Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Paremata Maori: Waipatu 1893

Mei 18, 1893

Mei 18, 1893.

10 P.M.

Tiamana: Ka tuhera te whare i runga ite whakamarama ki nga honore m ma.

Kaoti tukua ana ki te whare.

M.K. Rangihiwinui: Tika tonu te mohiotanga o nga mema honore ote whare Ariki e tika ana te titiro ki te kupu o te pire a Taiaroa he Huinga whakamana kotahitanga Maori kaore i penei Maori onga motu erua nei Engari ko tenei hanga ko te pire E kore e whakaaetia mai Engari taku me ata inoi marire i runga page 31te Rangimarire ka haina ai nga [unclear: otu] e rua nei katahi-au ka marama no te mea he nui te [unclear: irthnga] i era tau ki [unclear: Waiomatatini] ki Omahu ki [unclear: ntiki] te hoatu tanga ki Poneke ukume ke ana he iwi i tana i ana ka tahi ahau ka ki atu tena [unclear: ukua], te tukunga atu kihai oki i tirohia mai kore noa iho ehe mea ka penei me taku e ki ei ka tika heoi.

[unclear: Hapi] Hinaki: Taku kupu ake penei ana ko ta Taiaroa ko ta eke me waiho otira kua waiho ke tera Engari ko ta Taiaroa me [unclear: nahi] e tatau ko taku whakaaro me aku tonu ta Taiaroa ko taku hahara anake tenei.

Patana Karapa: E korero ake [unclear: ia] ahau mo tenei e tau toko ana hau I te kupu a nga mema i tu ke i mua ake ia au nei.

Te Teira Tiakitai: Ka tu ake[unclear: u] mo te kupu e ki nei mo te pire

Taiarca E penei ana taku [unclear: h]ahara me haere te pire a Taiaroa o ta Hone Heke me waiho mo huri.

Piripi te Maari: Taku patai ki [unclear: e] Tiamana ko te pire ranei tenei no nga motu e rua nei.

Tiamana: Ae ko te pire tenei o nga motu Erua, taku patai ki [unclear: e] hinga tenei pire i te whare ka eheatia Tiamana ki te hinga [unclear: enei] pire ka tae atu ki Ingarangi.

Hone Mohi Tawhai: E te iamana e aki aki ana taku kupu ia kaha ki te mahi e nga mema honore hoatu te kaha ki te Tiamana ko te tangata E kotiti ke ana me whakahoki ki te huarahi ote korero me whaka utonu ki reira.

Eparaima Kapa: E whakamarama ana ahau ite ritenga ote pire nei e penei ana kia paahitia no te mea e tata ana te taima E mea ana nga mema ki te hoki koia ahau ka mea ai kia pootitia tenei pire.

Paratene Tamanuiarangi: E motini ana ahau kia noho te Pika ki tona nohoanga ki [unclear: i] paahitia tenei motini.

Ka nuku hia te whkre mo te rua.

2 P.M.

Ka noho te whare ka whai kup [unclear: .i] te Tiamana na e nga honore mema ko taku hia hia kia tu mai nga honore mema ki te mihi mo tenei pire me te tangata nana tenei pire E nga mema honore nei taku hiahia kia tukua mai te pika ki tona tuuru otira kai nga mema honore te whakaaro.

H. M. Tawhai: E te Tiamana e whai kupu ake ana ahau mo te tono ate Tiamana E ki nei kia haere ahau ki runga ki te turu noho ai engari kia whaitake otira kai te honore mema e marama ana mana e whakamarama mai te take e noho ai haua ki runga ki te tuuru nei.

Eparaima Kapa: E whakapai ana ahau ki te whakamarama mai ate Tiamana e korero mai nei ki te whare.

Rawiri Kahia: E tu ake ana ahau ki page 32runga he whakapai ake ana ahau ki te pire a Taiaroa ko reira taku tu ake ki runga he tautoko naku mo tenei pire.

Rangi Tahau: K otaku tu ake ki runga he whakai naku kit e pire a Taiaroa he titiro noku kit e haere o te pire a Taiaroa tera ano hoki te tahi wahi e ahu ana ki toku Takiwa kaore ano nga ruri kia rite no ate utu koia taku whakapai mo tenei pire e tautoko ana ahau I taua pire engari ko nga kirihipi me haere tonu te mahi.

Henare Matua: Ko tenei pire e pahi ana ahau i tenei pire kaore aku whakahe mo tenei pire.

Urupene Puhara: Taku tu ake ki runga he whakapai ana ahau mo tenei pire i toku taenga mai ki roto ki tenei whare ka tae kit e korero ate mema o Waipawa nei e tautoko ana ahau i tenei pire n ate korero a te mema o Waipawa E whakamarama nei ia hoi e tautoko ana ahau.

Peni Tipuna: Ko te ingoa Hori Kerei Taiaroa, ite Pire me kore ko tenei te mea i tu ake aiau Tiamana tena me pehea tau, Peni Tipuna me waiho ko te kotahitanga.

Te One Topii Patuki: Ka tu atu au ki ruka ia au e noho puku nei e titiro ake ana kit e ahua taku kupu ka tahi ano au ka marama katika te haere o tenei kotahitanga no reira ka ki penei ake nei ahau mo te pire a Taiaroa he whaka pai noku kia koutou e mahi ana ite pire a Taiaroa heoi nei taku kupu, he whakapai.

Hekere Tari: E tu ake ahau mo te Pire a Taiaroa k otaku kupu he mea iti nei ko te rarangi (6) mo te Ingoa ote Kawana taku kupu kaore he tikanga kia whakakorea te Ingoa ote Kawana engari te ingoa ote kawanatanga he mate tena ko te Kawana ote Koroni ko te ringa tonu ote kuini kai tenei motu e noho ana koia takumea ake E patu ana tenei i te Tiriti o Waitangi.

7 P.M.

Tiamana: Ko te Pire a Taiaroa kai te aroaro onga mema e takoto ana ki taku titiro kua pai katoa te takoto o te Pire a Taiaroa kota. H. Heke: Kai waho Timata mai ite ata tae noa kit e ahiahia nei kotahi tonu te korero koia au I titiro ai e takoto paiana taua Pire kaore hoki au i rongo i tetahi mema e patu ana i tetahi rarangi o taua pire i runga a tae noa ki raro.

M.R. Tamaiwhakakitea: E tu ake ana au mo tenei whakamarama a te Tiamana kot hi taku rarangi i kite ake ko te rarangi 6, kai taua Rarangi e penei ana ko te ingoa o te Kawana ki taku mahara kaore au e kino ki te ingoa ote Kawana no te mea ko te Kawana te mea nui atu engari ehara ite mea ko te Kawana te tangata nui atu mo nga mea katoa.

Hapakuku Moetara: Taku tu ake e nga mema ko te Pire a Taiaroa kai te pai rawa atu ki taku mohio e penei ana au mo taua Pire Kauaka rawa e patua etahi onga rarangi o taua Pire engari me tuku katoa atu taua Pire note mea ko Taiaroa kai te whare o Runga ko kapa kai te whare o Raro ka mutu aku kupu.

M.K. Taitoko: E te Tiamana kua mutu katoa nga korero o te whare no reira au ka ki atu kit e Pika me te Tiamana kit e mea kai te Tiamana nga korero me heke ki raro o tona tia me tuku atu te Pika ki tona tia.

Tiamana: Kua oti noa atu te Pire a Taiaroa kati naku noa i waiho kia roa ana, te take he mea naku ki ata pai te takoto kia ngawari hoki nga mema Honore o te whare kia pai rawa no reira au i whaka roa ai mo tenei Pire. Ko nga mema H., e whakaae ana me haere mai te Pika ki tona tia me ae (Ae) tia ana ete whare.

Pika: H.M. Tawhai taku kupu, mo te Pire a Taiaroa.

Paratene Tamanuiarangi: E te Pika e tono ana au e te Pika kia koe me Oati Tet: hi mema a Porotene.

page 33

Paratene: Kia oti te oati ka Patai ai ite Pire a Taiaroa.

Pika: Ka oatitia a Porotene ka mutu te oati katahi kapataia e te Pika penei.

Ko nga Honore Mema e whakaae ana kit e Pire a Taiaroa ki a paahitia me whakaae (ae).

Ko nga Honore mema e whakakore ana me noo kua riro ite (Ae).

Kua paahi te Pire a Taiaroa kaore he Rarangi i patua kaore he Rarangi i menemana tia tangi an ate paki 10 Meneti e paki ana.

Pika: Ko te Pire a H. Heke, ka whaka takoto ria atu e au ki te whare.

E. K. Te Uutu: E te Pika kia korerotia te Pire a H. Heke.

Pika: Ae me korero.

H. Matua: Taku korero e nga mema Honore kaore kau aku kupa mo te Pire a H. Heke, ko te Pire a H. Heke me waiho mo tera tau ka tuku atu ai ki te whare ka nui te pai.

Teira Tiakitai: E tautoko ana au ite korero a H. Matua ko te Pire a Taiaroa anake e tuku atu ko ta Heke me waiho mo tera tau.

Taitoko: Taku kupu e te Pika me patai mai ki te whare te Pire a H. Heke.

Pika: Konga tangata e whakaae ana me waiho te Pire a H. Heke mo tera tau me whakaae (Ae) ko nga tangata e whakahe ana me whakahe kua riro ite ae oti ana te Pire a H. Heke mo tera tau ka tuku ai.

Wiremu Porotene: He whakamihi atu naku kia koutou ki to koutou matau ki te whaka haere ka tahi ano ahau ka tutika ina hoki kua oati ahau kia ora koutou.