E hoa ma, e nga Minita, e nga Mangai reimana o te Atirikona-tanga o te Waimate, Tena koutou!

Kua riro to tatou Pihopa ki Ingarangi, na reira ahau i tu ai hei riwhi mona ki tenei minenga o to tatou Hui. Te take o tana haere, he Runanga na nga Pihopa o te ao katoa e piri ana ki to tatou Hahi. Tera pea e tae ki te 200 nga Pihopa o taua Hui. Toko rima nga Pi-hopa o Niu Tireni kua riro ki Ingarangi; a, kotahi anake i mahue, ko to Nerehana. Na taua Runanga Pihopa i kitea ai te kotahitanga o te Hahi, inahoki ko reira nga Pihopa o nga iwi nunui o te ao katoa. Te take o taua Hui he whakakotahi i nga tikanga mo ia wahi, mo ia wahi, puta noa, puta noa.

No te Tau ka huri nei i mata ai te Akipihopa o Kanatapere, he Upoko ia no te Hahi o Ingarangi. He tangata ia i matenuitia e nga tu tangata katoa, haunga nga mea anake e whakaae ana ki nga tika-nga o to tatou Hahi. Kotahi o o tatou hoa minita maori, ko Rev. W. Turipona o Hauraki, kua tangohia e te Ariki o te kotinga kia okioki i ana mahi. Ahakoa ehara ia i tenei Atirikonatanga, e tika ana kia whai kupu ahau mona inahoki i mohiotia ia e tatou katoa he minita u tonu ki tana mahi. He tangata ngakau tapatahi ia no te timatanga mai ra ano o tona iriiringa a tae noa ki tona matenga. I te taima o te whawhai ki Taranaki, ki Waikato, kihai rawa ia i korikori; a, nana i pupuri ona iwi kia kaua e uru ki te whawhai. No te 24 o Hepetema 1896 i mate ai.

page 4

Tenei tetahi take e hari ai tatou ko te urunga mai o nga minita hou tokorua. No te 20 o Tihema ka hori nei i whakarikonatia ai a Timoti Kiriwi raua ko Tiopira Paerata ki Turanga e te Pihopa o Waiapu. Kua noho a Timoti ki te Waimate me Tiopira ki te Kawa-kawa. Ka matatau tonu te titiro ki te ahua o te mahi o aua tangata, me te tumanako ka waiho raua e te Atua hei whakaoho, hei whaka-kaha i nga tangata o ena Pariha. No Maehe 22, 1896 i whakapirititia a Revs. Herewini Paerata raua ko Reihana Ngatote ki Kaitaia.

E rua tahi nga whare-karakia hou o te tau kua pahure nei, kei Waikare tetahi, kei Matauri tetahi. Kotahi anake te tangata o tenei takiwa e noho ana ki te Kareti ako minita i Turanga, ko Eru Haka-raia Awarau, no te Rarawa.

Ko nga moni i kohikohia mo te parahi whakamaharatanga ki a Rev. Hohepa Matiu, £13 10s.; a, kua whakahaua kia hangaa mai i Ingarangi, a meake tae mai.

Kua puta te kupu a te Hahi Maori o Niu Tireni ki te Komiti perehi Paipera kia hangaa mai etahi atu pukapuka, kia tuaiti, a kia whakahokia te tu o nga rarangi ki to mua ahua.

No te tau 1896 i taua ai e te Kawanatanga nga Pakeha me nga Maori o te Koroni, a kitea iho e 39,805 tangata maori. I te tauanga i te tau 1891, e 41,303 nga tangata maori. Na, i nga tau e 5 e 1,490 kua ngaro. Na te aha ra i pena ai te torutoru haere? Kahore e pena ana te Pakeha. Ko nga mea e whanau mai ana a te Pakeha e maha atu ana i nga mea e mate ana: tena ko nga mea e mate ana a te iwi maori e maha atu ana i nga mea e whanau mai ana. Nui rawa atu te pouri o te ngakau ina maharatia te hohoro o te ngaro o te Maori i runga i to ratou ake whenua; a rapu noa ana te whakaaro i te take o tena ahua. E aku hoa, me te mea kua takoto ia koutou ano tetahi tikanga kia memeha koutou. Kua neke ake i te 80 tau i akona ai nga Maori ki nga tikanga e ora ai te tinana, heoi, kihai rawa i whai pai. Ahakoa whakatauiratia i reira mai ano——nga whare, nga kakahu, nga kai, me te ahua o te noho,——hore rawa e aru mai. Kua oti i a te Kawanatanga te pukapuka whakaatu i nga tikanga e ora ai te tinana, heoi, hei aha ma te Maori? Ko aua tohutohu, waiho ana hei korero tara. Tau ana te hoha ki nga kaitohutohu ina kite ratou i te whakaparahako a te iwi. Kahore he whakaaro ina whiwhi ki te moni utu whenua kia whakatoea, kia kawea ki te peeke tiaki ai;——kao whakapaua atu te £100, i te marama kotahi, i te wiki kotahi ranei. ko te tutukitanga o tenei ahua whakahaere, he rawakore he mate.

Tenei ano tetahi atu mea hei tirohanga ma tatou, ara, ko te ora-page 5nga mo te Hahi Maori. Ko a te tau 1903 whakamutua ai te homai moni a nga tangata o Ingarani mo tenei Hahi, a ka pehea ra tatou? Kua iti rawa nga hua O nga tahua whangai minita inaianei. I mua, kotahi tekau pauna te hua o te kotahi rau pauna i te iau; a inaianei, e wha pauna, e rima ranei, heoi ano. Na, ata whakarongo ki tenei kupu aku:—Ki te kahore e whakanuia nga tahua whangai minita, ka hawhetia te oranga, o ia minita, o ia minita, a te tau 1903. Ki te whakaaro hoki o nga kaiwhangai o te Hahi Maori e noho mai na i tawahi, kua pakari ke tatou, a ma tatou ano e rapu he oranga mo tatou; a, me tahuri ratou ki te kawe i te Rongopai o te aroha o te Atua ki nga tauiwi e noho kuare mai ana i te ao. Kei te mohiotia e tatou te Ture i whaka-takotoria e te Atua mo te oranga ma ona minita. Ko te wahi whaka-tekau o nga taonga katoa, o nga kai, o nga aha noa, kia motuhia hei oranga ma nga minita. Kahore ano tena ture i rite noa ia tatou. Kaore i hoatu te wahi whakarimatekau ma o tatou minita. Ko te mahi ma te minita he whangai i nga wairua o nga tangata: a ma nga tangata e whangai te tinana o te minita. "Kua ruia atu nei e matou nga mea wairua ma koutou, a he mea nui ianei ki te kotia e matou a koutou mea o te kikokiko? Kahore oti koutou i matau, na, te hunga e mahi ana i nga mea tapu, e kai ana ratou i nga mea o te temepara? me nga kai tiaki o te aata, ma ratou ano tetahi wahi o to te aata? Pera ano ta te Ariki i whakarite ai mo nga kaikauwhau i te Rongopai, hei runga i te Rongopai he oranga mo ratou." (1 Koriniti ix n, 13, 14.) "Te tangata ano e whakaakona ana ki te Kupu, me whakawhiwhi e ia tona kaiwhakaako ki nga mea pai katoa." (Karatia vi 6.) Heoi ra, kaua tatou e taringa kore ki ena whakahaunga a te Apotoro, erangi me whakahoki ki te Atua nga homaitanga a te Atua. Ko a tatou mea katoa, nga kai, nga taonga, ara, nga mea pai katoa o tenei oranga—Nana, — Kaua hoki tatou e kaiponu. Ko tana homaitanga nui ia. ko tana Tama i homai nei e Ia hei whakaora i te ao. Ko te tino mea ia, me hoatu i a tatou ano, i o tatou wairua i o tatou tinana, hei whakahere whaiwhakaaro, ora, tapu ki a Ia. Mehemea ka taea tena e tatou, he mea takoto noa iho te whangai minita, me era atu mahi e rawe ana hei mahi ma te Karaitiana.

1.	I whakaaria e Rev. Matiu Kapa, i tautokona e Rev. H. Papahia:— E whakapai ana te Hui ki te whaikorero a te Upoko, a e tono ana kia perehitia ki te pukapuka o nga Mahi a te Hui. Whakaaetia ana.
2.	Whakaritea ana ko Rev. M. Kapa raua ko Riapo Puhipi hei Kaituhituhi mo te Hui.page 6
3.	Homai ana e nga Mangai Reimana nga pire moni o nga Pariha. Muri iho ka kokiritia nga whakaari, me nga pitihana, me nga patai.
4.	Hone Mokeke, — He patai na nga tangata o Waikare;— Kei te pehea te whenua i tukua mo te Hahi? Whakahoki:—Kahore te pukapuka tukunga o taua piihi i nga Kaitiaki whenua o te Hahi.
5.	Makoare Waiora, — He patai i te take i kore ai i rite nga korero mo te piihi e tu nei te whare o te minita o Ahipara: aua korero, kia hoatu te £2 mo taua piihi? Whakahoki — Waiho kia tae au ki Akarana ka rapu ai.
6.	I whakaaria e Rawiri Teruru, i tautokona e Eru Pou:— Me tu katoa nga tangata ki runga ina haere te minita ki tona tunga i te Wharekarakia: me pera ano ina puta atu. Whakaaetia ana.
7.	I whakaaria e Rev. M. Te Haara, i tautokona e Riapo Puhipi:— Kia wehea mai a Huria ki te Pariha o Kaitaia. Whakaaetia ana.
8.	I whakaaria e Putete Heke, i tautokona e Paora Puhi:— Me kohi tonu i nga Wharekarakia katoa, i te Ratapu tuatahi o ia marama, o ia marama. Kei nga Komiti ia o nga Pariha ano te tikanga mo te kohi i nga Ratapu katoa. Whakaaetia ana.
9.	I whakaaria e Paraone Whakaruru, i tautokona e Henare Taha:— Me whakauru tetahi o nga reimana o te Rarawa, o te Aupouri ranei, ki nga kaitiaki moni tahua Atirikonatanga; ara ki te ahei. Whakaaetia ana,
10.	I whakaaria e Rev. H. T. Papahia, i tautokona e Rev. Timoti Kiriwi:— Me tuku nga mahi a tenei Hui ma te perehi o te Kareti i Turanga e mahi, ara, ki te taea. Whakaaetia ana.
11.	I whakaaria e Rev. M. Kapa, i tautokona e Rev. Wiki te Paa:— He kupu na tenei Hui o te Hahi Maori ki nga Kaumatua i Inga-rangi, kia kaua e motuhia mai te Hahi Maori i te Hahi Matua, ina-hoki kahore ano te Hahi Maori i kaumatua i te karapitinga e nga page 7kokowai a nga tupuna. Whakaaetia ana.
12.	I whakaaria e Rev. M. Kapa, i tautokona e Riapo Puhipi:— He kupu whakapai tenei na te Hui ki a Rev. Herewini Paerata me tona iwi katoa o Whangaroa, mo to ratou atawhai nui i nga mema, a e tono ana kia perehitia ki te pukapuka o nga mahi a te Hui. Whakaaetia ana.
13.	I whakaaria e Rev. H. T. Papahia, i tautokona e Rev. M. Kapa:— Kia puta he kupu mini ma tenei Hui mo Rev. Wiremu Turipona kua mate nei, ko ia hoki tetahi o nga minita kaumatua o tenei Piho-patanga. Me tuku atu tenei mihi ki tana pouaru me ona whanaunga e te Tomuaki, Whakaaetia ana,
14.	I whakaaria e Rev. M. Kapa, i tautokona e Rev. W. P. te Waha:— Ki te Kura i Tipene, Panera, Akarana, te Hui Topu o te Hahi Maori o te Pihopatanga o Akarana a Hanuere, 1898. Ma te Parai-mete e panui te ra. Whakaaetia ana.