He Whai-Korero Na Te Paraimete Ki Te Hui.

Kanui taku pouri kahore au i tae ki te karakia i te ata nei. I hoki mai ahau i te taha whakararo o Akarana e ahua mate ana, a, i korero mai te rata ki au kia kaua au e haereere ki waho o te whare nei, engari kia takoto marie. Kua ki mai a Mihi Kaui ki a au i te pai o nga tangata Maori ki a ia i te karakia i te ata nei. E mohio katoa ana koutou ki tona aroha ki a koutou, a, i te wa e ora ana ia e haere tahi ana maua ki nga wahi katoa o te pihopatanga nei.

E kore tatou e whai mahi aianei, he Ratapu, engari e whaikorero mo runga i te Hahi o te Karaiti. E koa ana ahau mo te nui o ta koutou mahi inapo. Heoi, ko te korero ahau mo runga o te Hahi o te Karaiti. Kahore e marama ana etahi tangata ki te tikanga o tenei mea, ara o te Hahi o te Karaiti i runga i te tini o nga Hahi e rongo ana tatou. E mahara ana koutou ki nga kupu a te Karaiti ki a Pita (Matiu xvi. 18.), "Ka hanga e ahau taku hahi ki runga i tenei kamaka." E mea ana a te Karaiti i roto i tenei rarangi, "Ka hanga e ahau taku Hahi"—kahore e ki ana "aku Hahi". Na reira ko tatou no te page 4Hahi kotahi a te Karaiti, Heoi, mehemea kahore tatou i te Hahi kotahi a te Karaiti, ehara tatou i te Karaitiana. I mua i te taenga mai o Ihu Karaiti ki te ao nei he rereke te whakapono o ia iwi, o ia iwi; he whakapono ke ta te iwi o nga Hurai: he whakapono ke ano ta nga iwi o Haina: he whakapono ke ano ta nga iwi o Inia. Otira, i te taenga mai o Ihu Karaiti i whakaturia e ia he whakapono kotahi mo te ao katoa. E mea ana a Hoani (Hoani iii. 16.), "Koia ano te aroha o te Atua ki te ao (ara, ki te ao katoa) homai ana e ia tana tama kotahi"—. Na, kia mahara tatou, kua whakaturia e te Karaiti te Hahi kotahi mo te ao katoa. I whakaritea ano hoki e ia he mea kotahi hei tomokanga ki roto ki taua Hahi, ara, ko te iriiri. Ko tana whakahau ki ana akonga kia haere ratou ki te ao katoa, kauwhautia te rongo pai ki nga tangata katoa, iriiria i runga i te ingoa o te Matua, o te Tama, o te Wairua Tapu. E rua ana mea i whakaritea e ia mo runga i te iriiri tika: (1) Ko te wai, (2) Ko te iriiri "i runga i te ingoa o te Matua, o te Tama, o te Wairua Tapu." Kahore a te Karaiti e whakarite mai kia penei, kia pena ranei te nui o te wai. Kahore ia e whakarite mai kia rumaki, kia aha ranei. Engari, i muri i nga ra o Ihu Karaiti kua whakaheria e te tangata etahi mea e he ana mo runga i te iriiri. Kua tapiritia mai etahi mea ki runga ki ana kupu. E ki ana etahi "kaua e mauria mai nga tamariki ki te iriiri". Kahore a te Karaiti i pera. E ki ana etahi atu, "me rumaki, kaua e ringihia." Kahore a te Karaiti i pera. Kia tupato tatou kia kaua e tapiritia etahi atu kupu ki runga i a te Karaiti. Ki te timata kau atu tatou ki te tapiri ki aua kupu, kua tupu he wehewehenga. Na, kia mahara tatou ia tane, ia wahine, ia tamariki kua oti nei te iriiri ki te wai i runga i te ingoa o te Matua, o te Tama, o te Wairua Tapu, kua tomo ki roto ki te Hahi o Ihu Karaiti. Penei hoki, ko nga tangata katoa i whanau ki Niu Tireni ahakoa he Maori, he pakeha ranei kei raro katoa ia Kingi Eruera; waihoki, ko nga tangata katoa kua iriiria tikatia kei roto i te Hahi kotahi, kei raro hoki i a te Karaiti. Otira, ko etahi o nga tangata o Niu Tireni kahore e whakarongo ana ki te kingi, ki nga ture page 5o te whenua nei. Waihoki, ko etahi o nga tangata kua tomo mai nei ki te Hahi o te Karaiti, e kore e haere tika i ana ture, engari e hanga ana ratou i etahi ture kahore e rite ana ki nga ture a te Karaiti. Kia mahara tatou, kei roto ano tatou i te Hahi, a, kia rongo tatou ki nga ako a te Ariki i nga ra katoa.

Kua whakaritea te Hahi a te Karaiti ki te ope hoia. He apiha ano kei roto i te ope hoia: waihoki he apiha ano kei roto i te Hahi. Ko te tino rangatira apiha o te Hahi, ko te Karaiti ano. I mua i tona kakenga ki te rangi ka whakaritea e ia nga apotoro tekau ma rua, a, ka mea iho ia kia ratou "na, ko au tena hei hoa mo koutou i nga ra katoa, a te mutunga ra ano o te ao." Otira, i muri i etahi tau, kua hemo katoa ratou; a, he pehea tona noho tonu kia ratou a te mutunga ra ano o te ao, i te mea kua hemo katoa ratou? Ka noho ia ki nga tangata kua whakaritea hei riiwhi mo ratou. Tae noa ki tenei ra e whakaturia ana nga apiha hei riiwhi mo nga apiha kua mate. Kahore e karangatia ana a tatou tino apiha he apotoro, i te mea ko nga apotoro na te Karaiti pu i whakarite. Ko nga apotoro te timatanga o nga apiha o te Hahi. I muri i a ratou i whakaritea ko nga piriti; i muri i ena, ko nga rikona. Ko enei whakaturanga e toru no te timatanga ra ano, a, tae noa ki tenei ra. Engari e ki ana etahi tangata Karaitiana e kore ratou e pai ki tenei whakahaere, a, kua hanga e ratou tetahi mea hou ma ratou. He tino mea kino i enei ra kia hanga he mea hou kihai nei i whakaritea e te Karaiti ratou ko ana akonga i homai ki a tatou. Mehemea e kite tatou i nga tangata kua oti te iriiri, engari kahore ratou e pupuri ana i nga ritenga a te Karaiti, ka pouri tatou mo ratou. Engari, kia mahara tatou, ahakoa e pouri tatou mo ratou, e noho tonu ana ratou i roto i te Hahi kotahi. Tenei ano hoki tetahi atu mea nui, ko te whakau. Ko tenei mea, ko te whakau, he mea nui i roto i te Hahi no te timatanga mai, a, tae noa ki tenei ra. Engari, he tini nga tangata Karaitiana kahore e mohio ki tenei mea ki te whakau. Kia kaua tatou e mea mo enei tangata e noho pohehe ana, kahore ratou i roto i te Hahi a te Karaiti. Otira me titiro tatou ki te pai, te kino ranei o ta ratou page 6noho. Mehemea kaore ano enei tangata i whakaakona mo runga i tenei mea, i te whakau, e kore ratou e whiua e te Atua mo to ratou kuare.

I taku haerenga ki te taha whakararo o Akarana e tino whakapai ana ahau me taku hari mo nga mea i kite ahau. He tini nga mea hei whakataimaha i te ngakau o te Pihopa i nga wa katoa, a, e tino koa ana ia i tona kitenga i nga mahi pai e mahia ana. Na, ka korero atu ahau i nga tino mea pai 1 kite ai ahau i Kaitaia, koia tenei, ko te noho hopohopo o nga taitamariki i roto i te whare karakia. Kahore ratou i hirihiri, engari i whakarongo ki nga kupu i korerotia. I ngakaunui ratou ki te karakia, ki nga himene. Ko te mea i ki ai ahau mo te ingoa o Kaitaia no te mea he tini nga tangata i haere mai i Parengarenga i etahi atu wahi ki reira. E tino hari ana ano hoki ahau mo nga karakia i Kawakawa, i Kaikohe, i Te Waimate, i Peria.

Kei te hari tatou mo te aranga o nga whare karakia hou; otira, ko tetahi tino hiahia tenei kia uru mai nga taitamariki pai ki te mahi minita. Kia whakapai tatou mo to tatou Kareti pai i Te Raukahikatea i Turanga. Kahore ahau e mohio e pehea ranei tatou ki te kore taua Kareti. Kia puta he whakapai mo nga kainga no reira nei nga minita. Kua rongo koutou kua whakarereke ia te whakaako o te Kareti o Te Rau kua tae mai te wa e ahei ai nga minita Maori te mohio ki te reo pakeha. He tikanga pohehe tenei te waiho he reo pakeha anake e akona i te Kareti, notemea he torutoru nga tangata o te Kareti e mohio ana ki taua reo. Ko era atu mema o te Komiti o Te Hahi Maori, me ahau hoki, e kore e pai ki taua whakarerengaketanga. Engari ki taku whakaaro ka kite koutou i te nui o te pai kia tino akona tenei mea te reo pakeha. Ko a tatou pukapuka papai mo te Karaipiture he mea tuhituhi i te reo pakeha, a, he torutoru o aua pukapuka kua whakamaoritia. Na reira he tino mea nui kia ahei nga tangata o te Kareti te korero i aua pukapuka pakeha.

E inoi ana ahau ki te Atua kia tukua mai ki tenei hui kia korero tatou i runga i te aroha i te atawhai i a tatou korero katoa.