Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

[Thermal Springs District Act 1881 Amendment Act 1883]

page break

Niu Tireni.
Te Tau Wha Te Kau Ma Whitu O Te Kuinitanga O
Kuini Wikitoria.

Whakawhaititanga.

Ingoa.
Matua korero.
1.Ingoa Poto.
2.Whakapumau i nga mea i whakaritea.
3.Whakaritenga o Ranieri Otini Tooro.
4.Me ki ko Ranieri Otini Tooro hei Kai-tono hei Kai-karo.
5.Me ahei te Kawana ki te whakakore i etahi o nga tikanga i whakaaetia e te kai-riihi o te whenua.
6.Whakamaramatanga o te tekihana iti (1) o te tekihana 5 o taua Ture.

He Ture whakatika i "Te Ture mo nga Takiwa Ngawha, 1881."

Notemea i oti te whakarite o etahi mea, i te rua tekau ma rima o Noema, tahi mano waru rau waru tekau, i reira tata ranei, e Paranihi Tatona Penetana, mo te taha ki te Kawanatanga o Niu Tireni, me nga rangatira o te iwi o Ngatiwhakaua (e kiia nei ikonei ko "taua iwi") kia whakawakia nga take o etahi whenua e tata ana ki Rotorua Moana kia whakataua e te Kooti Whenua Maori; kia tukua ai hoki taua whenua ki raro i nga tikanga o "Te Ture mo nga Takiwa Ngawha, 1881" (e kiia nei ikonei ko "taua Ture"): Notemea hoki kua whakawakia te take ki taua whenua e te Kooti Whenua Maori whakataua ana nga take ki taua iwi: Notemea hoki i whakapumautia taua whakariteritenga e taua iwi i te rua tekau o nga ra o Noema tahi mano waru rau waru tekau ma tahi, i reira tata ranei: Notemea hoki i te rua tekau ma rima o nga ra o Pepuere, tahi mano waru rau waru tekau ma toru, i reira tata ranei, i oti te whakarite e Henare Tahi Karaka, mo te taha ki te Kawanatanga o Niu Tireni, me nga rangatira me nga tangata o taua iwi, whakaaetia ana i reira kia whakapumautia era mea i whakaritea ra e Paranihi Tatona Penetana me taua iwi, kaore ano ra kia whakapumautia, otira me ata whakatikatika ano hoki etahi o nga tikanga o taua whakariteritenga: Notemea hoki e tika ana kia whakapumautia te whakaaetanga me te whakaritenga i whakaaetia peratia ra, kia whakaritea hoki he huarahi e taea ai te whakaea i era me nga take i mahia ai taua Ture:

page 2

Na Ka Meingatia Hei Ture, e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete i runga hoki i te mana o taua Runanga nga Whakaritenga ka whakaaturia i raro iho nei:—

1.Te Ingoa Poto o tenei Ture ko "Te Ture Whakatika 1883 i Te Ture mo nga Takiwa Ngawha, 1881."
2.Makonei whakapumautia ai aua whakaaetanga whakaritenga kua whakahuatia ake nei, kia tika, kia mana mai hoki i te rua tekau o nga ra o Noema, tahi mano waru rau waru tekau ma tahi, kia mana mai hoki i taua ra nga take, nga mana, me nga tikanga i whakahuaina i whakataua hoki ki te Kawana i raro i taua Ture, mo nga whenua i mahia ai aua whakaaetanga me aua whakaritenga kua whakahuaina ake nei.
3.Makonei tu ai a Raniera Otini Tooro, Komihana o nga Whenua Karauna i Akarana, ko ia te tangata i whakaritea e te Kawana mo nga tikanga o roto o te tekihana tekau ma rua o taua Ture, timata mai tona tunga i te rua tekau o nga ra o Noema tahi mano waru rau waru tekau ma tahi.
4.I raro i taua tekihana me whakarite taua Raniera Otini Tooro, ko tetahi atu tangata ranei e whakaritea aua e te Kawana, ko ia hei kai-tono, me te kore pa o te he ki a ia ake, ko ia hei kai-tono hei kai-karo hei kai-whakahaere i nga tamana me nga whakawa e timataria ana e whakahaerea ana mo runga i etahi whakaritenga i mahia i raro i nga tikanga me nga mana o taua Ture.
5.Ka ahei te Kawana, i runga i tana whakaaro tika, ki te unu i nga here mo te tangata i riihi i tetahi tekihana i tukua atu i raro i nga tikanga o taua Ture, mo etahi here, whakaritenga, tikanga ranei i uru ki te riihi i tukua ki a ia, kaore ra i whakahuatia i roto i nga tikanga riihi i whakaaetia ai te tangohanga o taua rihi.
6.Ko te tekihana iti tuatahi o te tekihana rima o taua Ture me tuku atu me whakarite hoki kia tau atu ano hoki ki nga tukunga a nga Maori i etahi o a ratou whenua mo te reriwe, hei tautoko ranei i te mahinga reriwe o tetahi taha o te Reriwe o Waikato ki te Teemu haere mai ki Rotorua, a ko taua whenua e tukua peratia ana, me haere i raro i nga tikanga me nga huarahi e whakaritea ana e te Kawana i runga i tana whakaaro tika, engari me matua whakaae ano nga Maori no ratou nei taua whenua, i runga i nga huarahi e whakahaua ana e te Kawana.