ka mea kia unuhia nga kupua te mema o Wairarapa nei.

Mangahahia: Mo ta Reha Aperahama, He kupu tenei kua mohio katoa noa iwi nei. He mea kia kotahi i te tuatahi ka whakatu ai te kawanatanga, kia mohio ai te tangata e pangia ana e te mate ki te mea hei tuhinga atu mana, ko te Tiriti e mea ana kiia tangata te mana te tona whenua i tona wnenua, ko te 71 e mea ana ka mana tatou ki te hanga kawanatanga mo tatou ki te kore e paingia enei kupu, he mea pai kia mutu tenei mahi me kore rawa atu.

He mahi hou tenei kia tatou, a na tena, mea i tu ai nga kawanatanga o era atu motu.

Na te ture i kaha ahau ki te tu atu i mua i o koutou aroaro, ka haere tatou i runga i tenei tikanga ka puta ta tatou mahi, ka kore e kore e tae ki te mutanga kua whakaaturia e 28 nga pukapuka kai te ngaro e pa ana ki te taha maori, ko etahi kua kitea ko etahi kaore ano.

H. Ta Wake: Ko te upoko o te haina tuatahi taku, kaore ano kia tae mai te kirihipi ki tooku takiwa, i te rongo noa ka purutia nga whenua ma te kawanatanga e tiaki kua matakei noa mai nga tangata.

N. Patuawa: E tautoko ana ahau i ta A. Kume konga mea e mataku kei katia o ratou whakaaro, kaore ahau e mataku i tenei kawanatanga, kaore tahi ona moni hei hoko i o tatou whenua.

W. Kaitaia: Me homai kia 2 haora moku, kaore rawa a te Aarawa e pai kia haina ratou ki tenei kirihipi, te kupu a taku iwi tae atu ki te Aupouri, kia kaua e haina ki te kirihipi, ka rite i tenei hui kia kore te kirihipi, ka tango ahau i te haina a Raniera Wharerau.

Pika: Ka nukukia te whare mo te 2 p.m.