Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Ko te Whakataunga mo Maraehara me Kopu Poraka.

Mo Tena Wahi o Maraehara Poraka Whaka-Te-Hauauru o Pohatukarekare

Mo Tena Wahi o Maraehara Poraka Whaka-Te-Hauauru o Pohatukarekare.

Tokorua nga kai-tawari mo tena wahi o Maraehara Poraka whaka-te-hauauru o Pohatuka kare.

Ko Hakaraia e kereeme ana i te wahi iti o te whenua whaka-te-hauraro o Taiki me [unclear: tet] raina e ahu atu ana i te hukitau o taua awa ki Te Taumata-o-Tupatangaroa, otira, he [unclear: keree] [unclear: tino] wairangi rawa taua kereeme, na reira ka kore e tirohia e ta Kooti he kereeme tena e [unclear: mea] ponotia ana kia ata whakaarohia, a ka whakataua nei taua whenua ki te Whanau-a-Karuai, Paratene Ngata ta ratou kai-whakahaere.

Ko Neho Kopuka e kereeme ana, mo te Whanau-a-Te Whakaohonga, i tena wahi whenua timata mai i Taiki tae noa ki Mangahoanga, he whenua tena i parea ki tona tupuna a Te Whakaohonga, e Kautaharua. Kahore tena pare e whakahengia ana.

E kereeme ana hoki ia i tena wahi katoa whaka-te-tonga o Mangahoanga, me [unclear: whakahauauru] o Pohatukarekare, hei wahanga tena o te whenua i raupatutia ai e Porouhekeiho [unclear: ra] ko tona tuakana ko tona teina i runga i a Uenukukahutia, a muri iho ka parea taua wa Kurawhaia ki a Rangitaiki.

page 9

Ki tenei moka o tana kereeme, ka mea a Paratene Ngata ko tena wahi iti o te whenua, e tae ana pea ki te 30 eka tona nui, whaka-te-hauauru i tetahi raina e ahu tika atu ana i Paraparaumu ki Te Whakaumu-a-Hinemaka, i a Te Whanau-a-Karuai, a ko te toenga o taua wahi whenua, he wahanga tena o te whenua i parea e Kautaharua ki a Te Whakaohonga.

Ki ta te Kooti titiro, e tino whaitake ana tena korero a Paratene Ngata. I roto i nga tono katoa i tukua kia kahititia, ahakoa na wai ranei, na wai ranei i tuku, ko Te Awakari me Te Whakaumu-a-Hinemaka e whakahuatia ana hei rohe mo Maraehara Poraka, a kitea ana he ingoa rohe ena e tino mohiotia ana e te katoa. Ko aua rohe hoki e whakahuatia aua i roto i te riihi (kua korerotia mahatia ki runga ake nei), a i whakaaetia e Neho i reira. Inaianei ka mea ia kia whakaponohia e te Kooti ko tena Whakaumu-a-Hinemaka he ingoa noa iho, he ingoa kore tikanga; a no te kuare a nga tangata i pera ai te tuhi i nga rohe kua kahititia; a ko ia hoki te tangata nana i tuku kia wahia ki waenganui te whenua e kiia ana i raupatutia e Porouhekeiho e te rohe i whakahaerengia ai e ia ake, a wahiotia ana e ia tetahi wahi o tana whenua ki roto ki nga rohe a tetahi iwi kahore a ratou whaitake tika ki taua wahi, a ko te nuinga i waihotia ki waho. E tino wairangi rawa ana tena tu korero—otira ka ki penei te Kooti:—E tino marama ana te take i whakaturia ai e Neho tenei kereeme, koia tenei, he mea nona kia whakapumautia taua raupatu ki runga ki te whenua i waho, he raupatu tena e whakahengia ai e era atu tangata a muri ake nei. Ki ta te Kooti titiro, he iti rawa te take o taua raupatu e korerotia ana.

Ko Te Hāpi Haerewa, mo nga kai-kereeme, e mea ana ko te wahi i parea e Kautaharua ki a Te Whakaohonga, i parea ano i muri iho e te tangata e tino mohiotia ana ko ia te tangata whaimana ki runga ki te whenua, ara, e Te Rangimatemoaua, ki tona tamaiti, ki a Rawiri Katia, raua ko te whaea-whangai o tena tamaiti, ko Tipare te ingoa. Heoi anake te mea hei tautoko i tena kereeme ko te korenga a te tangata e tahuri ki te whakararuraru i a Pineaha Haerewa i a ia e whakahaere ana i taua whenua. Otira, kua whakamaramatia tera e etahi o nga kai-korero mo te taha ki nga kai-tawari, i ki ai ratou i whakanohoia a Pineaha e Rawiri ake hei kai-tiaki mo enei whenua Ka whakahengia nei e te Kooti te pare i whakaturia ai e Te Hāpi, a ka whakataua nei taua whenua ki a Neho Kopuka ratou ko Pineaha Koia me era atu uri o Te Whakaohonga e kitea ai e whaitake tika ana, a e kitea ana e te Kooti e whaitake ana hoki a Pineaha Haerewa ki roto ki tenei whenua i runga i te mana o Rawiri kua tukua ki a ia.

Ka whakataua nei e te Kooti ki a Paratene Ngata ratou ko Te Whanau-a-Karuai tena whenua katoa whaka-te-hauauru i tetahi raina e ahu tika atu ana i Paraparaumu ki Te Whakaumu-a-Hinemaka, e tapahi ana i te rohe whaka-te-tonga o te poraka ki waenganui i nga pou-peeke Nama 4 me 5.

Kia tere tonu te tuhi i nga rarangi ingoa, a, kia oti, me tuku mai ki te Kooti kia whakahaerengia.

W. E. Gudgeon
(Te Kotiana),
Tiati;
Wiremu te Kiriwehi,
Ateha.

Waiomatatini,
Wahi-o-Waiapu,
Oketopa 10, 1891.

page break