Atekira I.
Te Ingoa—Te Nuinga o Nga Mema o Te Rore—Kia Hia Nga Mema Mo Te Korama.

Wahi 1.—Me karangatia te ingoa o tenei Rore ko te Rore o , Nama , o te Initipenetana Oota o nga Kuru Tepara o te

Kaua e neke iho te nuinga o nga mema i te kotahi tekau, a e kore e tika te whakarere o te Kaata, mehemea kotahi tekau nga mema e pupuri tonu ana; Ka rite te korama mehemea e rima nga mema kei roto.

Atekira II.
Te Pereti.

Wahi 1.—Kaua rawa tetahi mema e hanga e hanga e hoko mai, e hoko atu ranei, e kai, e hoatu ranei kia kainga e tetahi atu hei kai noa (haunga te kai hei rongoa) te waipiro, to pia ranei, te waina, te haita ranei; a me kaha tonu te mahi o ia mema o ia mema i nga tikanga tika katoa hei pehi i te hanganga i te hoko, i te kai ranei o enei mea. Ka tika ano te hoatu e te Karani Rore i tetahi ture takiwa, e homai ana ki roto i tenei Opirikeihana te whakarere i te kai i nga mea page 2 whakahaurangi katoa, a me ata hoatu te ingoa o aua mea whakahaurangi, ki roto i te pereti; nga mea e kino ana i tona takiwa.

Atekira III.
Te Tikanga o Te Mema.

Wahi 1.—Kaore e tika te whakauru i te tangata hei mema mo tenei Rore mehemea kaore ano i tae ona tau ki te tekaumarua; a ka tika ano te mahi i tetahi ture e terai Rore te whakarite i te tau e tika ai te whakauru mai o te mema; engari me mutu mai i te tekaumawara o nga tau.

Wahi 2. Te Whakaaturanga me te Pootitanga.—Me ata tuhia te ingoa, te kainga, me te mahi o te Kanatieti, a me hoatu e tetahi mema o te Rore; a me ata korerotia e tetahi me komiti kia toru nga mema o tenei komiti ma te W.R.T. e whakarite i nga mema e rua, ma te W.W.T e whakarite i te mema tuatoru. Ma te komiti e ata titiro ki te tono o te kanatieti a me whakaatu i to ratou ripota e ka huihui ano te Rore; a i taua huihui me ata pootitia te kanatieti; engari ka tika ano i etahi takiwa, ki te pooti i taua rangi ano, i whakaaturia mai te kanatieti; mehemea ki riro i te kanatietinga nga wahi tuatoru o nga mema e wha nei nga wahi Mehemea e rima nga paoro mangu, kua he te Kanatieti i te pootitanga; engari kaua e nehe iho nga paoro mangu i te wha mo te patu; Ka tika ano te hurihuri i te tono, mehamea ka pera te hiahia o tetahi mema i taua hui rano, i te hui i muri atu ranei; engari kaua rawa i tetahi atu huihuinga.

Wahi 3. Whakahokinga o te Whakaaturanga.—Kaore e tika te tono kia whakahokia te whakaaturanga o te Kanatieti, mehemea kua korerotia e te komiti; engari ka tika te whakahoki mehemea pai ana te nuinga o nga mema.

Wahi 4. Whakaroaroanga.—Mehemea ka kitea e te komiti he take; ka hiahiatia ranei e tetahi mema; ka tika te whakaroaroa i karoaroa i te ripota, i te whakaaturanga hoki (ehara tenei i te whakarere, a ka tika ano te patai mo te whakaaturanga).

Wahi 5. Te hoatutanga o te Tiwhikete—E ka mau tiwhikete te kanatieti, me hoatu tera e ia me te whakaaturanga; page 3Mehemea kua ngaro tona tiwhikete; me matua whakaatu i te ngaromanga; a me whakauruatia ia kia rite ki te tikanga o te Wahi 2 o tenei Atikera.

Wahi 6. Mo nga mema kua he i to ratou pootanga mo nga mema hoki kua peia.—Kaore e tika kia whakaaturia tetahi kanatieti hei mema, kia pou rawa ano tetahi marama i muri iho i tona henga i te pootitanga, peinga atu ranei i te Rore i tetahi atu Rore ranei o tenei oota. A kaua e pooti-tia te kanatieti kua he, kua peia ranei, kia pou ano te wiki i waenganui o te whakaaturanga. Ka tika te whakaatu ano i te mema e mau ana i te tiwhikete, ahakoa kua he ia i te pootitanga i tenei Rore, i tetahi atu ranei; kaore e tika kia whakaurua ki tetahi atu Rore te mema kua whakatarewatia; kia tika ano tona tunga i te Rore i whakatarewatia ai ia engari me titiro ano ki te Wahi 1 o te Atikera IV. o tenei Konete-tuhiana.

Wahi 7. Te Hainatanga o te Konetetuhiana.—E ka rite te tu o te mema me haingatia e ia tenei Konetetuhiana.

Wahi 8.—Me whakaurua nga mema kaata i roto i nga marama e toru i muri iho i te tu o te Rore.

Wahi 9. Te mema hoa.—Ka tika kia mahia e te Karani Rore tetahi ture; kia whakaurua nga mema o tetahi rore hei hoa mo nga mema o te Rore ke—me whakarite hoki nga moni—me te mana o aua memahoa; E ka haere mai tetahimema, he kanatieti hoa menia o tetahi rore, me hoatu hoki me tona pukapuka tono he tiwhikete o tona Rore kia mohiotia he mema ia. Me whakaritea e ia te Wahi 2 o tenei Atikera; mana hoki e whakaatu ki tona Rore tona whakaurunga; E whai mana tonu ana tona ake Rore ki te hoatu ki aia te kupu pahi, te whakawa hoki i aia, mehemea ka whakakore ia i te Atekira II.; a e kaha ana te whakawakanga pei, whakatarewa ranei i aia; ki te hoatu hoki i te mana mo tera ki te Rore e hoa nei ia.

Me hoatu nga Tiwhikete me nga tikiti haerere ki nga mema toitu anake; Ma te mema ano e whakaatu tona haerenga atu ki tetahi atu Rore ki te Rore he hoa mema nei ia Mana hoki e whakaatu ki te Rore e haere atu ana ia, te Rore he mema hoa nei ia.

page 4

Atekira IV.
Nga Takoha.

Wahi 1. Nga takoha whakauru, me era atu mea o ia koata o ia koata.—Kaua e neke iho nga takoha i era i whakaritea e te Karani Rore; engari mehemea kaore he ture whakarite; kaua e iti iho nga takoha whakauru i te rua hereni, nga takoha koata i te hikipene. Kaua e whakatarewatia te mema mo te kore utu i ora takoha; kia rua nga koata e nama ana; kia hoatu ano ki a ia he pukapuka whakaatu, a kia pou te marama kotahi i muri iho i taua whakaatunga: Kaore e whakakore ana te whakatarewatanga mo te kore utu i nga takoha i nga tikiri, i nga mea honore ranei o te mema. Mehemea kua pou te tau (ara nga koata e wha) a kaore i utu te mema i nga takoha mo taua takiwa; kua mutu tona mematanga i tona Rore; a ma te whakauru hou anake e tika tona hokinga ki tona Rore ki tetahi atu ranei.

Wahi 2. Te Whaina mo te kore utunga i nga takoha.—Kaua e hoatu te kupu pahi ki te mema mehemea e nama tonu ana ia i nga takoha mo te koata; a kaore he mana o te mema ki te noho ki te Rore, ki te kore i aia te kupu pahi.

Wahi 3. Te mematanga e rite ana te roa me te oranga o te tangata; o te tau kotahi anake ranei.—E whai mana ana te Karani Rore ki te whakarite i tetahi ture, ara, mehemea e hiahia ana tetahi mema ki te hoatu i nga takoha e rite ana ki nga takoha o nga tau e ruatekau i nga takoha e rite ana ki nga takoha o nga tau e ruatekau i te utunga kotahi; ma tera e whai mana taua mema mo te roanga o tona oranga; a ki te hoatu i nga takoha o nga koata e wha, e whai mana ana ia mo te tau kotahi; me utua tenei moni i nga ra whakamutunga o Hanuere o ia tau o ia tau, enei tu mema kei nga mana katoa o te Rore; e whai mana ana hoki nga ture kotoa ki a ratou; engari, mehemea e tono ana tetahi o aua tu mema, kia tukua ia ki te whakamutu e te haere tonu mai ki nga huihui; me whakarite tona tono, mehema ka pooti pena nga mema o nga wahi e rua i roto i nga wahi e toru o nga mema.

page 5

Atekira V.
Nga Apiha Me Nga Koata.

Wahi 1. Te tikanga o nga ingoa.—Ko enei nga apiha mo tenei Rore:—1, Te Waati Rangatira Tepara; 2, Waati Waiti Tepara; 3, Waati Hekeretari; 4, Waati Hekeretari Moni; 5, Waati Terehua; 6, Waati Hapihana; 7, Waati Maihara; 8, Waati Kaari; 9, Waati Heteri; 10, Waati Hoa Hekeretari; 11, Waati Tepute Maihara. Me pootitia nga Apiha timata mai i te W.R.T. tae noa ki te Waati Heteri; Ko nga Apiha nama 10 me nama 11 ma te Hekeretari me te Maihara e whakarite.

Wahi 2. Te tikanga e rite ai nga mema hei Apiha.—E ka tu te Rore mo nga koata e toru kaore e tika kia whakaritea tetahi hei W.R.T. i te kore ano mahi ia i tetahi o nga mahi apiha ke i te koata toitu, a ka tika kia whakaritea e te Karani Rore tetahi ture whakarite i tenei; mehemea kua rua nga koata o tetahi Rore e tu ana; kahore e whai mana te kanatieti hei apiha, mehemea kaore ano ia i uru ki nga tikiri tuarua tuatoru ranei.

Wahi 3. Te tikanga mo nga Apiha e ngaro atu ana.—Mehemea e ngaro atu ana tetahi apiha i nga huihuinga e toru, a kaore e whai tikanga tona ngaronga atu, ka tika te whakakorenga i tona apihatanga, mehema e pooti pena ana nga wahi e rua o nga wahi e toru o nga mema.

Wahi 4. Te tikanga whakakapi.—Ka tika te whakakapi i nga nohoanga e hapa ana i nga takiwa katoa; a me hoatu nga honore o te nohoanga ki te mema e noho ana i te mutunga o te koata. Mehemea e ngaro ana te W.R.T. ma te W.W.T. e noho ki toua tiea, mehemea e ngaro ana te W.R.T. me te W.W.T. hoki, ma te P.W.R.T. o mua, e whakakapi. Mehemea e ngaro ano nga Apiha katoa e rite nei hei tumuaki; Ma te Hekeretari ma tetahi atu mema ranei e karanga ki te Rore, a ma te Rore e pooti mo tetahi mema whakakapi i te tiea mo taua takiwa; ka tika te hoatu e te Apiha e rite ana mo te tiea i te tiea ki te K.W.R.T. ko tona Tepute ranei ki tetahi P.W.R.T. ranei.

page 6

Wahi 5. Nga koata me nga takiwa e pooti ai.—Me timata nga koata i nga huihuinga tuatahi o Pepuere, o Mei, o Akuhata, o Nowema. Me ata pootitia nga Apiha o te koata ki te pooti tikiti, me whakawahia i te huihui tuatahi o ia koata, o ia koata.

Atekira VI.
Nga Mahi o Nga Apiha.

Wahi 1. Te Pati Waati Rangatira Tepara.—Hei P.W.R.T. te W.R.T. o te koata i murio te koata e tu ia hei W.R.T. mehemea kei te Rore tonu ia. Mehemea e ngaro ana ia ma te P.W.R.T. o mua atu e whakakapi i tenei tiea. Ko enei ana mahi; mana e titiro ki te tikanga o nga karakia, o nga whakawahinga, e whakapai nga henga o nga tuohu me nga tohu, mana e whakaako i nga kanatieti ki te Rituera; mana hoki e uiui e whakaatu hoki i nga tangata e haere manuhiri mai ana.

Wahi 2. Te Waati Rangatira Tepara.—Ko tenei te tino Apiha whakahaere i nga mea o te Rore, Mana te mahi tumuaki i nga huihuinga, e whakarite i te Konetetuhiana me nga ture o te Karani Rore, me era atu tikanga o te oota; me titiro ia mehemea e whakarite ana nga Apiha i o ratou mahi; mana e whakarite i nga Apiha me nga komiti kaore ano i whakaritea ketia. Mana te mahi titiro i nga pootitanga; e whakaatu hoki i nga pootitanga e ka mutu, kaua e pooti, engari ka tika tana pooti mehemea e rite ana nga taha e rua kua poto hoki te pootitanga o nga mema katoa. Mana, me te Hekeretari e karanga i nga hui, ehara nei i nga hui e ata whakaritea ana mehemea e tono mai ana nga mema e whitu (me ata tuhituhia te tono); mana e hainga, nga pukapuka katoa ara nga tieki, nga tiwhikete nga kaari; e hoatu mai ana e to Rore kia hainatia; mana e titiro ki nga ritana, ki nga moni hoki mo te Karani Rore; a mana hoki e titiro mehemea kua rite te pukapuka taumau o te Terehua, i mua o te whakawahinga o taua Apiha—mana hoki e mahi i era atu mahi o te Rituera o te Rore hoki e apiti ana ki tona apihatanga.

Wahi 3. Nga mahi o te Waati Waiti Tepara.—Hei hoa page 7tenei Apiha mo te Waati Rangatira Tepara i ona mahi; e whakakapi i tona mahi e ka ngaro ia; Kei aia hoki te mahi tiaki i nga tatau me nga ruma tuatahi o te Rore.

Wahi 4. Nga mahi o te Waati Hekeretari.—Ma te Hekeretari e tuhituhi i nga mahi katoa o te Rore, kaua ia e whakaaro tuarua, mana e tuhi i nga reta katoa o te Rore; e whakaatu i nga huihui kotoa e karangatia ana e te W.R.T. e titiro hoki mehemea e tika ana nga moni e utua atu ana i nga huihui era anake.

E ka mutu te koata mana e tuhituhi e tetahi pukapuka whakaatu i nga mahi katoa o te Rore mo taua koata, me nga ritana hoki e tukua atu ana ki te Karani Rore, ma te W.R.T. e titiro e haina hoki i tenei. Mana hoki e mahi nga mea katoa e kiia mai ana e te Rore, i nga mahi hoki o te whakawahinga; a e ka mutu tona koatu, maua e hoatu i nga pukapuka katoa, me nga mea o tona Apihatanga ki te mema e whakakapi ana i aia, kaua e roa atu i te wiki tenei tukunga atu. Mana e whakaatu ki nga Rore katoa te ingoa me te mahi, me te kainga hoki o nga tangata katoa e peia ana, e whakakorea ranei e te Rore, e whakatarewatia ana ranei mo te hara haunga te whakatarewatanga mo te kore utu i nga takoha.

Wahi 5. Nga mahi o te Waati Hekeretari Moni.—Mana e tiaki i nga pire, me nga pukapuka whakaatu i nga moni o te Rore, e tuhi i nga moni katoa e tukuna mai ana e nga mema; me hoatu tonu e ia i enei moni ki te Terehua; ma te Terehua e whakahoki mai te pukapuka whakaae i taua hoatutanga o nga moni. I te ahiahi o te whakawahinga me tuku e ia ki te Rore, he pukapuka whakaatu i nga moni katoa o te whakaurunga me nga takoha o te koata, me era atu mea katoa kia tika ai te ritana o te Hekeretari ki te Karani Rore.

Mana e hoatu ki te tangata whakakapi i tona apihatanga, nga pukapuka me nga mea katoa o te Rore. Me whakaritea hoki e ia nga mea katoa e homaitia ana e te Rore kia mahia e ia.

Wahi 6. Nga mahi o te Waati Terehua.—Mehemea, kua whakaturia e te Rore tetahi ture kia hoatu e te Terehua tetahi moni whakakapi, me te whakarite hoki e ia i nga tangata whakakapi, me pera ia; me utu ia i nga moni katoa e kiia page 8peratia ana e te W.R.T. kua ata hainatia nei hoki e te W.H. a ko era anake e utua e ia; ki a ia tokoto ai nga moni katoa o te Rore, a mutu noa tona mahi tiaki moni, engari mehemea ka tonoa mai e nga tangata whai mana to hoatutanga i ana moni katoa me hoatu e ia. Me ata tuhituhiia nga moni katoa e tae mai ana ki aia, me nga moni katoa e utua atu aua e ia, a, e ka tonoa mai me hoatu e ia nga pukapuka, nga moni me nga mea katoa o te Rore, kei aia nei te tiaki ana ki tona riwhi; ki te tangata ranei e whakaritea ana e te Rore mo tona wahi; ka mutu tona koata me hoatu e ia tetahi ritana—me mahi hoki ia i nga mahi katoa e kiia mai ana e te Rore.

Wahi 7. Nga mahi o te Waati Maihara.—Ki te W.M. te mahi o nga Rikeria, me era atu taonga o te Rore, e kore nei e tiakina ana e etehi atu Apiha; a ka mutu tona apihatanga me whakaatu tuhituhi ia te pehea ranei o aua mea; Hei hoa ia mo te W.R.T. i tona mahi pehi raruraru, mana e tirotiro i te pooti tikiti, mana hoki e tatau i nga tangata e pooti ana; mana te mahi whakaatu kanatieti; me mahi ia i era mahi katoa e kiia mai ana e te Rore, e te Rituera ranei.

Wahi 8. Nga mahi o te W. Kaari, me o te W. Heteri.—Kei raro enei i te W.W.T. i te mahi tiaki o nga tatau, me nga ruma tuatahi o te Rore.

Wahi 9. Hei hoa mahi te Waati Hoa Hekeretari, me te Waati Tepute Maihara, mo te Waati Hekeretari me te Waati Maihara, i nga mahi kotoa e homai ana kia mahia e raua.

Wahi 10. Whakariteritenga.—Me mahi nga Apiha i enei mahi kua ata korerotia nei, me era atu mahi e whakaritea ana e te Konetetuhiana; me nga tikanga,.ture, me te Rituera hoki, me era mea katoa o te Oota; i te mea ranei e whakaritea ana i runga i te pooti o te Rore.

Atekira VII.
Nga Tikiri.

(E whai mana ana nga Karani Rore, ki te whakarite i etahi atu ture hei whakakapi i enei o tenei Atekira, a page 9mehemea ka pera, me homai i enei kupu ki mua o aua tu ture:—

[Kia mohiotia.—Tena i whakaritea e te Tino Karani Waati Rore te ture, kia hoatu te mana ki nga Karani Rore katoa, kia mahia e ratou o ratou ture hoatu Tikiri, engari kaua e wahia te Rituera me te mahi kaore nei e tuhituhia ana. Na reira ka whakaturia e tenei Karani Rore enei ture hei whakakapi i nga ture o nga Rore ke (ma te Tino Waati Karani Rore e whakamana i enei ture).]

Mehemea kaore i whakaritea etahi ture ke; ka mau ano te mana o enei ture i raro nei pera me era atu Atikera.)

Wahi 1. Te ritenga o te mema mo nga tikiri.—E ka pou te marama kotahi o te mema (kua tae nei ona tau ki nga tau kotahi tekau ma waru) i roto i te tikiri, kua tika ia mo te Tikiri tuarua; a, e ka pou te marama kotahi i muri iho o tona taenga ki te Tikiri tuarua kua rite ia mo te Tikiri tuatoru. Kahore e tika kia hoatu te Tikiri ki etahi atu; engari ka tika mehemea he mema o te Kaata i te whakaturanga o te Rore hou, ka tika ano hoki mehemea ka homai te pukapuka, whakaatu pera e te Karani Waati Rangatira Tepara, e tona Tepute ranei (kaua rawa e hoatu e tenei ki te mema kaore ano nei i tae ona tau ki nga tau kotahi tekau ma waru) ma nga mema Tikiri te Rore o taua mema nei e tono mo tenei pukapuka whakaatu. A mehemea e apiti ana te Rore ki tetahi Temepara, ma te pooti o taua Temepara.

Wahi 2. Te tononga me te pootitanga mo aua tikiri.—Mehemea ka hiahia tetahi mema mo te Tikiri, ma ratou e whakaatu o ratou hiahia ki te W.H.M. o te Rore takiwa, me utu hoki ki aia nga moni whakauru. Ma te W.H.M. e hoatu ki ia Kanatieti, ki ia Kanatieti tetahi tiwhikete mo tenei tono, a, i te taima tika me whakaatu i te tono ki te Rore. Ma nga Kanatieti e hoatu o ratou tiwhikete i te huihui whakatu Tikiri; a, i taua takiwa me pootitia aua Kanatieti. Mehemea ka whiua nga paoro pango e toru, kua mate tera Kanatieti a me whakahokia ki aia tona tiwhikete me te ata tuhituhi ki runga i tona matenga, me te ra i mate ai; a kaua e homai ano e ia taua tiwhikete kia pou ano nga marama e toru. Ka tika te pooti i te tono o te Kanatieti i taua hui ano mehemea page 12Ko enei nga Apiha o te Temepara:—1, Tikiri Tepara; 2, Tikiri Waiti Tepara; 3, Tikiri Hekeretari; 4, Tikiri Hekeretari Moni; 5, Tikiri Terehua; 6, Tikiri Hapihana; 7 Tikiri Maihara; 8, Tikiri Kaari; 9, Tikiri Heteri; 10, Tikiri Hoa Hekeretari; 11, Tikiri Tepute Maihara. Me pootitia nga Apiha tae noa ki te Tikiri Maihara; Ma te Tikiri Waiti Tepara e whakatu i mama 8 me mama 9; Ma te Hekeretari me te Maihara e whakatu o ratou hoa, ara, a mama 10, me mama 11; Me timata nga takiwa i Pepuere; i taua takiwa me whiriwhiri me pooti mo nga Apiha—a me whakawahia i te hui i muri mai o te pootitanga; e rite ana nga mema Tikiri hei Apiha, engari i muri o te pootitanga tuatahi, me wharitea te W.R.T., te Tikiri Tepara, te T.K.W.R.T., ranei hei Tikiri Tepara.

Wahi 12. Te Whakakorenga o te mema.—Mehemea ka peia, ka whakatarewatia ranei te mema i te Rore; ka peratia ia i te Temepara. Kaua e tukua te uru atu o te mema ki nga mahi mehemea e nama ana ia i ona takoha mo taua takiwa; kaua hoki e tukua te noho o te mema kaore nei i aia te kupu pahi o taua koata, me te kupu pahi o te Tikiri o taua Temepara e tuwhera nei.

Wahi 13. Nga ritenga ke.—E whai mana ana enei ture i raro nei me enei Atekira me te Konetetuhiana o nga Rore o raro ki nga Tikiri Temepara, ki o ratou mema hoki; me whakaritea hoki enei ture kia tika te mahi i roto i nga Temepara. Ara enei Atekira, te I., II., VI.; me te X., me enei wahi o era atu Atekira, Wahi 4, 6, 7, 8, o te Atekira, III., Wahi 3, 4, o Atekira V., Wahi 4, o Atekira IX.

Atekira VIII.
Nga Hara Me Te Whakawakanga.

Wahi 1. Te hamenetanga me te Komiti.—Mehemea tera he take e ki ai tetahi mema kua hara tetahi atu mema i nga ture o te Oota, ma taua mema e whakaatu, ki te W.R.T. me ata tuhituhia te hara; a ma te W.R.T., e whakaatu i te hara ki tetahi komiti e toru nei nga mema page 13mana e whakarite, me ata huna e ia te ingoa o nga kai whakapae, me o te tangata e whakapaengia ana. Ma te komiti e hoatu tetahi kapi o te hara ki te tangata ka whakawakia nei; ma ratou hoki e hamene te tangata e whakapaengia nei me nga kai whakapae ki te haere mai kia whakawakia, me whakaritea e ratou te wahi me te ra o te whakawa; a i taua wahi, i taua ra hoki me huihui taua komiti, me whakarongo ki nga kupu, me ata tuhituhia hoki e ratou a mehemea ka tonoa mai e te Rore me hoatu ki a ratou.

Wahi 2. Te Ripota me te Whakawakanga.—Ma te komiti e tuku atu i te ripota me te whaina e tika ana ki to ratou whakaaro, mehemea i tika te whakapaenga. Me whakatakotoria te ripota ki te tepu a tae noa ki te hui o muri; a me hamenetia te tangata e whakapaengiatia ki taua hui a me whakaritea e te Rore taua mahi. Mehemea ka ki tetahi mema kia korerotia taua ripota, me korerotia, engari kaua e apitiria mai tetahi atu mea ki taua ripota. Ka tika ano te whakahoki i taua ripota, kia ata kohikohia ano he kupu mo taua take; Me whakarongo ki te korero o te tangata e whakapaengiatia; ka mutu tona korero me haere ia ki waho. A ma te Rore e ata whakawa, a, ka kitea tona he, me whakaritea he utu; a ka mutu me whakaaturia ki aia. Ka tika te hurihuri i nga whakaaro o te Komiti i mua o te whakamutunga o te whakawakanga. Na mehemea ka kitea te he o te mema me peia, me whakatarewatia, me whainatia, me riria ranei ia; a i nga take katoa i hara ai ia i whakawakia hoki i runga i te Atekira II.; a mehemea kaore ia i peia, me ata whakahokia mai ano ia, me te utu hoki i tona whaina.

(Kaua e whakahokia te mema kua peia mo tona hara e tetahi atu Rore, ma tona anake, ma te Rore i pei nei i aia; engari ka tika te hoatu i te pukapuka o taua Rore ki tetahi atu Rore kia whakahokia ia. Mehemea kua whakatarewatia te mema mo te tau kotahi, ma tera e mutu ai tona mematanea i roto o te Oota.)

Wahi 3. Te ngaronga o te tangata e whakapaengiatia.—Mehemea kaore e puta mai ana te tangata e whakapaengiatia, i te taima i hamenetia ia, a kaore i homai i te take e page 14ngaro ai ia; ma te Rore e ata whakawa i tona hara, me pera mehemea kei reira ano ia, me panihitia ranei ia mo tona whakakeke.

Wahi 4. Te whakarere ke i te whakawakanga.—Mehemea ka whakaae te tangata e whakapaengiatia ki tona hara, ka tika, mehemea e pai ana te Rore, kia panihitia tonutia ia mo tona hara, kaua e roa te ata mahi i te whakawakanga.

Wahi 5. Nga Pooti.—Ko nga pooti katoa o te Atekira me pooti tikiti; a ma te rua o nga wahi o nga wahi e toru, e whakahe ai, e panihi hoki i taua tangata.

Wahi 6. Te whakakorenga i te Atekira II.—Mehemea ka whaki na, ka kitea ranei te whakakorenga o te Atekira II. e tetahi mema, mo taua hara ka ngaro ai ona honore ona tikiri hoki o te Oota e mau nei ki aia; a mehemea kaore ano ia i whakahokia i roto i nga wiki e wha i muri iho o tona whakaaetanga, i te kitenga ranei o tona hara; me kiia ia he tangata kua peia.

Wahi 7. He Karanga ke atu.—Me tuku nga karanga ki te Tepute Takiwa, me tukua tuhituhi atu enei karanga i roto i nga ra kotahi tekau ma rima i muri iho i te taunahitanga o te whaina, a, me tonoa, me to korero hoki o te take e karangatia ana, me ata tuku atu ki te ringaringa o nga tangata e ki nei ia e he ana to ratou whakawa. A ma enei e tuku atu ki te Tepute Takiwa taua karanga, me nga ripota i roto i nga ra tekau ma rima. A, ma taua tangata e whakapumau, e whakakore, e whakarere ke ranei taua utu (me titiro ki te konetuhiana Atekira VII., Wahi 2). Mehemea ka whakaae te takawaenga, me kawea tonutia taua take ki te matapuna rawa.

Atekira IX.
Te Haerenga Ki Waho Me Te Tikanga Kaari.

Wahi 1. Te haerenga ki waho o te Oota.—Mehemea e toitu ana te mematanga o tetahi mema ka tika tona whakarerenga i te Oota mehemea ka tukua e ia te pukapuka whakaatu i tera ki te Hekeretari, a me takoto taua pukapuka ki runga page 15i te tepu ki te huihui o muri iho, a i taua hui, me ki te W.R.T. kia tangohia ki waho tona ingoa i roto i te pukapuka o nga ingoa o nga mema; kaua e pooti te Rore mo tenei.

Wahi 2. Nga kaari whakaatu, me nga kaari mo te haererenga.—Me rite enei ki te ahua e whakaritea ana e te Tino Waati Rangatira Rore. A me hoatu enei ki nga mema e patai ana, mehemea kahore o ratou nama, o ratou he ranei. E whai mana ana te kaari haerere mo te takiwa kua utua nei nga takoha.

Wahi 3. Te mana o te Kaari.—Ka tika te uru o te mema kei aia nei te kaari whakaatu ki tetahi Rore, mehemea e pooti pena ana taua Rore; engari e whai mana ana taua kaari mo te koata anake i hoatu ai; a, e whai mana tonu ana te Rore nana nei te tuku i taua kaari, ki te whakawa i taua tu mema a kia uru ano taua mema ki te Rore ke, a kua whakaaturia taua urunga.

Wahi 4. Nga mema e haerere ana.—Mehemea ka hiahia tetahi mema e haerere ana ki te haere toro atu ki tetahi Rore, me ata tirohia tona kaari haerere i te ruma tuatahi, a kaua hoki ia e tukua ki te Rore mehemea kaore i aia te kupu pahi o te haerere; te mohio hoki ki te mahi o te Rore i te tikiri e mahia ana.

Atekira X.
Nga Ture Pae Me Nga Mahi Whakarere Ke.

Wahi 1. Nga ture pae.—Ka tika te whakarite e tenei Rore i nga ture pae nga era atu tikanga e kitea nei te pai, haunga te whakakore i etahi o nga tikanga o tenei Konetetuhiana, i nga ture, tikanga ranei o tenei Oota; a ma te Karani Rore e whakamana i enei ture pae, ture ke atu ranei; a i te takiwa kaore ano i whakamana noatia e te Karani Rore, ma te K.W.R.T. e whakaae.

Wahi 2. Nga mahi whakarere ke.—Kaore e tika te whakarere ke i etahi o nga mea o tenei Konetetuhiana, i mua o te tukunga atu i te tono mo tenei ki te Tino Waati Karani Rore, a me ata tuhituhia taua tono, me hainatia e tetahi page 16Tepute a me whakaurua ki roto ki te pukapuka o nga mea o te Rore i te taima e hui ana te Karani Rore. A, i te hui i muri iho, me ata korerotia taua tono, a ka tika te whakarere i etahi o nga mea o roto, te mahi ke ranei, te whakaroa ranei, ma te huinga o nga mema o taua takiwa e whakarite i enai mea, a i te tirohanga whakamutunga, mehemea e pooti pena ana nga mema e rua o nga mema e toro, me whakaurua taua tono hei ture o te Konetetuhiana. I te takiwa e hui ai nga mema whakarite o ia Rore i te hui o te T.W.K.R. mehemea e pooti ana ratou katoa, ka tika te whakatarewa i te wahi tuatahi o tenei Konetetuhiana, a mehemea ka pooti nga mema e wha o nga mema e rima mo tetahi ture whakarere ke, me ata korerotia taua tono a me pootitia.

Nga Huihuinga.

1.	—Me huihui tenei Rore i te ahiahi o te ra o ia wiki.
2.	—Ko te haora e huihui ai ko te o nga haora, a me whakamutu te hui i te o nga haora, ka tika ano te whakaroa mehemea ka pooti pena te Rore.

Nga Whaina, Nga Panihi, Me Nga Mana.

3.	Nga whaina mo te ngaromanga atu i nga hui.—Ko tenei te whaina mo enei Apiha e nga ngaro ana i te karangatanga o nga ingoa, ara mo enei apiha te P.W.R.T., W.R.T., W.W.T., W.H., W.H.M., he mo era atu Apiha he
4.	Te kore mauranga mai o nga pukapuka.—Mehemea ka wareware tonu te mau mai i nga pukapuka ki nga huihuinga kua whakaritea; me te whaina mo ia warewarenga.
5.	Mo te kore tiaki i nga turoro.—Mehemea ka whakakohore te mema ki te tiaki matara i nga turoro i nga po e whakaritea ana mo taua mahi e te komiti turoro; u runga i te 21 o enei ture pae, me whainatia ki te [gap — ] mo ia po e kore e tiaki ana; engari mehemea page 18ka kimihia he tangata whakakapi ka whakaatu ranei i tetahi take tika mo te kore tiaki, ki te komiti kaua e whainatia.
6.	Te utunga o nga whaina.—Ka whakaritea nga whaina, mehemea kaore e utua tonutia, ma te W.H.M. e tuhi ki te pukapuka, a ka rite ki te takoha taua nama, na kaore e taea e te Apiha e te mema ranei te pooti; kaua hoki e hoatu ki aia te kupu pahi, kia utua ano aua whaina.
7.	Nga take e tika ai te kore utu i nga whaina.—Ko nga take e tika ai te kore utu i nga whaina ko te turorotanga ko te ngaronga ranei i te mahi i tetahi mahi whai take; Kaore e tika etahi atu whakakorenga, mehemea kaore e whakamaramatia taua whakakorenga i te pooti o te Rore.
8.	Mo te korerorero pokanoa.—Mehemea ka korerorero pokanoa ka whakapuakina e tetahi mema te ingoa o te mema i pooti whakamate i te Kanatieti whakauru; ka tutara ranei i te mahi o tenei Rore ki nga tangata o waho; me whainatia, me peia ranei, me whakatarewatia ranei taua mema kia rite ki te whakawakanga o te Rore, a mehemea ka whainatia, kaua e neke iho te whaina i te.
9.	—Ki te whakaae atu tetahi mema ki te tono mai o te tangata, ehara nei i te mema; ka whaki atu i nga mahi ngaro i nga kupu pahi, nga tohu ranei o te Oota; ki te mema ranei ehara nei i te mema toitu a i taua mahi whaki ka mohiotia nga mahi o tenei Rore e kore e tika kia mohiotia; me pooti te Rore mo te pei i taua mema.
10.	Mo te mahi tika.—Mehemea ka kanga, ka korerorero ranei i nga kupu kino, whakahouhou, ka kore ranei e whakarongo ki te karanga o te tiea mo te pehi raruraru; ki te mahi ranei i tetahi mea kino ki te Apiha, ki te mema ranei; te mema e mahi penei ana me whainatia ki te me peia ranei, me whakatarewatia ranei e te Rore.
11.	Mo te noho pai.—Mehemea ka korikori te mema, a i tera ka kino tona ingoa, te ingoa ranei o Oota, me panihitia ia e te Rore, me peia ranei.

Nga Moni Whakauru Nga Takoha Hoki.

12.	Whakaurunga.—Te moni mo te whakaurunga ki page 19tenei Rore me mo nga tangata tane kua pakeke me mo nga wahine, me nga tane kaore ano nei i tae o ratou tau ki te tekau ma waru, me mo nga mema taitamariki hoki o nga Temepara tamariki kua kotahi nei to ratou tau ki te Temepara, e mou mai hoki i te tiwhikete o taua Temepara me.
13.	Nga takoha.—Me homai e nga tane pakeke o tenei Rore te ki nga moni o tenei Rore me homai e nga wahine me nga taitamariki kaore ano i 18 o ratou tau hoki te i ia koata i ia koata, me utua i te timatanga o te koata.
14.	Nga Kaari.—Ka tika te tuku mai i nga mema o te Oota ki tenei Rore i runga i te mana o te kaari e ka utu i te mo nga tane pakeke, i te mo nga wahine, me utu ratou i te takoha e tae ana i ia wiki, i ia wiki o te koata.
15.	—Mehemea ka hiahia te mema ki te kaari ma o te Rore ka tika te hoatu mehemea kaore o ratou nama ki te Rore, te utu mo te kaari ma he Te utu mo te kaari haerere he me utua hoki te moni mo nga koata e rite ana ki te roa o te takiwa e whai mana ana te kaari.

Nga Moni o Te Rore.

16.	Hei aha nga moni o te Rore.—Hei utu i nga mea, i nga mahi o te Rore, hei utu hoki i te moni e tika ana hei takoha ki te Karani Rore.
17.	—Kaua e hoatu te moni mo tetahi atu mea ke atu i era e whakaritea ana e te 16 o enei ture pae; engari ka whai mana te pooti o nga mema e rua o nga mema e toru, e ka pooti i te huihui kua ata whakaritea; engari kaua rawa e hoatu i nga moni o te Rore mo tetahi mea ehara i te mahi Tepara.

Nga Komiti.

18.	—Kia toru nga mema o nga komiti mehemea kaore e rere ke ana te whakatu. Ko te tangata e tuana te ingoa tuatahi te kai karanga i te hui komiti.page 20
19.	Te Komiti tuturu.—Ma te W.R.T. i te ra e whakawahia ai ia, e whakatu i enei homiti mo tona koata ara. Te komiti mo nga moni; Te Komiti tiaki i nga turoro; Te komiti haerere ki nga whare.
20.	—Ma te Komiti moni, e ata titiro ki nga pire katoa e homai ana kia utua e te Rore, a i te mutunga o te koata me ata titiro nga pukapuka o te W.H.M., me o te W.T.; a me whai kupu ki te peheatanga ki te Rore.
21.	Te Komiti tiaki i nga turoro.—Kia toru nga mema tane, kia toru hoki nga mema wahine i tenei komiti; Ko ta ratou he haere atu ki te turoro i roto i nga haora e 24 i muri iho o te whakaaturanga mai o te turorotanga o tetahi mema; me hoatu e ratou nga mea katoa e tika ana mo te whakamarie i te turoro; a mehemea ka tika te whakarite i nga kai matara i te po, ma ratou e whakarite kia rua nga mema hei matara mo ia po, mo ia po; me timata te karanga o nga mema e tuhia tuatahi ana i te pukapuka o nga ingoa o nga mema, me mahi pera hoki nga mema o te komiti e ka tae ki o ratou ingoa; me kaha tonu te whaina i nga mema e whakakahore ana i tenei mahi (me titiro ki Wahi 5).
22.	Te Komiti haerere ki nga whare.—Ma enei e haere ki te titiro i nga mema kua ngaro nei ratou i nga hui e toru (ki te kore i whakaaturia mai taua ngaromanga), a ma te komiti e ripota mai i te huihui i muri mai.

Nga Tikanga Ke.

23.	Nga tau o te Kanatieti.—Kaua e whakaurua te tangata kaore nei i tae ona tau ki nga tau e
24.	Te Whakatunga Apiha.—Kaore e tika te whakatu i tetahi apiha e hapa nei i aia te nuinga o nga pooti.
25.	Nga kai Tiaki.—Ma tenei Rore e whakatu nga Kai Tiaki e toru, ma ratou e whakahaere nga tikanga o tenei Rore e apiti ana ki nga ture o te whenua; me whakaturia enei i te huihuinga whakamutunga i Oketopa o ia tau, o ia tau.
26.	Nga Tikiri.—Nga huihui hoatu Tikiri, o tenei Rore, ko nga huihui tuatahi i Hanuere, Aperira, Hurae, i Oketopa page 21hoki; me whakamutua te hui i mua o te takiwa e whakaritea ai mo te mutunga, ara i nga minuete e 45 i mua o tera atu whakamutunga, a i taua takiwa me hoatu nga tikiri (titiro i te Konetetuhiana, Atekira VII.)
27.	—Nga moni whakauru ki te Tikiri kia me hoatu i te tononga mo te Tikiri.[Kaore he tikanga o tenei mehemea e apiti ana tenei Rore ki tetahi Tikiri Temepara, titiro ki te VII. o nga Atekira.]
28.	Whakarerenga ke o nga ture pae.—Kaua rawa e whakarerea ke e whakakorea ranei etahi o enei ture pae; mehemea kaore i moihanatia te penei ki te Rore, me tuhituhia taua moihana, a kia kotahi te wiki e ata whakaaro ana te Rore katahi ka pootitia, mehemea e whakaae ana nga mema e rua o nga mema e toru, me whakatuturutia taua whakarerenga ke.

Nga Mahi O Te W.R.T.

1.	—Ko tenei te mahi o te W.R.T. ara te pehi raruraru, te whakahaere i nga mahi katoa o te Rore, kia whano mutu ai kia tika hoki ai te whakapou.
2.	—Mana te mahi whakamarama i nga uiuinga, i nga tono katoa hoki, a i mua o te pootitanga me patai ia "Kua rite ranei te Rore mo te pooti ki tenei mea;" a kaua e whai kupu tetahi mema i muri o tona tunga ake ki te tuku i te moihana kia pootitia e te Rore.
3.	—He pooti ano to te W.R.T. mehemea e rite ana nga taha o nga tangata e pooti ana; kaore rawa ona pooti e ka pooti tikiti; i nga takiwa ke kaua rawa ia e pooti. Mana te mahi whakaatu i te peheatanga o nga pooti; Kaua rawa e korerorerotia ona kupu whakaatu; engari mehemea kaore e tino marama ana tetahi mea mana e patai atu i te whakaaro o etahi atu.
4.	—Mana te mahi korero i te mea e raruraru ana nga mea o te Rore; me tu ia e ka korero, mana te mahi whakarite i nga mea e korerotia ana, engari e kaha ana te mana o te Rore ki te pooti, mehemea e ki ana tetahi e he ana tona whakarite. Kia kotahi anake te tunga o ia mema ki te korero i aua takiwa raruraru.
5.	—E ka whakakohorea te whakawakanga o te tiea e ka, karanga tetahi ki te Rore, me penei te patai atu o te W.R.T. "me whakapumautia ranei te whakawa o te tiea?"
6.	—E whai mana ana te W.R.T. tetahi atu mema ranei ki te karanga atu ki te mema e hara ana ki etahi o nga ture o te Rore, kia pai tona mahi.page 23
7.	—Me awhinatia te moihana e tetahi, me whakapuakina mai hoki i te tiea, i mua o te korerorerotanga e te Rore.
8.	—Me ata tuhituhia nga mea katoa kua whakaaetia.
9.	—Ka taea ano te whakahoki i te moihana e te tangata nana te moihana, mehemea e pai ana tona kai awhina; i mua hoki o te korerorerotanga; engari kaore [unclear: e] taea te whakahoki mehemea kua korerotia, ki te kore e pai te Rore.
10.	—Kaua rawa e tika te moihana menemana i te menemana.
11.	—Ka tika te menemana whakakahore, whakarere ke ranei i te moihana, engari e he ana te menemana mo tetahi mea ke atu.
12.	—E ka homai he menemana whakakapi i tetahi wahi o te moihana, me matua korerotia te moihana, nga kupu whakakapi hoki, katahi ka korerotia te moihana kua homai nei he kupu hou ki roto.
13.	—E ka karangatia he wehewehenga, kei te taha nui ano te mana; kaore e tika te karanga ki te wehewehe, mehemea e koroiroi tonu ana te moihana.

Te Korerorerotanga.

14.	—E ka hiahia tetahi mema ki te korero me tu ia me matua korero atu ki te Apiha Tumuaki me ki atu, "E Te Waati Rangatira Tepara," a kaua he kupu ke atu, kia tuohu mai te tumuaki; haunga te tu ki te whakapae i tetahi mea e he ana, ki te uiui ranei; ki te patai ranei mehemea e tika ana tetahi mea. E ka korero tetahi mema, ka moihana ranei ia i te moihana me piri tonu ia ki te moihana kaua e korero ki nga mea ke. A kia pai tonu ana kupu, kaua ia e ngautuara, e whakatoi e korero ranei i te kupu whakahouhou.
15.	—E ka karangatia te mema e korero ana, mo tetahi mea he o ona kupu, me noho ia, kia whakaritea ano taua he.
16.	—Ki te tu nga mema e rua ki te korero [unclear: ma] te Tumuaki e ki ko wai e matua korero.
17.	—Kaua e nui atu i te rua nga korerotanga o te mema i te page 24moihana kotahi, kaua hoki e roa atu tona korero i nga miniti e rima; engari kei te Rore te tikanga tuku i tenei kia rere ke.
18.	—I te mema e korero ana kaore e tika te whakapoto i tana korero; haunga te whakaatu i tetahi kupu ona e he ana, ki te patai ranei ki te whakatika i etahi o ona kupu; ki te tu tetahi mema ki te whakatika i te tangata e korero ana, me piri tonu ia ki taua mahi whakatika kaua e whai korero mo te moihana.
19.	—Mehemea i aia e korero ana ka whakapae ia i tetahi, ka whakakore ranei i tetahi, e rite ana tenei ki te hara, a ka tika kia panihitia ia e te, Tumuaki o te Rore.
20.	—Mehemea e ki ana tetahi kua he te mahi o te tiea ki aia; me karangatia te whakaaro o te Rore.
21.	—Kahore e tika te korerorero hamumu nei, te mea ranei i tetahi mea e whakararu ai te tangata e korero ana; a mehemea ka tohe tonu tetahi ki tera, me panihitia ia.

Nga Moihana E Whai Mana Ana.

22.

—Mehemea e korerotia ana tetahi moihana ko enei i raro nei nga moihana e tika ana kia moihauatia. 1, Mo te tiaana; 2, te moihana o mua atu; 3, te whakatakoto i te moihana ki runga i te tepu; 4, ki te whakaroa; 5, ki te hoatu ki tetahi rangi ke atu korero ai; 6, Ki te kimi take o tetahi mea o roto; 7, te wehewehe mehemea e tika ana te wehewehe; 8, te menemana; e nui atu ana te mana o te moihana tuatahi i o te rua, o te rua i te toru, a taea noa te waru; kaua e korerotia nga moihana 1, 2, 3.

Te Pootitanga.

23.	—E ka pootitia nga ra, te nama, te moni ranei; me matua pootitia te ra e tino roa atu ana, te nama tino nui; me te moni tino rahi. Me rite te tuhi o nga wahi ki te rite o te reta tuatahi, ara me timata i nga ingoa ko te reta tuatahi he "A," ki te wahi tuarua nga ingoa e timata ana i te reta "E," me pera haere.
24.	—Ka tika te karanga o tetahi mema, kia korerotia ano page 25te moihana kua whakapumautia, i taua huihui ano, kaore e tika i te hui ke. Ki nga hui ke, me mahia taua mea mehemea nei ano he mea hou, ka tika, te whakarere, te whakahou, te aha ranei te, aha ranei.
25.	—E ka moihanatia te moihana tuatahi me penei te ahua o te whakaaturanga, "Me tukua ranei te moihana tuatahi kia pootitia?" Mehemea ka pahitia, kua mutu i tera nga menemana katoa—a me whakapumautia. Mehemea ka puta te menemana, me matua tuku kia pootitia te menemana whakamutunga. Ka tika ano te moihana o te mema kia tu te menemana, a, mehemea ka puta te moihana pena; me mutu tonu te pooti, me tu i te menemana i puta; a kaua e hurihuria ano te moihana tuatahi.
26.	—E ka whakaroatia tetahi moihana, kaore nei i whakaritea he ra mo te korero ano; kaua rawa e korerotia i taua hui.

Te Tiaana.

27.	—Ka tika te moihana mo te tiaana i nga takiwa katoa; haunga i enei ara, (1) mehemea e korero ana tetahi; (2) i te takiwa e wehewehe ana; (3) i te takiwa e pooti ana nga mema; (4) mehemea he moihana mo te tiaana te moihana i mua atu; (5) e ka karangatia te pooti mo te moihana i mau atu o tenei tu moihana.
28.	—Kaore e tika te menemana i te moihana mo te tiaana engari ka tika te menemana i te takiwa e hui ai ano.

Nga Moihana Kaore e Tika Te Korerorero.

29.	—(1) Te moihana mo te tiaana; (2) te moihana mo te whakatakoto ki runga i te tepu; (3) te moihana mo te moihana o mua; (4) te moihana mo te hurihuri; (5) te moihana mo te korero i tetahi pepa; (6) te moihana mo te mahi i tetahi mahi; (7) te moihana mo te oota, mehemea ehara tenei i te whakakahore i te ruritanga o te tiea; i te mea ranei e homai ana e ia ki te Rore.
30.	—Kaore e tika te korerorero i tetahi mea e homai ana page 26hei menemana; i tetahi mea ranei e tika ana te homai kia meatia.

Te Korerotanga Pepa.

31.	—E tika tonu ana te korerotanga o tetahi pepa e apiti ana ki te moihana e korerotia ana.
32.	—E whai mana ana te pooti o nga tangata e rua o nga tangata e toru ki te whakakahore i tetahi ture whakahaere nei, i taua takiwa tonu; a e ka pou te wiki i muri o te homaitanga o te moihana mo te hapai mo te whakarere ranei i tetahi ture, me pooti a taua whakarere, hapai ranei i taua ture.