Whakatau Rahui o Te Tai Hauauru

Apiti

Apiti.

Nga Utu Mo Nga Whakapainga.

33.	Mehemea ka hokona ka tukuna ranei i runga i tetahi huarahi te riihi o tetahi rahui i raro i te utu whiriwhiri mo nga whakapainga i mahia ki runga i aua rahui, ko aua whiriwhiringa utu katoa kahore nei e whakamaramatia e tenei Ture kia kotahi marama i mua o te mutunga o te riihi te whakataua ai i runga ano i te huarahi i tohutohua ai e te Kaitiaki o te Katoa, a ko aua utu i whiriwhiria mo nga whakapainga me utu ki te Kaitiaki o te Katoa e te kaihoko o te riihi i te ra i mua ranei o te ra i timata ai taua riihi. A mehemea ka whakakorea tetahi o aua riihi mo te takahi i nga tikanga o te riihi me whakahau e te Kaitiaki o te Katoa kia whiriwhiria nga utu mo nga whakapainga i muri iho i te pananga o te kai riihi i runga i te whenua.
34.	Ka oti te utu nga utu whiriwhiri mo nga whakapainga e te kaihoko i te riihi hou me utu e te Kaitiaki o te Katoa ki te kairihi o mua atu me te pupuri ano i nga moni reti i etahi atu moui ranei kihai i ea i te tangata e whakarere aua i te riihi i runga i aua whenua me nga utu ano hoki e pau ana mo te mahinga kia riro mai taua whenua.
35.	Kei te Kaitiaki o te Katoa tonu te tikanga mo te tono whakarere i nga riihi mo te takahi i nga tikanga o te riihi mo te tono hoki i nga utu mo nga whakapainga tetahi wahi ranei o aua utu.
36.	Mehemea kahore e utua aua utu mo nga whakapainga kua kiia ake nei ka ahei te Kaitiaki o te Katoa te hamene i tetahi kairihi ki tetahi Kooti kia riro mai nga moni i te tangata o tika ana kia utu i aua moni.
37.	Kahore tetahi kairihi e whakamutu ana i tana riihi e ahei te tono ki te Karauna ki te Kaitiaki ranei o te Katoa i tetahi utu mo tetahi whakapainga i mahia e ia ki runga i nga whenua e riihitia ana e ia ara mehemea kahore e utua e taua kairihi aua utu ki te Kaitiaki o te Katoa.

Nga Utu me Te Apitireihana.

38.

Ko nga tono katoa mo nga utu i runga i nga tikauga i raro i tenei Ture mo nga utu ranei mo nga whakapainga mo etahi atu tikanga ranei me whakaoti i raro i nga tikanga o te Wahi III. o te Ture Mahi Nunui 1882 ara mehemea kahore he whakaritenga ke na konei hoki i whakaritea ai i kiia ai kua whakaurua te Wahi III. o taua ture ki tenei Ture.

I runga i nga tono katoa ko te Kaitiaki tonu o te Katoa te Kaiwhakahoki kupu.

39.

Kei nga whakaritenga whakaaetanga ranei kia tukua tetahi take e puta ake ana i raro i tenei Ture kia Apitireitatia ko aua tukuuga ara mehemea kahoro he whakaritenga ketanga i konei me tuku aua kechi ki te aroaro o nga kaiapitireita kotahi maha atu ranei i whakaturia e nga taha e rua me te whakatu ano e aua kaiapitireita i tetahi atu tangata mana e whakatau;— page 16

(1.)	Mehemea kahore tetahi o taua hunga e whakatu kaiapitireita i roto i nga ra e ruatekau i muri iho i te tononga tuhituhi kia pera a ai tangata o ratou heoi ka riro ma te kaiapitireita i whakaturia e tetahi taha e whakahaere i te apitiretatanga ki nga taha e rua ara ki ia tangata o ratou.
(2.)	Mehemea kahore e taea e aua kaiapitireita te whakaae i waenga i a raua mo runga i te take i tukuna ki a raua, kei reira me tuku taua take kia whakataua e tetahi atu tangata mea whakatu e aua kaiapitireita a ka tuturu tonu tana whakataunga ki nga taha e rua.
(3.)	Ko aua mahi apitireihana katoa me whakahaere tonu i runga i nga tikanga e whakaaturia ana e te "Ture Apitireihana, 1890," a ka haere tonu i raro i nga tikanga o tana ture pera ano me te mea i tukua te tono o taua apitireitatanga i runga i te whakaae a nga taha e rua i raro i tetahi tiiti.
(4.)	Ma ia tangata o taua hunga e utu tana taha o nga utu whakahau a me nga utu mo te tangata whakatau me utu auo e ia tangata o ratou a kia rite tonu te nui o te utu a tetahi a tetahi mo taua mahi apitireihana.
(5.)	Ka rite tonu te mana o aua kaiapitireita o te tangata whakatau ranei ki nga mana katoa e tukua ana ki nga Komihana e te "Ture Komihana, 1867," me ngamana katoa kua tukua ki a ratou i raro i te "Ture Apiti-hana, 1890."

40.

Ko nga kaiwhiriwhiri utu katoa e tukua atu ana ki a ratou tetahi take kia whiri-whiria i raro i tenei Ture me matua oati ratou i tenei whaiki e mau iho nei ki te aroaro o tetahi Kaiwhakawa (J.P.).

Ko ahu ko A.B., c tino whaiki ana kabore oku take paanga pewliea ranei i roto i te take a (I konei me whakahua te take e whakuhuere ana), a ka tino pono ka tino tika i runga ano i toku matauranga te whiriwhiri i nga tikanga e hiahiatio ana i raro i nga tikanga o "Te Ture Whakataunga Rahui o te Tai Hauauru, 1892."

A e whakapuaki pono ana ahau i tenei whaiki me tenei oati aku me te whakaaro pono ano i roto i toku ngakau he tika i runga i nga tikanga o tetahi Ture o te Runanga Nui o Niu Tireni c kiia nei ko "Te Ture o te Rangiumarie, 1882."

Nga Riihi.

41.

Ahakoa etahi tikanga e mau ana i roto i tenei Ture mo runga i te riihi i te noho ranei i tetahi tu ahua whenua ka pa katoa nga tikanga o tenei tekiona me nga tekiona c toru i muri iho ki nga riihi katoa i raro i tenei Ture:—

(1.)	I nga wa katoa e whakamana ana te Kaitiaki o te Katoa ki te tuku i tetahi riihi me whakahaere tonu e ia i runga i te ahua i pai ia ia i raro i nga tikanga o tenei Ture a i runga i taua whakaaetauga ana me haina e ia ki te hiiri o tana tari o te Kaitiaki o te Katoa. Ka ahei e te Kaitiaki o te Katoa te whakarereke i nga tikanga o tetahi riihi tetahi oati whaiki e hjahiatia ana i raro i tenai Ture hei whakaoti i tetahi tikanga e puta mai ana.
(2.)	Me utu mo runga i ia pukapuka riihi pukapuka ke renei, tetahi pukapuka tuku ranei nga moni e ono tekau ma toru hereni hui atu ki nga pane Kuini; a tera ano hoki e tonoa e te Kaitiaki o te Katoa kia utua aua utu me nga pane Kuini i te wa e tonoa ai aua pukapuka kua kiia ake nei a tetahi wa ranei i muri iho, a ka ahei ano hoki te Kaitiaki o te Katoa i ia wa te whakakore i tetahi whakahaere mehemea kahore e utua aua utu i te wa i tonoa ai.
(3.)	Ka ahei ano te whakamana i te tuku o tetahi riihi hou i runga i te tuhituhi ki runga i te riihi i nga tikanga katoa e pa ana ki aua riihi hou me te haina auo i taua pukapuka o nga tikanga pera ano me nga tikanga e hia-hiatia ana i runga i nga riihi tawhito?.

42.

Me hanga nga riihi katoa e te Kaitiiaki o te Katoa a me pera ano te ahua me te whakauru ano i aua kawenata mo aua tikanga me aua kirimene kihai nei i rereke i nga tikanga o teuei Ture, o nga tikanga ranei e whakaritea ana a te Kawana, pera ano me ta te Kaitiaki o te Katoa i whakaatu ai i roto i nga tikanga whakahaere, e whakamana nei ia kia ahei ki te whakarite tikanga, ki te whakakore ki te whakarereke ranei i ia wa i ia wa, ahakoa e mahia ana mo te take motuhake, mo ia take ke atu ranei, a me haere ano i raro i nga tikanga e man ake nei.

(1.)	Kaua tetahi kairihi e hoko e tuku pehea ranei i tetahi whenua i riihitia ki aia e nohia ana ranei e ia tetahi wahi ranei o taua whenua kia matua whakaae te Kaitiaki o te Katoa ki te tono a tana kairihi.
(2.)	A te wa e hiahiatia ai tetahi whaiki i tetahi kairiihi ekore tetahi kaituku riihi ekore ano hoki tetahi kaihoko i tetahi riihi i raro i letahi mana hoko i runga i tetahi mokete tetahi kaituku ranei kaitiaki ranei i roto i tetahi pekerapu e tukuna kia noho ki runga i te whenua e karapotia ana e taua riihi kia tukuna rano e taua tangata ki te Kaitiaki o te Katoa tetahi whaiki i runga i te ture i runga ano i taua ahua me tona mana.page 17
(3.)	Ko nga kaituku riihi katoa i runga i te ture kaihoko ranei o tetahi riihi kua kiia ake nei ka riro katoa i aia nga mana me nga tikanga, me tau ano hoki nga tikanga ki runga i aia pera ano me nga tikanga i tau ki runga i te kairihi tuatahi. Erangi ia ka tau ano kia utua e te kaituku riihi nga moni reti e tika ana kia utua i muri iho i taua tukunga.
(4.)	Ekore e tika tetahi tukunga riihi mehemea kahore e whakamana nga tikanga katoa i tukuna ai taua riihi mo runga i te utu i nga moni reti me etahi atu tikanga.
(5.)	Ki te mea ka kore e whakaritea tetahi tikanga o te riihi e te kaitango riihi e te kaitango riihi tuarua ranei i roto i nga ra e ono tekau o nga ra i whakaritea kia mahia e ia tera e ahei te muru i taua riihi a ka kiia ia i runga i taua inurunga ehara ia i te tangata tika i runga i te ture hei uoho ki runga i te whenua e mau ana i roto i taua riihi, a ka ahei tonu te Kaitiaki o te Katoa te whai tikanga ki te tango mai i taua whenua.

Ko nga tikanga katoa e mau ake nei mo runga i nga riihi ka mana ka kiia hoki e here ana aua tikanga i te Kaitiaki o te Katoa me nga kaitango riihi pera ano mehemea e mau aua aua tikanga i runga i nga riihi katoa.

43.

Ka tau te taumahatanga o te utu i nga reeti katoa me nga take me nga whiriwhiringa utu katoa o ia ahua ki runga i te kainoho ki runga i te whenua e karapotia ana e tana-riihi me te roa ano hoki o te wa e riihi ana ia i taua whenua.

Ki te marama ki te Kaitiaki o te Katoa kua ngaro tetahi riihi i ngaro ranei i runga i tetahi raru ka ahei ia te hanga i tetahi riihi hou hei riiwhi, mo te mea tuatahi i runga ano i nga tikanga me nga ritenga i runga auo hoki i te utu i nga utu mo ia riihi i pai ai ia. Mehemea e hiahiatia ana kia tuhituhia tetahi tuhituhi ki runga i tetahi riihi a kua ngaro taua pukapuka riihi kua kiia ake nei, ka ahei e te [gap — reason: illegible]aki o te Katoa te tuku i tetahi riihi hou hei riiwhi mo te mea i ngaro, me te [gap — reason: illegible]tuhi i te tuhituhi e hiahiatia ana ki runga i taua riihi, a ki te pai ranei ia ka ahei [gap — reason: illegible]hituhi i nga tikanga o mua o te riihi me te hui tahi i nga tikanga ki roto i te [gap — reason: illegible] hot:

Me hanga me whakaoti kia toru nga pukapuka riihi o ia riihi e te Kaitiaki o te [gap — reason: illegible] nga Kaitango riihi.

46.

[gap — reason: illegible] Ko nga riihi katoa i muri iho i te whakaotinga pera me tera kua kiia ake nei me [gap — reason: illegible]hita e te Kaitiaki o te Katoa i raro o nga tikanga o "Te Ture Whakawhiti Whenua, 1885," i raro ranei i tetahi Ture e pahitia i naiauei a muri ake nei ranei hei riiwhi mo era kia ahua pera ano te rehita me te Karauna Karaati, a ko te riihi e puritia ana i roto i te tari o te Takiwa Rehita Whenua ka meinga he wahi no te pukapuka rehita o taua tari me te rehita ano i nga tikanga whakahaere katoa ki roto i taua pukapuka erangi kaua ia he moui e utua hei huarahi whakahua moni mo te rehita i tetahi o aua riihi.

Ko nga whakahaere katoa me nga tukunga whenua e karapotia ana i roto i taua riihi me hanga i runga i nga tikanga o nga Ture kua kiia ake nei a me tau ano hoki ki raro i aua ture.

Ko nga whakahaere i raro i nga riihi katoa e poka ke ana i nga tikanga o te tekiona wha tekau ma rua o tenei Ture ara mo runga i nga tuku riihi ka whakakorea rawatia, a me kana ano hoki te Kairehita Whenua Takiwa e whakaae ki te rehita i tetahi whakahaere i raro i tetahi riihi kia matua marama ia kua oti aua tikanga te whakarite.

48.

Ko nga riihi katoa me whakarite te wa mo aua riihi kia mutu ai aua riihi a te paunga o nga tau e rua tekau ma tahi, timata mai i te timatanga o te riihi, a ka ahei te whakahou i ia wa i runga i nga tikanga ka whakaaturia i muri iho i konei.

Me utu e te kaitango riihi nga moni reti e rahuitia ana e tana riihi ki te Kaitiaki o te Katoa i ia hawhe tau i mua tonu o te riihi, a ko nga moni reti mo te hawhe tau kia utua i te wa e tono riihi ana he utu tena mo te reti e tika ana kia utua i te timatanga o te riihi.

49.

Ka ahei tetahi tangata kua tae ona tau ki te tekau ma whitu tau nuku ake ranei te tango riihi i raro i tenei ture, a mehemea kihai i tino rite ona tau te pakeke ka ahei ano ia te whakaoti i te riihi a me te here ano ia e nga tikanga o taua riihi o tenei Ture hoki ano he tino pakeke taua tangata.

50.

Ko ia riihi whenua me tuwhera ki te katoa i runga i te tikanga tono a pukapuka, ka tuku ai ki te tangata nana te utu i nuku ake, me whakarite i te tuatahi tona utu tika mo te riihi, me rite ki te rima pauna mo ia rau pauna o te utu tika e whakaritea ana e te Kaitiaki mo te Katoa, mo taua whenua e riihitia aua.

(1.)

Me whakatuwhera e te Kaitiaki mo te Katoa aua tono a pukapuka i te wa kotahi i te ra e whakaritea ana. page 18

Ko nga tono a pukapuka katoa e whakahua ana i te utu iti iho i te utu tika kua whakaritea i runga i te tikanga kua whakaritea ake nei, ka kiia kaore i tika a e kore era e taea te whakaaro. A e kore hoki e taea te whakaaro era tono a pukapuka kaore nei i whakapiria te taupoki, kaore ranei i uru tahi te kupu pono penei me tenei ka whakahuatia ake nei, me uru tahi hoki te moni mo nga marama e ono, i runga i tana utu i pai ai a te tangata nana ia tono, hui atu ki te moni e ono tekau ma toru hereni hei utu mo te mahinga i te riihi me te rehitatanga, me utu ki te moni, me utu ranei ki te tieke mea whakamana e te peeke.

Ko ahau ko A.B. o [hi konei tuhi ai te Ingoa me te mahi a taua taugata], e ki pono ana—

1. Kua tae oku tau ki te tekau mu white tau.

2. Ko ahau te tangata e tono a pukapuka ana kia hokona e au te riihi kia tukuna ki au te riihi kia tukuna ranei he riihi ki tuarna au i roto i nga tikanga o "Te Ture Whakatau i te Tai Hauauru, 1892," mo [me whakahua ki konei te ingoa me te nama o te whenua].

3. E hoko ana au i taua riihi kia mahia e au ake ano tana whenua hei oranga moku, hei whenua ngaki moku, a e hara i te mea hei painga hei oranga ranei mo tetahi tangata ke atu.

4. Hui tahi ki taua whenua kaore i hipa ake i te ono rau wha tekau eka aku whenua e nohoia ana e mahia ana ranei e au, e toku kotahi e matou ko aku hoa ranei, ara o nga whenua o roto o otahi rahui e uru nei ki raro ki "Te Ture Whakatau Rahui o te Tai [unclear: Hauanrn] 1892."

A e ki pono ana au i tenei kupu aku i runga i taku mahara he pouo taku e ki atu nei, i raro hoki i te mana o tetahi Ture o te Paremete o Niu Tireni, e huaiua nei ko. "Te Ture Kaiwhakawa (J.P.) 4882,"

I whakapuakina tenei kupu pono i i tenei te o nga [gap — reason: illegible]i toku aroaro, Kaiwhakawa (J.P.)

(2.)

Ko te tangata nana te tono a pukapuka i nui atu te utu, ka kiia ko ia te [gap — reason: illegible] riihi, [gap — reason: illegible] ra i rite tana utu i hipa ake ranei i te utu tika i [gap — reason: illegible] ai mo taua whenua, a ka tika kia riro atu ki a ia taua whenua, [gap — reason: illegible] kua tuhi ia i te riihi, kua mahi hoki i nga tikanga katoa e [gap — reason: illegible] e te ture.

(3.)

Ki te rite tahi te utu a nga tokorua maha atu ranei, e hipa [gap — reason: illegible] etahi, ma te Kaitiaki mo te Katoa e whakarite.

(4.)

Ko nga moni mo nga reti me nga moni utu riihi a nga hunga kaore i whiwhi riihi me whakahoki atu ano e te Kaitiaki mo te Katoa, i muri tata tonu iho i te whakataunga o te tono i whaimana.

51.

Ki te kore e whakamana e tetahi tangata tana riihi i roto i nga ra e toru tekau i muri tata iho i te taenga atu o te tono pera ki a ia, ka riro tuturu atu ki te Kaitiaki mo te Katoa, tana moni i whakatakoto ai mo te reti hui atu ki taua moni e ono tekau ma toru hereni kua whakahuatia ake nei, a kore tonu atu taua tangata e whaitikanga ki taua riihi.

Mehemea ka he pera tetahi kaitono riihi ka kore atu tana riihi, ki te kore ranei e tika e whaimana he tono a pukapuka mo tetahi whenua ka ahei te Kaitiaki mo te Katoa i roto i nga ra e whitu ki te whakatau i te whenua ki te tangata nana te utu i hipa ake i a etahi o nga kaitono-riihi, mehemea ra i tika tana pukapuka tono; mehemea ranei ka rite tahi nga utu a nga kaitono tokorua maha atu ranei a e hipa ake ana era i nga utu a etahi atu (haunga ia tera kua he ra ia i runga i tana kore whakaoti i tana riihi), a me whakatau a rota ko wai o aua tangata hei kaitango-riihi. A ko ia tangata e whiwhi ana i te riihi i raro i nga tikanga o tenei tekiona, i te mea kua utua e ia nga utu kua whakahuaina ake nei, ka kiia ko ia te kairiihi mai auo i te ra i whakatuwheratia ai nga tono riihi.

52.

Mehemea kaore i tae atu he tono i mua atu i te ra i whakaritea hei whaka-tuwheratanga i nga tono mo nga riihi kua panuitia hei hoko, kei reira ka ahei noatu te tangata ki te tono atu kia riro i a ia tetahi o aua riihi, mehemea kaore ano kia unuhia mai e te Kaitiaki mo te Katoa kia kaua e retia, a ka whakataua ki a ia i te utu tika i whakaritea ai mo taua whenua, i te mea ra ka rite i a ia nga tikanga kua whakaritea ake nei. A mehemea ka tokorua ka maha atu ranei nga kaitono i taua wa, me whakarite a rota ma wai kaua riihi.

53.

Ki te kore e whakaritea i raro i te tekiona rima tekau, ka ahei te Kaitiaki mo te Katoa ki te whakahoki iho i nga utu tika mo nga whenua kaore nei i whai tono mo aua whenua, ka panui ai ano taua whenua i runga i tana utu kua whakahokia peratia iho ra e ia.

Te noho me te whakapai

54.

Ko ia kaitango riihi me noho i runga i tetahi taha o nga whenua e retia ana e ia me timata i roto i nga marama e ono o muri tala o te timalanga o tana riihi, a me noho tonu i taua whenua mo nga tau e ono, me haere putuputu tonu aua tau. page 19

Me kaua tonei tikanga e pa ki te tangata kua tau nei ki a ia tetahi riihi i te matenga wira kore o tetahi tangata, i raro ranei i tetahi wira.

Me ahei te Kaitiaki mo te Katoa ki te whakaae kia kaua e nohoia peratia tetahi whenua kia pahure ra ano nga tau e rua mehemea ra ia he whenua ngaherehere, a ka ahei hoki ia ki te whakaae kia kaua e nohoia te whenua mehemea o noho ana te kai-tango-riihi i runga i tetahi whenua e takoto piri ana ki tau whenua. Ka kiia e takoto piri ana nga whenua he rori he awa ranei kei to wehe i aua whenua.

Mehemea ia he taitamariki te kaitango-riihi, e noho ana i roto i taua takiwa porowini ano, a e noho tahi ana ki ona matua whanaunga tata ranei, ka ahei te Kaitiaki mo te Katoa te whakaae kia kaua e nohoia taua whenua kia pahuro ra ano nga tau e toru atu o te timatanga o te tiihi.

Mohomea ka marenatia nga kaitango riihi tokorua ka ahei te Kaitiaki mo te Katoa kia kaua e nohoia tetahi o aua whenua e riihitia ana e raua.

55.

Me ngaki e te kaitango-riihi:—

(1.)	I roto i te tau tuatahi, kia kaua e iti iho i te tahi eka o nga eka e rua tekan o te whenua e retia ana e ia.
(2.)	I roto i nga tau o rua, kia kaua e iti iho i te eka kotahi o roto o nga eka-kotahi tekau o te whenua e retia ana e ia.
(3.)	I roto i nga tau e wha, kia kaua e iti iho i te eka kotahi o roto o nga eka e rima o te whenua e retia ana e ia.

A i roto i nga tau e ono me mahi e ia etahi atu mahi whakapainga tuturu kia-rite ki te kotahi pauna i ia eka. i tua atu ano i taua ngakinga i te tahi oka o roto o ia-rima eka o taua whenua.

Whakahoutanga-riihi.

56.

Me whakarite hou nga utu reti mo te whenua i muri atu o te toru tau ono marama a i mua mai o te tahi tau o mua mai o te mutunga o te riihi, me whakarite i runge [gap — reason: illegible] apilereihaua i runga i te utu tika ina hokona te whenua me to utu tika nga whakapainga tuturu e rnau tonu ana. i mahia o te kaitango riihi i roto i te wa [gap — reason: illegible] taua whenua.

Mo [gap — reason: illegible] riihi e whakaputaina ana i raro i to tekiona waru o tenei Ture. i roto i nga [gap — reason: illegible]ha e whai tata ake nei, ko nga whakapainga i utua i raro i nga tikanga o [gap — reason: illegible] kiona waru, a e mau tonu ana i te wa i whakaritea ai te utu tika i raro i te [gap — reason: illegible] tenei tekiona, ka kiia i mahia aua whakapainga e te kaitango-riihi i roto i to wa [gap — reason: illegible] ana tona riihi.

I te mea kua oti kua panuitia aua whakataunga utu, ko tetahi tauira me tuku ki te kai tango-riihi ko tetahi me tuku ki to Kaitiaki mo te Katoa, na i roto i nga marama e toru o mua mai o te mutunga o taua riihi, me tuku atu o te kaitango riihi taua pukapuka whakaatu atu ki te Kaitiaki mo te Katoa, mehemea ranei e whakaae ana ia ki te tango i te riihi hou o taua whenua mo nga tau e rua tekau ma tahi timata atu i te mutunga o nga tau o taua riihi, i runga i te reti e rite ana ki te rima pauna o roto o ia rau pauna o te utu tika o taua whenua ina hokona haunga ra hoki nga utu tika mo nga whakapainga tuturu, pera me nga utu i whakataua i runga i te tikanga apitereihana.

57.

Mehemea ka kore e hiahia te kaitango-riihi ki te tango i te riihi hou i runga i nga tikanga kua whakahuatia ake nei, ki te kore ranei e whakamana i te riihi hou i roto i nga ra e whitu i muri o te tukunga atu ki a ia kia peratia, kei reira me whakarite hou nga utu tika mo nga whakapainga tuturu o runga o taua whenua i runga i te tikanga apitereihana, r runga ano i nga huarahi kua whakaritea ake nei, a me panui taua whenua ka retia a me hoko te riihi o taua whenua i runga i te tikanga tono a pukapuka a to katoa, i mua mai o te marama whakamutunga o te riihi e tata ra te mutu, me tuku mo nga tau e rua tekau ma tahi, i raro i enei tikanga:—

(1.)	Ko te utu reti tika mo taua whenua ma te Kaitiaki mo te Katoa e whaka-[gap — reason: illegible] engari kaua e noke ake i te utu i whakaritea atu ra hei utu ma te kaitango-riihi e mutu tata ra tana riihi, kua whakahuatia ake nei i te tekiana i mua tata ake i tenei tekiana.
(2.)	Me whakahua ano i roto i te panui te utu kua whakaritea mo te reti.
(3.)	Mehemea ka whakataua ki tetahi tangata ke atu i te kaitango-riihi e tata ra to mutu, me utu e ia ki te Kaitiaki mo te Katoa i roto i nga ra e whitu i muri i te ra titiro i nga tono, nga utu mo nga whakapainga tuturu kua whakaritea i runga i te tikanga apitereihana kua whakaritea ake nei i roto i teuei tekiana.
(4.)	Ka tae ki te ra e mutu ai te riihi tawhito, a tetahi atu ra ranei me utu e te Kaitiaki mo te Katoa ki te kaitango riihi kua mutu ra tana riihi nga moni page 20i utua ki a ia e te kaitango-riihi hou, mehemea ra e marama ana te Kaitiaki mo te Katoa kna tukuna paitia atu te kaitango riihi hou e te kaitango-riihi tuatahi, a kaore hoki i tangohia ketia i whakakinoa ranei nga whakapainga o runga o taua whenua i te wa i whakaritea ai nga utu tika mo nga whakapainga o runga o taua whenua.
(5.)	Mebemea kua whakakinongia nga whakapaiuga penei me tenei kua whakahuatia i te rarangi i runga tata ake nei, kei reira me whakarite e te Kaitiaki mo te Katoa e tana tangata ranei e pai ai te utu tika mo aua whakapaiuga kua whakakinoa ra, te utu tika ranei hei whokaoti pai ano i ana whakapainga, a ko aua utu hui atu ki nga moni i pau i taua whakaritenga me tango aua moni i nga moni e tika ana kia utua ki te kaitango-riihi e [gap — reason: illegible] ra tana riihi, a ka utu atu auo ki te kaitango-riihi hou, haunga anake nga moni i pau i te whakahaerenga i taua whiriwhiringa utu.

58.

Mehemea ka kore e hokona te riihi penei me tenei kua whakahuaina ake nei ki tetahi tangata ke atu i te kaitango-riihi, ki te kore ranei taua [gap — reason: illegible] e haina i nga tauira e toru o te riihi i roto i nga ra tekau ma wha, ki te kore ranei e utua e ia nga moni i whakaaetia e ia i roto i nga ra tekau ma wha mai o te ra i whakatuwheratia ai nga tono, kei reira me ahei ano te kaitango-riihi i roto i nga ra tekau ma wha o muri o te ra i whakaritea hei whakatuwhera i nga tono ki te whakaae kia riro ano i a ia he riihi hou; a ki te kore ia e whakaae ki te tango i taua riihi, ki te kore ranei ia e whakamana i taua riihi i roto i nga ra tekau ma wha, kei reira ka tika kia noho tonu ia hei kai-riihi mo taua whenua i ia tau i ia tau i te mea ra e utu tika ana ia i nga moni o tana riihi, e mahi tika ana hoki i nga ritenga o tana riihi, o tenei [gap — reason: illegible] tae noa ranei ki te wa e kitea ai e te Kaitiaki mo te Katoa tetahi atu [gap — reason: illegible] taua riihi, mehemea ra ia kaore ano ia kia whakaae kia tango ia i te riihi [gap — reason: illegible] nga tau e rua tekau ma tahi [gap — reason: illegible] tikanga kua whakahuatia ake nei.

59.

I te mea e hoko ana te Kaitiaki mo te Katoa i tetahi riihi hou [gap — reason: illegible] kaitango-riihi, ka ahei ia ki te whakarite me timata te riihi hou i te ra [gap — reason: illegible] Hanuere o Hurae ranei i ia tau, a me matua whakaatu atu ki te [gap — reason: illegible] kei a ia te riihi kia kotahi marama tinann te whakaatu atu i mua o te hoko [gap — reason: illegible] waiho ki a ia te tikanga mehemea ka hiahia ta ki te tango i te riihi hou i [gap — reason: illegible] marama kotahi ra.

60.

Ko nga tikanga katoa o tenei Ture (hauuga ia ino nga [gap — reason: illegible] e pa ana ki nga tono hoko, me nga pukapuka, me nga tikanga mo nga [gap — reason: illegible] e mahia ana i raro i tenei Ture, me era atu tikanga ino aua riihi, me pa [gap — reason: illegible] ki nga whakaritenga mo nga riihi hou me nga riihi tuarua kua whakahuatia [gap — reason: illegible] me nga kaitango-riihi, haunga anake ia nga ritenga o roto nei e whakarite [gap — reason: illegible]

Riihi o nga whenua [unclear: ririki].

61.

Ahakoa nga tikanga o nga tekiona o mua ake nei, ka ahei te Kaitiaki mo te Katoa i ia wa i ia wa ki te whakarite mo te riihi me te mana [gap — reason: illegible] tonu etahi taha o uga rahui, me kaua, e rahi ake i te rima tekau eka ia wahi ia wahi, a me ahei te katoa ki te tono atu ki te Kaitiaki mo te Katoa mo aua wahi i runga i nga tikanga e whakaritea ana e ia.

(1.)	Me tuku tahi atu e ia kaitono i roto i tana tono te kupu pono ana e whakaritea ana e te ture penei me tenei i te tekiona rima tekau, kia ahua pera ranei hui atu hoki ki te moni e whakaritea ana i taua tekiona.
(2.)	Mehemea ka tokorua ka maha atu ranei nga kaitono mo te whenua kotahi i te ra kotahi me whakatau a rota i runga i te huarahi e whakaritea ana e te Kaitiaki mo te Katoa.
(3.)	Ko nga whakahoutanga riihi o nga whenua e whakaritea peneitia ana, me pera ano te whakahaere me nga riihi whakahou haere tonu, a me panui i runga i te tikanga tono a pukapuka, me whakarite te utu o te reti i runga i te utu tika mo te whenua, haunga nga whakapainga o runga.

Me pa nga tikanga o tenei Ture ki nga whenua e tangohia ana i raro i tenei tekiona, haunga anake era tikanga kua kapea i runga ake nei.

▼ About this page

Other formats

Connect

▼ Browse collection