Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Ture Maina, 1890

Wahi, II

Wahi, II.

Mahi Maina.

Maina Raiti Me Nga Raihana Mahi.

81.

Ko nga pukakuka ekore e taea te whakawhiti me ki he maina raiti aua pukapuka a ka mana mo nga marama tekau ma rua i muri iho i te ra i tuhia ai a me tuku he maina raiti ki te tangata e tono ana kia pera ano te ahua me te Apiti Tuawha otira me matua utu e ia nga moni tekau hereni hei whakamana i aia ki te mahi maina i runga i nga whenua Kararauna kia rua tekau hereni mo te mana ki te mahi maina i runga i nga whenua Maori, hui atu ki nga whenua Karauna, hei tetahi utu ranei kihai i hoki iho i nga moni i whakaae ai te Kawana ki te utu ki nga tangata whai take ki te Whenua.

Ko nga Maina raiti i tukua te tekau hereni hei utu ka mana tonu hei mahi i nga wahi katoa o te korani i waho o tetahi takiwa Maori.

Ko te maina raiti i tukua te ruatekau hereni hei utu ka mana hei mahi i roto i te takiwa Maori i tangohia ai taua Maina raiti a ka mana anano hoki i runga i nga Whenua Karauna puta noa i nga wahi katoa o te Koroni ara nga whenua Karauna i waho o tetahi takiwa Maori.

"Takiwa Maori," ko te takanga o enei kupu i roto i tenei tekiona ko tera takiwa maina anake no nga Maori te whenua a kua riro te mana i te Kawana mo te taha kia te Kuini ki te mahi maina i runga i te hanganga o tetahi kirimene ki waenga i aia me te hunga whai take.

82.

Ka riro mai i te Kawana tetahi whakataunga pera a nga Kaunihera o ia paro o ia kauti e tika aua kia riro i a ratou tetahi wahi o nga moni e puta mai ana i nga whenua koura o tetahi takiwa e utua ra nga utu whakanekeneke e whakahuatia nei i te tekiona i runga ake nei mo nga maina raiti i tukua mo te mahi maina i runga i nga whenua Maori, kei reira ka tono te Kawana i te Kaitiaki o nga moni o te koroni kia utua i roto i nga moni i puta mai i nga whenua koura o taua takiwa i roto ranei i nga moni i puta mai i taua takiwa mo nga mahi maina o reira nga moni i waenga o te tekau hereni me nga moni whakanekeneke i tangohio mo nga maina raiti i taua takiwa.

A me utu tonu e te Kaitiaki o te Koroni nga moni i waenga o aua utu ki te Warena hei tuhatuha ki nga Maori whai take a me tango nga moni katoa e utua ra i roto i tetahi tau i roto i tetahi takiwa i nga moni topu e puta mai ana i nga whenua koura i taua takiwa i mua i te wehewehenga o nga moni ki waenga i nga paro me nga kauti o reira.

E kore ia e tukuna tatahi tohutohu pera me tera kua kiia ake nei e te Kawana kia tukua mai rano tetahi whakataunga pera me tera kua kiia ake nei i nga Kaunihera o nga paro me nga kauti katoa kua kiia ake nei; a ekore ano hoki tetahi whakataunga pera e taea te whakarereke te whakakore.

89.Ahakoa tetahi mea e mau ana i roto i tenei tekiona ko te tangata e mahi ana mo te moni e mahi hea ana ranei e kore e tino kiia me tango maina raiti ia heoi mo te mahi anake i runga i nga whenua Maori kei era me tango nga tangata katoa i te maina raiti.
page 5

Nga Whenua E Puritia. Ana I Runga I Te Raihana.

124. Kei raro iho nei nga tkanga e puritia ai nga raihana katoa ara—.
(1.)Me utu e te kaitango raihana ki te Kaitango i nga Moni nga moni i nga tau katoa e puritia ai e ia te whenua e mau ana i roto i taua raihana a mehemea ehara i te whenua Maori taua whenua me utu he moni reti kia hereni mo ia eka mo ia wahi eka puta noa te wa o taua raihana: a mehemea he whenua Maori taua whenua me uta i nga moni e whakaaturia ana i roto i tetahi kirimene i hanga ki waenga i te Kawana me nga Maori whai take ki te whenua hei utu mo te nohoanga a taua a aua tangata, a mehemea kihai i whakaaturia nga utu i roto i taua kirimene, me utu i nga moni reti kia rite ki nga moni reti e utua ana i runga i nga whenua Karauna kua kiia ake nei;
(2.)Me utu te utu tuatahi i te ra ano i tukua ai te raihana e te Warena, a ko nga utu katoa o muri iho me utu ano i taua ra a puta noa nga tau katoa.

Kimi Koura I Runga I Nga Whenua Moari.

145.Ka ahei te Kawana te mea kia whakaputaina he raihana ki tetahi tangata i runga i te ahua i runga ano hoki i nga tikanga me nga ritenga i pai ai ia a me karanga taua raihana he raihana kimi koura me te whakamana ano i te tangata e mau ana te ingoa i roto i runga i te whakaae o te tangata wkai take ki te whenua kia kimi koura i runga i tetahi whenua e whakahuatia ana i roto i taua raihana ara whenua Maori tuturu a kihai i uru ki tetahi takiwa maina.
146.Ko te tangata ehara nei i te tangata whai take ki te whenua Haori a ehara i te tangata pupuri raihana mo runga i aua whenua a ki te tahuri ki te mahi maina ki te keri koura i tetahi atu mea whai hua ranei i runga i taua whenua ka ahei te whiu kia utua e ia nga moni kaua e iti iho i te rima pauna kaua ano hoki e neke atu i te rima tekau pauna haunga ia nga tono a nga tangata whai take ki aua tangata e mahi maina ra mo te taka kinotanga i to ratou whenua.
147.

Ki te mea e whiwhi ana tetahi tangata i te raihana kimi koura kua kiia ake nei mea pera ranei a ki te kitea e ratou he koura i runga i aua whenua Maori ka ahei ratou te tono ki te Kawana mo tetahi riihi, a i runga i te tukunga o taua whenua ki te Kawana hei mahi maina i runga ranei i te hokonga o aua whenua ki te Kawana e nga Maori whai take, ka ahei te Kawana te tuku i tetahi riihi ki te kaitono i runga i te huarahi i runga hoki i nga tikanga me nga ritenga e whakahuatia ana e te tekiona kotahi rau whatekau ma rua o tenei Ture mo runga i nga whenua Karauna o waho o tetahi takiwa maina.

A ka mana ka taka aua riihi i runga i nga whakaekenga mai a tetahi tangata.

148.Mehemea kua tukua etahi whenua e meatia ana ranei kia tukua tetahi whenua kia te Kuini e nga Maori whai take he mahi maina i raro i nga tikanga o te tekiona o muri nei o tetahi Ture ranei kua whakakorea i konei, ka ahei te Kawana i ia wa i runga ano i te ingoa o te Kuini te hanga te whakakore te whakarereke i tetahi kirimene whakaaetanga rauei me te hanga me te whakahaere i tetahi mahi me tetahi tikanga i tetahi mea ranei e hiahiatia ana kia mahia hei whakamana hei whakahaere i nga tikanga kua kiia ake nei.